Мухамор чырвоны: Розніца паміж версіямі

	Мухамор чырвоны
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Грыбы
Падцарства:	Вышэйшыя грыбы
Аддзел:	Базідыяльныя грыбы
Пададдзел:	Agaricomycotina
Клас:	Агарыкаміцэты
Падклас:	Agaricomycetidae
Парадак:	Агарыкальныя
Сямейства:	Мухаморавыя
Род:	Мухамор
Від:	Мухамор чырвоны
Міжнародная навуковая назва
	Amanita muscaria (L.) Hook. 1797
NCBI	41956
EOL	2866150
MB	161267

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 19:05, 11 студзеня 2013

Мухамор чырвоны (Amanita muscaria) — атрутны псіхаактыўны грыб рода Мухамор (Amanita) парадка Agaricales (Agaricales), адносіцца да базідыяміцэтаў.

У наш час мухамор чырвоны вядомы ў асноўным сваімі галюцынагеннымі ўласцівасцямі, дзякуючы яго галоўнаму псіхаактыўнаму кампаненту — мусцымолу. Мухамор чырвоны выкарыстоўваўся як ап'яняльнае рэчыва і лекавая расліна у Сібіры і меў рэлігійнае значэнне ў мясцовай культуры.

Назвы

Навуковыя сінонімы:

Agaricus muscarius L. 1753
Amanitaria muscaria (L.) E.-J. Gilbert 1941
Venenarius muscarius (L.) Earle 1909

У шматлікіх еўрапейскіх мовах назва гэтага грыба адбываецца ад старадаўняга яго спосабу прымянення — у якасці сродку супраць мух (англ.: fly agaric, ням.: Fliegenpilz, фр.: amanite tue-mouches), лацінскі відавы эпитет тоже происходит от слова «муха» (лац.: musca). У славянскіх мовах слова «мухамор» (польск.: muchomor, балг.: мухоморка, чэшск.: muchomůrka и др.) стала назвай рода Amanita.

Варыяцыі

Amanita muscaria var. formosa Pers. 1800
Amanita muscaria var. alba Peck 1896
Amanita muscaria var. aureola (Kalchbr.) Quél. 1886
Amanita muscaria var. flavivolvata (Singer) Dav. T. Jenkins 1977
Amanita muscaria var. fuligineoverrucosa Neville, Poumarat & B. Clément 2002
Amanita muscaria var. guessowii Veselý 1933
Amanita muscaria var. inzengae Neville & Poumarat 2002
Amanita muscaria var. puella (Batsch) Pers. 1801

Апісанне

Капялюшык памерам ад 5 да 20 см^[1]. Форма яго ў пачатку паўшарападобная, затым раскрываецца да плоскай. Скурка ярка-чырвоная, рознай гушчыні колеру, бліскучая, усеяная белымі барадаўчатая шматкамі, па краях расчыненых капялюшыкаў бывае прыкметная штрыхаватасць.

Мякаць белая, пад скуркай светла-аранжавая або светла-жоўтая, без паху, з саладкаватым густам^[1].

Пласцінкі шырынёй 0,8-1,2 см, белыя або крэмавыя, частыя, свабодныя, маюцца шматлікія прамежкавыя пласцінкі.

Ножка цыліндрычная, вышынёй 8-20 і дыяметрам 1-2,5 см, белая або жаўтлявая, з клубнепадобна-патоўшчаным аснаваннем, у спелых грыбоў полая.

Рэшткі пакрываў. Шматкі на скурцы капялюшыка ватовыя, белыя, могуць адпадаць. Плёнчатыя колцы ў верхняй частцы ножкі, якія звісаюць, устойлівыя, бакі часта няроўныя, верхняя паверхня часам злёгку рубчатая. Вольва прырослая, шматслаёвая, вельмі далікатная, мае выгляд некалькіх колцаў з бялёсых бародавак каля аснавання ножкі.

Споравы парашок бялёсы, споры 9 × 6,5 мкм, эліпсаідальныя, гладкія^[1].

Зменлівасць

Колер скуркі можа быць розных адценняў ад памяранцава-чырвонага да ярка-чырвонага, з узростам святлее. У маладых грыбоў шматкі на плешцы адсутнічаюць рэдка, у старых могуць змыцца дажджом. Пласцінкі часам набываюць светла-жоўты адценне.

На паўночным усходзе Паўночнай Амерыкі распаўсюджаная форма Amanita muscaria var. formosa з больш светлым жоўтым або жоўта-аранжавым капялюшыкам.

Экалогія і распаўсюджванне

Расце на кіслых глебах, звычайны грыб у лясах умеранага клімату Паўночнага паўшар'я, у горах сустракаецца да верхняй мяжы лесу. У Расіі і Беларусі распаўсюджаны паўсюдна ў у розных лясных насаджэннях^[1].

Хімічны склад

У пладовых целах мухамора змяшчаецца якое фарбуе антыбіятычныя рэчыва мускаруфин — вытворнае полипоровой кіслаты, якая адрозніваецца проціпухлінным ўласцівасцямі^[2].

Сезон лета — восень.

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г Лекарственные растения и и их применение. Изд. 5-5, перераб. и доп. «Наука и техника». Мн., 1974. 592 с. с ил. (АН БССР. Ин-т эксперим. ботаники им. В. Ф. Купревича)
↑ Шиврина А. Н. Биологически активные вещества высших грибов. М., 1965

Спасылкі

Таксанамія і ілюстрацыі на сайце www.mycobank.org

Шаблон:Link FA

[ЛР-1] а ^б ^в ^г Лекарственные растения и и их применение. Изд. 5-5, перераб. и доп. «Наука и техника». Мн., 1974. 592 с. с ил. (АН БССР. Ин-т эксперим. ботаники им. В. Ф. Купревича)

[2] Шиврина А. Н. Биологически активные вещества высших грибов. М., 1965

[1]

[2]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
+{{Таксон
-{{Таксанамія
+| image file = Amanita muscaria.JPG
- | назва                = Мухамор чырвоны
+| image descr   =
- | выява                = Amanita muscaria.JPG
+| regnum = Грыбы
- | апісанне выявы       =
+| parent = Amanita
- | подпіс выявы         =
+| rang = Від
- | надцарства           =
+| latin = Amanita muscaria
- | царства              = [[Грыбы]]
+| author = ([[L.]]) [[Hook.]] 1797
- | падцарства           =
+| wikispecies = Amanita muscaria
- | група вірусаў        =
+| commons = Category:Amanita muscaria
- | раздзел              =
+| itis =
- | падраздзел           =
+| ncbi = 41956
- | надтып               =
+| eol = 2866150
- | тып                  =
+| mycobank = 161267
- | падтып               =
+}}
- | нададдзел            =
- | аддзел               = [[Базідыямікота]]
- | пададдзел            =
- | надклас              =
- | клас                 = [[Агарыкаміцэты]]
- | падклас              =
- | інфраклас            =
- | надпарадак           =
- | парадак              = [[Агарыкавыя]]
- | падпарадак           =
- | інфрапарадак         =
- | надатрад             =
- | атрад                =
- | падатрад             =
- | інфраатрад           =
- | надсямейства         =
- | сямейства            = [[Amanitaceae]]
- | падсямейства         =
- | надтрыба             =
- | трыба                =
- | падтрыба             =
- | род                  = [[Мухамор]]
- | падрод               = [[Amanita]]
- | надсекцыя            =
- | секцыя               =
- | падсекцыя            =
- | від                  = '''Мухамор чырвоны'''
- | падвід               =
- | без рангу            =
- | навуковая назва      = {{btname|Amanita muscaria|([[L.]]) [[Hook.]] 1797}}
- | назва боксу таксонаў =
- | тэкст боксу таксонаў =
- | назва боксу карты    =
- | карта                =
- | апісанне карты       =
- | легенда карты        =
- | віківіды             = Amanita muscaria
- | вікісховішча         = Category:Amanita muscaria
- | itis                 =
- | ncbi                 = 41956
- }}
 [[Выява:Toxic.png|50px|left]]
-'''Мухамор чырвоны''' (''Amanita muscaria'') - атрутны псіхаактыўны [[грыбы|грыб]] рода [[Мухамор]] (''Amanita'') парадка [[Agaricales]] (''Agaricales''), адносіцца да [[Базідыямікота|базідыяміцэтаў]].
+'''Мухамор чырвоны''' (''Amanita muscaria'') — атрутны псіхаактыўны [[грыбы|грыб]] рода [[Мухамор]] (''Amanita'') парадка [[Agaricales]] (''Agaricales''), адносіцца да [[Базідыямікота|базідыяміцэтаў]].
-У наш час мухамор чырвоны вядомы ў асноўным сваімі [[галюцынаген]]нымі ўласцівасцямі, дзякуючы яго галоўнаму псіхаактыўнаму кампаненту - [[мусцымол]]у. Мухамор чырвоны выкарыстоўваўся як ап'яняльнае рэчыва і [[Лекавыя расліны|лекавая расліна]] у Сібіры і меў рэлігійнае значэнне ў мясцовай культуры.
+У наш час мухамор чырвоны вядомы ў асноўным сваімі [[галюцынаген]]нымі ўласцівасцямі, дзякуючы яго галоўнаму псіхаактыўнаму кампаненту — [[мусцымол]]у. Мухамор чырвоны выкарыстоўваўся як ап'яняльнае рэчыва і [[Лекавыя расліны|лекавая расліна]] у Сібіры і меў рэлігійнае значэнне ў мясцовай культуры.
 == Назвы ==
@@ Радок 64: / Радок 24: @@
 * {{btname|Amanitaria muscaria|(L.) [[E.-J. Gilbert]] 1941}}
 * {{btname|Venenarius muscarius|(L.) [[Earle]] 1909}}
-У шматлікіх еўрапейскіх мовах назва гэтага грыба адбываецца ад старадаўняга яго спосабу прымянення - у якасці сродку супраць мух ({{lang-en|fly agaric}}, {{lang-de|Fliegenpilz}}, {{lang-fr|amanite tue-mouches}}), [[Латынь|лацінскі]] відавы эпитет тоже происходит от слова «муха» ({{lang-la|musca}}). У [[Славянскія мовы|славянскіх мовах]] слова «мухамор» ({{lang-pl|muchomor}}, {{lang-bg|мухоморка}}, {{lang-cs|muchomůrka}} и др.) стала назвай рода ''Amanita''.
+У шматлікіх еўрапейскіх мовах назва гэтага грыба адбываецца ад старадаўняга яго спосабу прымянення — у якасці сродку супраць мух ({{lang-en|fly agaric}}, {{lang-de|Fliegenpilz}}, {{lang-fr|amanite tue-mouches}}), [[Латынь|лацінскі]] відавы эпитет тоже происходит от слова «муха» ({{lang-la|musca}}). У [[Славянскія мовы|славянскіх мовах]] слова «мухамор» ({{lang-pl|muchomor}}, {{lang-bg|мухоморка}}, {{lang-cs|muchomůrka}} и др.) стала назвай рода ''Amanita''.
 == Варыяцыі ==
@@ Радок 79: / Радок 39: @@
 [[Выява:Fly Agaric mushroom 04.jpg|thumb|Мухамор]]
-[[Капялюшык, грыб|Капялюшык]] памерам ад 5 да 20 см<ref name="ЛР">Лекарственные растения и и их применение. Изд. 5-5, перераб. и доп. «Наука и техника». Мн., 1974. 592 с. с ил. (АН БССР. Ин-т эксперим. ботаники им. В. Ф. Купревича)</ref>. Форма яго ў пачатку паўшарападобная, затым раскрываецца да плоскай. Скурка ярка-чырвоная, рознай гушчыні колеру, бліскучая, усеяная белымі барадаўчатая шматкамі, па краях расчыненых капялюшыкаў бывае прыкметная штрыхаватасць.
+[[Капялюшык, грыб|Капялюшык]] памерам ад 5 да 20 см<ref name="ЛР">Лекарственные растения и и их применение. Изд. 5-5, перераб. и доп. «Наука и техника». Мн., 1974. 592 с. с ил. (АН БССР. Ин-т эксперим. ботаники им. В. Ф. Купревича)</ref>. Форма яго ў пачатку паўшарападобная, затым раскрываецца да плоскай. Скурка ярка-чырвоная, рознай гушчыні колеру, бліскучая, усеяная белымі барадаўчатая шматкамі, па краях расчыненых капялюшыкаў бывае прыкметная штрыхаватасць.
 [[Мякаць грыба|Мякаць]] белая, пад скуркай светла-аранжавая або светла-жоўтая, без паху, з саладкаватым густам<ref name="ЛР"/>.
-[[Гіменафор|Пласцінкі]] шырынёй 0,8-1,2 см, белыя або крэмавыя, частыя, свабодныя, маюцца шматлікія прамежкавыя пласцінкі.
+[[Гіменафор|Пласцінкі]] шырынёй 0,8-1,2 см, белыя або крэмавыя, частыя, свабодныя, маюцца шматлікія прамежкавыя пласцінкі.
-[[Ножка грыба|Ножка]] цыліндрычная, вышынёй 8-20 і дыяметрам 1-2,5 см, белая або жаўтлявая, з клубнепадобна-патоўшчаным аснаваннем, у спелых грыбоў полая.
+[[Ножка грыба|Ножка]] цыліндрычная, вышынёй 8-20 і дыяметрам 1-2,5 см, белая або жаўтлявая, з клубнепадобна-патоўшчаным аснаваннем, у спелых грыбоў полая.
 [[Пакрывала грыба|Рэшткі пакрываў]]. Шматкі на скурцы капялюшыка ватовыя, белыя, могуць адпадаць. Плёнчатыя колцы ў верхняй частцы ножкі, якія звісаюць, устойлівыя, бакі часта няроўныя, верхняя паверхня часам злёгку рубчатая. Вольва прырослая, шматслаёвая, вельмі далікатная, мае выгляд некалькіх колцаў з бялёсых бародавак каля аснавання ножкі.
@@ Радок 101: / Радок 61: @@
 == Хімічны склад ==
-У пладовых целах мухамора змяшчаецца якое фарбуе антыбіятычныя рэчыва мускаруфин - вытворнае полипоровой кіслаты, якая адрозніваецца проціпухлінным ўласцівасцямі<ref>Шиврина А. Н. Биологически активные вещества высших грибов. М., 1965</ref>.
+У пладовых целах мухамора змяшчаецца якое фарбуе антыбіятычныя рэчыва мускаруфин — вытворнае полипоровой кіслаты, якая адрозніваецца проціпухлінным ўласцівасцямі<ref>Шиврина А. Н. Биологически активные вещества высших грибов. М., 1965</ref>.
-'''Сезон''' лета — восень.
+'''Сезон''' лета — восень.
 {{зноскі}}