Бестыярый

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
«Леапард» — малюнак на бестыярыі XIII стагоддзя, названым «Рочэстэрскім бестыярыем»
Фрагмент «Абердзінскага бестыярыя», XII стагоддзе

Бестыярый[1] (ад лац.: bestia, «звер») — сярэднявечны зборнік заалагічных артыкулаў (з ілюстрацыямі), у якіх падрабязна апісваліся розныя жывёлы ў прозе і вершах, галоўным чынам, з алегарычнымі і павучальнымі мэтамі[2]. Адна з першых крыніц бестыярыюмаў — грэчаскі трактат «Фізіяло́г». Найбольш вядомы стара-французскія бестыярыі: Ph. de Thaon’a (XII стагоддзе), Gervaise (XIII), Рышара дэ Фурніваля (XIII, выд. Hippeau, 1860) і інш.

У старажытнарускай літаратуры бестыярыі называліся «фізіялогамі». Вельмі часта ў бестыярыях з’яўляліся артыкулы, дзе падрабязна і з ілюстрацыямі апісваліся жывёлы, якія не існуюць на самай справе. Напрыклад, цмок, васіліск, манцікора і інш.

Аўтары параўноўвалі розных жывёлін з вобразамі і паняццямі рэлігіі і маралі, расшыфроўваючы іх, як іерогліфы. Услед за біблейскім размежаваннем «чыстых» і «нячыстых» істот, бестыярысты супрацьпастаўлялі жывёл, якія сімвалізавалі Хрыста (арол, фенікс, пелікан[3]), стварэнням, якія выклікалі асацыяцыі з вобразам д’ябла (жаба, малпа). Прырода ўспрымалася як арэна пастаяннай барацьбы добрых і злых сіл. Сярэднявечная думка білася над раскрыццём узаемасувязі паміж цялесным і духоўным светам. Бестыярыюм вучыў разважаць аб рэчах шляхам аналогій, а гэта, па сутнасці, блізка мастацкаму мысленню, якое аперуе вобразамі.

Таксама бестыярыем можна назваць наогул любы зборнік артыкулаў аб неіснуючых жывёлах, у тым ліку і сучасны. Напрыклад, «Фантастычны бестыярый» Кіра Булычова або «Бестыярый» Анджэя Сапкоўскага. Таксама да жанру бестыярыяў можна аднесці «Кнігу выдуманых істот» Х. Л. Борхеса або «Чароўныя пачвары і дзе іх шукаць» Джаан Роўлінг.

Зноскі

  1. ↑ Слоўнік іншамоўных слоў : у 2 т. / А. М. Булыка. — Мінск : БелЭн, 1999.  — Т. 1 : А-Л. — 1999. — 736 с. — ISBN 985-11-0152-4, С.222
  2. ↑ Бестиарии, сборники // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
  3. ↑ Pelican

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Бестиарий в словесности и изобразительном искусстве: Сб. статей / Сост. А. Л. Львова. М.: Intrada, 2012. — 183 с., 200 экз., ISBN 978-5-8125-1750-2
  • Т. Г. Юрченко. Бестиарий // Литературная энциклопедия терминов и понятий / Александр Николаевич Николюкин. — Институт научной информации по общественным наукам РАН: Интелвак, 2001. — С. 80-81. — 1596 с. — ISBN 5-93264-026-X.
  • Бестиарий / Т. Ю, // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2004—2017.
  • Бестиарии, сборники // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
  • Тигрица и грифон: Сакральные символы животного мира / Тимофей из Газы (Timotheus of Gaza); Подготовка текста, перевод, комментарии и исследование А. Г. Юрченко. — СПб.: Азбука-классика, Петербургское Востоковедение, 2002. — 400 с. — ISBN 5-352-00187-3, ISBN 5-85803-208-7. (в пер.)
  • Пчелов Е. В. Бестиарий Московского царства: животные в эмблематике Московской Руси конца XV—XVI вв. / Отв. ред. акад. РАН Вяч. Вс. Иванов. — М.: Старая Басманная, 2011. — 204 с. — 300 экз. — ISBN 978-5-904043-47-6. (обл.)
  • Бестиарий // Литературная энциклопедия терминов и понятий / Под ред. А. Н. Николюкина. — Институт научной информации по общественным наукам РАН: Интелвак, 2001. — Слп. 80—81 — 1596 с. — ISBN 5-93264-026-X.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

commons: Бестыярый на Вікісховішчы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Бестыярый&oldid=4697225"