Ціск: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Няма тлумачэння праўкі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
| Радок 1: | Радок 1: | ||
Ціск – [[фізічная велічыня]], якая характарызуе інтэнсіўнасць перпендыкулярных да паверхні [[сіла]]ў, з якімі адно цела ўздзейнічае на іншае. Калі [[сіла]] размеркаваная па паверхні раўнамерна, Ц. р ў кожнай кропцы паверхні роўны р = f/s, дзе S — плошча, F — сума прыкладзеных перпендыкулярна да яе [[сіла]]ў. Для аднароднага асяроддзя ўводзіцца панятак Ц. у |
Ціск – [[фізічная велічыня]], якая характарызуе інтэнсіўнасць перпендыкулярных да паверхні [[сіла]]ў, з якімі адно цела ўздзейнічае на іншае. Калі [[сіла]] размеркаваная па паверхні раўнамерна, Ц. р ў кожнай кропцы паверхні роўны р = f/s, дзе S — плошча, F — сума прыкладзеных перпендыкулярна да яе [[сіла]]ў. Для аднароднага асяроддзя ўводзіцца панятак Ц. у кожным пункце, які адыгрывае важкую ролю ў [[Механіка|механіцы]] [[Вадкасць|вадкасцяў]] і [[газ]]аў. |
||
Ц. у [[газ]]ах спалучаны з перадачай [[імпульс]]у ў сутыкненнях [[Малекула|малекул]] [[газ]]у паміж сабою і з паверхнямі целаў, якія яго абмяжоўваюць. Ц. у [[газ]]ах прапарцыянальны [[Тэмпература|тэмпературы]]. У [[Вадкасць|вадкасцях]] і цвёрдых целах Ц. выклікаюць міжатамныя і міжмалекулярныя сілы прыцягнення і адштурхоўвання і цеплавыя ваганні [[атам]]аў. |
Ц. у [[газ]]ах спалучаны з перадачай [[імпульс]]у ў сутыкненнях [[Малекула|малекул]] [[газ]]у паміж сабою і з паверхнямі целаў, якія яго абмяжоўваюць. Ц. у [[газ]]ах прапарцыянальны [[Тэмпература|тэмпературы]]. У [[Вадкасць|вадкасцях]] і цвёрдых целах Ц. выклікаюць міжатамныя і міжмалекулярныя сілы прыцягнення і адштурхоўвання і цеплавыя ваганні [[атам]]аў. |
||
Ц. [[Вымярэнне|вымяраецца]] [[манометр]]амі, [[барометр]]амі, [[вакуумметр]]амі. [[Адзінка вымярэння|Адзінкі вымярэння]] Ц. маюць [[Размернасць|размернасць]] [[сілы]], падзеленай на плошчу. У [[Міжнародная сістэма адзінак вымярэння СІ|Міжнароднай сістэме СІ]] гэта Паскаль (Па) роўны ньютан на квадратны [[метр]]. Іншыя шыракаўжываныя [[Адзінка вымярэння|адзінкі вымярэння]] Ц.: кгс/см2, атмасфера фізічная (атм), атмасфера тэхнічная (ат), бар, мм вод. сл., мм рт. сл. (тор). У [[ЗША]] і [[Вялікабрытанія|Вялікай Брытаніі]] Ц вымяраюць у lbf/in2 (фунт-сіла на квадратны дзюйм), pdl/ft2 (паундаль на квадратны фут), inH2O (дзюйм вод. сл.), ft H2O (фут вод. сл.), in Hg (дзюйм рт. сл.) і да т.п. |
Ц. [[Вымярэнне|вымяраецца]] [[манометр]]амі, [[барометр]]амі, [[вакуумметр]]амі. [[Адзінка вымярэння|Адзінкі вымярэння]] Ц. маюць [[Размернасць|размернасць]] [[сілы]], падзеленай на плошчу. У [[Міжнародная сістэма адзінак вымярэння СІ|Міжнароднай сістэме СІ]] гэта Паскаль (Па) роўны ньютан на квадратны [[метр]]. Іншыя шыракаўжываныя [[Адзінка вымярэння|адзінкі вымярэння]] Ц.: кгс/см2, атмасфера фізічная (атм), атмасфера тэхнічная (ат), бар, мм вод. сл., мм рт. сл. (тор). У [[ЗША]] і [[Вялікабрытанія|Вялікай Брытаніі]] Ц вымяраюць у lbf/in2 (фунт-сіла на квадратны дзюйм), pdl/ft2 (паундаль на квадратны фут), inH2O (дзюйм вод. сл.), ft H2O (фут вод. сл.), in Hg (дзюйм рт. сл.) і да т.п. |
||
{{Адзінкі ціску}} |
|||
| ⚫ | |||
1 Па=1 н/м2; 1 бар=100 000 Па; 1 кгс/см2=1 ат=0.980665 бар=98066,5 Па; 1атм=101325 Па; |
|||
1 мм рт. сл.=1 тор=133,322 Па; 1 мм вод. сл.=9,80655 Па. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== Цікавыя факты == |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Ц. у цэнтры [[Планета Зямля|Зямлі]] – прыблізна 3500 кбар. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[Катэгорыя:Фізіка]] |
[[Катэгорыя:Фізіка]] |
||
[[af:Druk]] |
|||
[[als:Druck (Physik)]] |
|||
[[ar:ضغط]] |
|||
[[ast:Presión]] |
|||
[[be-x-old:Ціск]] |
|||
[[bg:Налягане]] |
|||
[[bn:চাপ]] |
|||
[[bs:Pritisak]] |
|||
[[ca:Pressió]] |
|||
[[cs:Tlak]] |
|||
[[da:Tryk (fysik)]] |
|||
[[de:Druck (Physik)]] |
|||
[[el:Πίεση]] |
|||
[[en:Pressure]] |
|||
[[eo:Premo]] |
|||
[[es:Presión]] |
|||
[[et:Rõhk]] |
|||
[[eu:Presio]] |
|||
[[fa:فشار]] |
|||
[[fi:Paine]] |
|||
[[fr:Pression]] |
|||
[[gl:Presión]] |
|||
[[he:לחץ]] |
|||
[[hr:Tlak]] |
|||
[[hu:Nyomás]] |
|||
[[id:Tekanan]] |
|||
[[io:Preso]] |
|||
[[it:Pressione]] |
|||
[[ja:圧力]] |
|||
[[kk:Қысым]] |
|||
[[ko:압력]] |
|||
[[lt:Slėgis]] |
|||
[[lv:Spiediens]] |
|||
[[mk:Притисок]] |
|||
[[ms:Tekanan]] |
|||
[[nl:Druk]] |
|||
[[nn:Trykk]] |
|||
[[no:Trykk]] |
|||
[[pl:Ciśnienie]] |
|||
[[pt:Pressão]] |
|||
[[qu:Ñit'iy]] |
|||
[[ro:Presiune]] |
|||
[[ru:Давление]] |
|||
[[sh:Tlak]] |
|||
[[simple:Pressure]] |
|||
[[sk:Tlak]] |
|||
[[sl:Tlak]] |
|||
[[sr:Притисак]] |
|||
[[sv:Tryck]] |
|||
[[ta:அழுத்தம்]] |
|||
[[tr:Basınç]] |
|||
[[uk:Тиск]] |
|||
[[vi:Áp suất]] |
|||
[[yi:דרוק]] |
|||
[[zh:压强]] |
|||
Версія ад 23:39, 2 чэрвеня 2008
Ціск – фізічная велічыня, якая характарызуе інтэнсіўнасць перпендыкулярных да паверхні сілаў, з якімі адно цела ўздзейнічае на іншае. Калі сіла размеркаваная па паверхні раўнамерна, Ц. р ў кожнай кропцы паверхні роўны р = f/s, дзе S — плошча, F — сума прыкладзеных перпендыкулярна да яе сілаў. Для аднароднага асяроддзя ўводзіцца панятак Ц. у кожным пункце, які адыгрывае важкую ролю ў механіцы вадкасцяў і газаў.
Ц. у газах спалучаны з перадачай імпульсу ў сутыкненнях малекул газу паміж сабою і з паверхнямі целаў, якія яго абмяжоўваюць. Ц. у газах прапарцыянальны тэмпературы. У вадкасцях і цвёрдых целах Ц. выклікаюць міжатамныя і міжмалекулярныя сілы прыцягнення і адштурхоўвання і цеплавыя ваганні атамаў.
Ц. вымяраецца манометрамі, барометрамі, вакуумметрамі. Адзінкі вымярэння Ц. маюць размернасць сілы, падзеленай на плошчу. У Міжнароднай сістэме СІ гэта Паскаль (Па) роўны ньютан на квадратны метр. Іншыя шыракаўжываныя адзінкі вымярэння Ц.: кгс/см2, атмасфера фізічная (атм), атмасфера тэхнічная (ат), бар, мм вод. сл., мм рт. сл. (тор). У ЗША і Вялікай Брытаніі Ц вымяраюць у lbf/in2 (фунт-сіла на квадратны дзюйм), pdl/ft2 (паундаль на квадратны фут), inH2O (дзюйм вод. сл.), ft H2O (фут вод. сл.), in Hg (дзюйм рт. сл.) і да т.п.
| Паскаль (Pa, Па) |
Бар (bar, бар) |
Тэхнічная атмасфера (at, ат) |
Фізічная атмасфера (atm, атм) |
Міліметр ртутнага слупа (mmHg, torr, торр) |
Фунт-сіла на кв. дзюйм (psi) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 Па | 1 Н/м2 | 10−5 | 10,197×10−6 | 9,8692×10−6 | 7,5006×10−3 | 145,04×10−6 |
| 1 бар | 105 | 1 ×106 дына/см2 | 1,0197 | 0,98692 | 750,06 | 14,504 |
| 1 ат | 98066,5 | 0,980665 | 1 кгс/см2 | 0,96784 | 735,56 | 14,223 |
| 1 атм | 101325 | 1,01325 | 1,033 | 1 атм | 760 | 14,696 |
| 1 mmHg | 133,322 | 1,3332×10−3 | 1,3595×10−3 | 1,3158×10−3 | 1 mmHg | 19,337×10−3 |
| 1 psi | 6894,76 | 68,948×10−3 | 70,307×10−3 | 68,046×10−3 | 51,715 | 1 lbf/in2 |
1lbf/ in2 =6894,76 н/м2,1рdl/ft2 = 1,48816 н/м2, 1inH2O = 249,089н/м2; 1ftH2O = 2989,07 н/м2,1in Hg = 3386,39 н/м2.
З’ява Ц. адыгрывае важную ролю ў фізічных, хімічных, біялагічных і іншых працэсах.
Высокія значэнні Ц. стварае гравітацыйнае поле.
Цікавыя факты
Атмасферны ціск на паверхні Зямлі – прыблізна 100 000 Па або 1 бар.
Гідрастатычны Ц. на глыбіні 10 м пад вадой – 1 бар.
Гідрастатычны Ц. на глыбіні 1 км пад вадой – 100 бар.
Ц. пры спальванні чорнага пораху ў вагнястрэльнай зброі – каля 3000 бар або 3 кбар.
Ц. у цэнтры Зямлі – прыблізна 3500 кбар.
Ц. у цэнтры Сонца – парадку 100 млн. кбар.
Ц. у цэнтры белых карлікаў – да 1 млрд. кбар.