Бітва на Сініх Водах (1362)
| Бітва на Сініх Водах | |||
|---|---|---|---|
| Асноўны канфлікт: Мангола-татарскія набегі | |||
| Дата | 1362 | ||
| Месца | Сінюха (зараз Украіна) | ||
| Вынік | Перамога Вялікага Княства Літоўскага | ||
| Праціўнікі | |||
|
|||
| Камандуючыя | |||
|
|||
| Сілы бакоў | |||
|
|||
| Страты | |||
|
|||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
Бітва на Сініх Водах — бітва, якая адбылася восенню 1362 года паміж войскамі Вялікага Княства Літоўскага і аб’яднаным войскам Крымскай, Перакопскай і Ямбалукскай ордаў на р. Сінія Воды (Сінюха, Снівада; левы прыток Паўднёвага Буга). Бітва была галоўнай падзеяй y наступленні ВКЛ на падпарадкаваныя татарам землі паўднёва-заходняй Русі.
Вялікі князь літоўскі Альгерд хадзіў у карны паход на тых семярых ханаў падольскіх татараў — сваіх саюзнікаў у канфлікце з Польшчай, якія ў 1356 годзе ўзялі бок польскага караля Казіміра. У 1362 годзе ён, выкарыстаўшы паляпшэнне адносін з Польшчай і крыжакамі, выступіў супраць ардынскага панавання ў міжрэччы Дняпра і Дуная. Яго войска было сабрана ў Вялікім Княстве Літоўскім, папоўнена на Валыні і Кіеўшчыне. Восенню Альгерд з войскам рушыў з Кіева на заходняе Падолле.
Войска татар, якое ўзначалілі князі Кутлубуг, Качубей (Качыбей, Хачыбей) і Дзімітр — «отчычы і дзедзічы Падольскай зямлі», падзялялася на 3 часткі. Альгерд свае 6 палкоў паставіў y лінію глыбокай абароны ў некалькі радоў, што не давала магчымасці варожай конніцы зайсці ў тыл. Лёгка адбіўшы націск татар, войскі Альгерда нанеслі ўдары ў цэнтры фронту і па флангах. Пасля нядоўгага бою супраціўленне татар было зламана і яны ратаваліся ўцёкамі. У час пагоні быў захоплены абоз ардынцаў. Асабліва вызначыліся ў бітве ратнікі з Новагародка, якімі камандавалі князі Карыятавічы.
Гэтая перамога аддала Альгерду ўсё Падолле, а ў стратэгічным выніку — і Кіеўшчыну. На Падоллі пасля бітвы былі заснаваныя гарады Смотрыч, Бакота, Камянец-Падольскі, Вінніца, Сакалінцы, Скала.
Бітва адбылася, відаць, над ракой Снівада[1] паміж вёскамі Уланіў, Вароніўці, Лозна, Пуставійты і Чэрнятынці на тэрыторыі сучаснага Хмяльніцкага раёна на паўночным захадзе Вінніцкай вобласці[2].
Альгерд, разбіўшы татараў на Сініх Водах, авалодаў невялікім паселішчам Хмельнік. Яно знаходзілася за шэсць кіламетраў ад Чорнага Шляха, якім рухаліся татарскія орды на захад, і было варотамі на Падолле з поўначы. Гэта перамога Альгерда фактычна аднавіла пасля 120 гадоў валадарства татара-манголаў свабоду праваслаўнай Кіеўскай Русі, гэта значыць цяперашняй Украіны, і тым самым паклала пачатак складанню своеасаблівай заходнерускай культуры, якая потым стала культурай украінцаў.
Таксама існуе прывязка месца бітвы да ракі Сінюхі (Кіраваградчына)[3].
Зноскі
- ↑ Прыток Паўднёвага Буга, цячэ на паграніччы Валыні, Кіеўшчыны і Падолля. Паводле думкі В. Б. Антановіча і М. С. Грушэўскага.
- ↑ https://sinie-vody-blog.tumblr.com/
- ↑ Паводле думкі Ф. М. Шабульдо.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Мікола Ермаловіч. Старажытная Беларусь: Віленскі перыяд. — Гіст. дасл. — Мн.: Выд. цэнтр "Бацькаўшчына": МП "Бесядзь", 1994. — 91 с. ISBN 985-6026-01-6.
- Уладзімір Цімашэнка, Мікола Ліннік. Дзе была ў 1362 годзе бітва войска Вялікага Княства Літоўскага з татарамі: на Снівадзе ці Сінюсе? // Наша слова, № 41, 17 кастрычніка 2007.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).