Арабскі алфавіт: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др робат дадаў: af:Arabiese alfabet |
др Bot: Migrating 102 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q8196 (translate me) |
||
Радок 113: | Радок 113: | ||
{{Link FA|br}} |
{{Link FA|br}} |
||
{{Link FA|sl}} |
{{Link FA|sl}} |
||
[[af:Arabiese alfabet]] |
|||
[[als:Arabisches Alphabet]] |
|||
[[an:Alfabeto arabe]] |
|||
[[ar:أبجدية عربية]] |
|||
[[arc:ܐܠܦܒܝܬ ܥܪܒܝܐ]] |
|||
[[arz:حروف عربى]] |
|||
[[ast:Alfabetu árabe]] |
|||
[[az:Ərəb əlifbası]] |
|||
[[bar:Arabisches Alphabet]] |
|||
[[be-x-old:Арабскі альфабэт]] |
|||
[[bg:Арабска азбука]] |
|||
[[bjn:Abjad Arap]] |
|||
[[bn:আরবি লিপি]] |
|||
[[br:Lizherenneg arabek]] |
|||
[[bs:Arapsko pismo]] |
|||
[[ca:Alfabet àrab]] |
|||
[[ceb:Sulat Inarabigo]] |
|||
[[ckb:ئەلفوبێی عەرەبی]] |
|||
[[cs:Arabské písmo]] |
|||
[[cv:Арап çырăвĕ]] |
|||
[[cy:Yr wyddor Arabeg]] |
|||
[[da:Arabiske alfabet]] |
|||
[[de:Arabisches Alphabet]] |
|||
[[diq:Alfabeyê Erebki]] |
|||
[[el:Αραβικό αλφάβητο]] |
|||
[[en:Arabic alphabet]] |
|||
[[eo:Araba alfabeto]] |
|||
[[es:Alfabeto árabe]] |
|||
[[et:Araabia kiri]] |
|||
[[eu:Arabiar alfabeto]] |
|||
[[fa:الفبای عربی]] |
|||
[[fi:Arabialainen kirjaimisto]] |
|||
[[fr:Alphabet arabe]] |
|||
[[frr:Araabisk alfabeet]] |
|||
[[ga:Aibítir Arabach]] |
|||
[[gan:阿拉伯字母]] |
|||
[[gd:Aibidil Arabach]] |
|||
[[gl:Alfabeto árabe]] |
|||
[[gv:Abbyrlhit Arabagh]] |
|||
[[he:אלפבית ערבי]] |
|||
[[hi:अरबी लिपि]] |
|||
[[hr:Arapsko pismo]] |
|||
[[hu:Arab írás]] |
|||
[[hy:Արաբական այբուբեն]] |
|||
[[ia:Alphabeto arabe]] |
|||
[[id:Abjad Arab]] |
|||
[[io:Araba alfabeto]] |
|||
[[is:Arabískt letur]] |
|||
[[it:Alfabeto arabo]] |
|||
[[ja:アラビア文字]] |
|||
[[jv:Aksara Arab]] |
|||
[[ka:არაბული დამწერლობა]] |
|||
[[kab:Agemmay aɛrab]] |
|||
[[kk:Араб жазуы]] |
|||
[[ko:아랍 문자]] |
|||
[[krc:Араб алфавит]] |
|||
[[ku:Alfabeya erebî]] |
|||
[[la:Abecedarium Arabicum]] |
|||
[[lez:Араб алфавит]] |
|||
[[lt:Arabų raštas]] |
|||
[[lv:Arābu alfabēts]] |
|||
[[mk:Арапска азбука]] |
|||
[[ml:അറബി ലിപി]] |
|||
[[mn:Араб үсэг]] |
|||
[[mr:अरबी वर्णमाला]] |
|||
[[ms:Abjad Arab]] |
|||
[[nl:Arabisch alfabet]] |
|||
[[nn:Det arabiske alfabetet]] |
|||
[[no:Det arabiske alfabetet]] |
|||
[[oc:Alfabet arabi]] |
|||
[[pa:ਅਰਬੀ ਲਿਪੀ]] |
|||
[[pcd:Abjad arabe]] |
|||
[[pl:Alfabet arabski]] |
|||
[[pnb:عربی الفابٹ]] |
|||
[[pt:Alfabeto árabe]] |
|||
[[qu:Arabya siq'i llumpa]] |
|||
[[ro:Alfabetul arab]] |
|||
[[roa-tara:Alfabbète àrabe]] |
|||
[[ru:Арабское письмо]] |
|||
[[rue:Арабскый алфавіт]] |
|||
[[sh:Arapsko pismo]] |
|||
[[simple:Arabic alphabet]] |
|||
[[sk:Arabské písmo]] |
|||
[[sl:Arabska abeceda]] |
|||
[[sq:Shkrimi arab]] |
|||
[[sr:Арапско писмо]] |
|||
[[sv:Arabiska alfabetet]] |
|||
[[sw:Herufi za Kiarabu]] |
|||
[[ta:அரபு எழுத்துமுறை]] |
|||
[[tg:Ҳуруфи арабӣ]] |
|||
[[th:อักษรอาหรับ]] |
|||
[[tl:Sulat Arabo]] |
|||
[[tr:Arap alfabesi]] |
|||
[[tt:Ğäräp älifbası]] |
|||
[[uk:Арабське письмо]] |
|||
[[ur:عربی حروف تہجی]] |
|||
[[vi:Bảng chữ cái Ả Rập]] |
|||
[[wa:Alfabet arabe]] |
|||
[[war:Inarabo nga Agi]] |
|||
[[yi:אראבישער אלפאבעט]] |
|||
[[zh:阿拉伯字母]] |
|||
[[zh-yue:阿剌伯字母]] |
Версія ад 04:56, 9 сакавіка 2013
Ара́бскі алфавіт, арабскае пісьмо, ара́біца — літарнае кансанантнае пісьмо, якім карыстаюцца арабскамоўныя народы, а таксама, з пэўнымі зменамі, некаторыя народы Ірана, Афганістана, Пакістана, Індыі (урду, брахуі, кашмірцы), уйгуры ў Сінь-цзян-Уйгурскім раёне Кітая, чамы ў Камбоджы, мусульмане ў заходніх раёнах В'етнама. З сярэднявечча арабскім пісьмом шырока карыстаюцца неарабскія народы (туркі, татары, узбекі і інш.).
Арабскае пісьмо склалася на аснове набацейскага пісьма (4 ст. да н.э. — 1 ст.), якое ўзыходзіць да старажытнаарамейскага (гл. заходнесеміцкае пісьмо). Уласна арабскае пісьмо з'явілася ў пачатку 6 ст. і развілося ў сярэдзіне 7 ст. пры першым запісе Карану (651). Спачатку уключала 28 літар толькі для зычных, затым былі ўведзены дадатковыя дыякрытычныя знакі для адрознення падобных у напісанні літар, абазначэння галосных або іх адсутнасці і для ўдваення зычных. Кірунак пісьма справа налева. Значная колькасць літар мае 4 напісанні ў залежнасці ад пазіцыі ў слове, некаторыя пары літар ствараюць на пісьме лігатуры. Арабскае пісьмо мае шмат адмен: арнаментальны куфічны шрыфт; насх, якім карыстаюцца для тыпаграфскага набору; насталік; магрыбі і інш.
Словы пішуцца так:
- спачатку пішуць часткі літар, што не патрабуюць адрыву пісьмовай прылады ад паперы;
- затым, дадаюць тыя часткі літар, што патрабуюць адрыву пісьмовай прылады: вертыкальныя рыскі літар (ك ,ط ,ظ), і кропкі, якія існуюць ў многіх літарах;
- калі патрэбна, расстаўляюць дапаможныя значкі (агласоўкі (харакаты))
Зычныя
Кожная з 28 літар, апроч літары аліф, абазначае адзін зычны гук. Напісанне літар мяняецца ў залежнасці ад яе размяшчэння ўнутры слова. Усе літары аднаго слова пішуцца злітна, апроч літар (аліф, даль, заль, ра, зай, ваў), яны не злучаюцца з наступнай літарай.
на прыканцы слова | у сярэдзіне слова | на пачатку слова | ізалявана | назва | МФА |
---|---|---|---|---|---|
ﺎ | ﺍ | аліф | — | ||
ﺏ | ﺑ | ﺒ | ﺐ | ба | [b] |
ﺕ | ﺗ | ﺘ | ﺖ | та | [t] |
ﺙ | ﺛ | ﺜ | ﺚ | са | [θ] |
ﺝ | ﺟ | ﺠ | ﺞ | джым | [ʤ], [g] |
ﺡ | ﺣ | ﺤ | ﺢ | х̣а | [ħ] |
ﺥ | ﺧ | ﺨ | ﺦ | х̮а | [x] |
ﺪ | ﺩ | даль | [d] | ||
ﺬ | ﺫ | заль | [ð] | ||
ﺮ | ﺭ | ра | [r] | ||
ﺰ | ﺯ | зай | [z] | ||
ﺱ | ﺳ | ﺴ | ﺲ | сін | [s] |
ﺵ | ﺷ | ﺸ | ﺶ | шын | [ʃ] |
ﺹ | ﺻ | ﺼ | ﺺ | с̣ад | [sˁ] |
ﺽ | ﺿ | ﻀ | ﺾ | д̣ад | [dˁ], [ðˤ] |
ﻁ | ﻃ | ﻄ | ﻂ | т̣а | [tˁ] |
ﻅ | ﻇ | ﻈ | ﻆ | з̣а | [zˁ], [ðˁ] |
ﻉ | ﻋ | ﻌ | ﻊ | ‘айн | [ʕ] |
ﻍ | ﻏ | ﻐ | ﻎ | гайн | [ɣ] |
ﻑ | ﻓ | ﻔ | ﻒ | фа | [f] |
ﻕ | ﻗ | ﻘ | ﻖ | к̣аф | [q] |
ﻙ | ﻛ | ﻜ | ﻚ | кяф | [k] |
ﻝ | ﻟ | ﻠ | ﻞ | лям | [l] |
ﻡ | ﻣ | ﻤ | ﻢ | мім | [m] |
ﻥ | ﻧ | ﻨ | ﻦ | нун | [n] |
ﻩ | ﻫ | ﻬ | ﻪ | ха | [h] |
ﻮ | ﻭ | ваў | [w] | ||
ﻱ | ﻳ | ﻴ | ﻲ | йа | [j] |
Літаратура
- Истрин В. А. Возникновение и развитие письма. 2 изд. — М., 1965;
- Фридрих И. История письма. Пер. с нем. — М., 1979.