Вінтэртур

Вінтэртур
Герб	Сцяг
Краіна	Швейцарыя;
Каардынаты	47°29′57″ пн. ш. 8°43′36″ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Michael Künzle[d]
Першая згадка	919
Плошча	68,07 км² (2008);
Вышыня цэнтра	439 м
Водныя аб’екты	Töss[d] і Eulach[d]
Насельніцтва	▲119 315 чал. (31 снежня 2023);
Часавы пояс	UTC+1, Цэнтральнаеўрапейскі час і UTC+2
Тэлефонны код	052
Паштовыя індэксы	8352, 8482, 8400, 8401, 8403, 8404, 8405, 8406, 8408 і 8409
Аўтамабільны код	ZH
Афіцыйны сайт	stadt.winterthur.ch (ням.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ві́нтэртур^[5] (ням.: Winterthur) — горад у паўночнай частцы Швейцарыі, акруговы цэнтр, знаходзіцца ў кантоне Цюрых. Уваходзіць у склад акругі Вінтэртур.

Горад з’яўляецца шостым з гарадоў Швейцарыі па колькасці жыхароў — больш за 100 000 чалавек (на 2008 год). На мясцовым дыялекце жыхары завуць яго скарочана — Вінці. У Швейцарыі Вінтэртур завуць «горадам музеяў» — у горадзе знаходзіцца вялікая колькасць мастацкіх музеяў, у тым ліку Музей фатаграфіі і Музей Тэхнарама. Акрамя гэтага, Вінтэртур з’яўляецца буйным прамысловым цэнтрам Швейцарыі. У 1862 годзе тут заснаваны банк Bank in Winterthur.

Гісторыя

У старажытнарымскія часы на месцы цяперашняга Обервінтэртура быў гарадок Вітудурум, які ў канцы 3 ст. н. э. займеў умацаванні. Не пазней 7 ст. з’явілася алеманскае паселішча. У 919 г. тут адбылася бітва паміж Бурхардам II Швабскім і Рудольфам II Бургундскім, у выніку якой Швабія замацавала кантроль над Тургаў.

Насельніцтва

Год	Колькасць
1924	51 000	^[6]
1969	93 000	^[7]
1985	84 000	^[8]
1994	87 600	^[9]

Год	Колькасць
1996	88 000	^[10]
2008	100 000
2012	106 542	^[11]
2012	104 468	^[12]

Год	Колькасць
2016	109 775	^[13]
2017	110 570	^[14]
2017	110 912	^[15]
2018	111 840	^[16]

Год	Колькасць
2023	119 315	^[4]

Гарады-пабрацімы

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

Рыхард Эрнст (1933—2021) — швейцарскі фізікахімік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі.
Ніклаўс Вірт (1934—2024) — швейцарскі вучоны ў галіне інфарматыкі, тэарэтык распрацоўкі праграмнага забеспячэння і стваральнік моў праграмавання.

Крыніцы

↑ ^а ^б ^в archINFORM — 1994. Праверана 6 жніўня 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049"></a>
↑ ^а ^б https://stadt.winterthur.ch/gemeinde/politik/stadtrat/stadtpraesident-michael-kuenzle
↑ ^а ^б Arealstatistik Standard - Gemeinden nach 4 Hauptbereichen — Federal Statistical Office. Праверана 13 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q285453"></a>
↑ ^а ^б https://www.bfs.admin.ch/bfs/de/home/statistiken/bevoelkerung/stand-entwicklung.assetdetail.32229143.html
↑ БелЭн 1997.
↑ Большая советская энциклопедия / под ред. О. Ю. Шмидт — 1 — М.: Акционерное общество «Советская энциклопедия», 1920. Праверана 29 лістапада 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q167997"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20078554"></a>
↑ Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. — Т. 5. — С. 88.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ Географический энциклопедический словарь: Географические названия / под ред. В. М. Котляков — 3-е изд. — М.: Большая российская энциклопедия, 1989. — С. 104. — 903 с. — ISBN 5-85270-216-1
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q120475222"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.4: Варанецкі — Гальфстрым — С. 188.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24038842"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a>
↑ Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 143. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>
↑ http://winterthurinzahlen.stadtentwicklung.winterthur.ch/winterthurinzahlen/WinterthurInZahlenTabelleAlleDaten.asp?lngTabelledefinitionID=157 Праверана 6 сакавіка 2014.
↑ http://www.pxweb.bfs.admin.ch/Dialog/varval.asp?ma=px-d-01-2A00&ti=St%E4ndige+und+nichtst%E4ndige+Wohnbev%F6lkerung+nach+institutionellen+Gliederungen%2C+Geschlecht%2C+Zivilstand+und+Geburtsort&path=../Database/German_01%20-%20Bev%F6lkerung/01.2%20-%20Bev%F6lkerungsstand%20und%20-bewegung/&lang=1&prod=01&openChild=true&secprod=2 Праверана 4 чэрвеня 201.
↑ https://www.pxweb.bfs.admin.ch/pxweb/fr/px-x-0102020000_201/-/px-x-0102020000_201.px/table/tableViewLayout2/?rxid=56bd81e2-58bd-44d3-8c6f-0ab58b997afc — Federal Statistical Office.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q285453"></a>
↑ https://statistik.zh.ch/internet/justiz_inneres/statistik/de/daten/gemeindeportraet_kanton_zuerich.html#a-content
↑ Bilanz der ständigen Wohnbevölkerung nach institutionellen Gliederungen, Staatsangehörigkeit (Kategorie), Geschlecht und demographischen Komponenten — Federal Statistical Office. Праверана 12 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q285453"></a>
↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie Geschlecht und Gemeinde; Provisorische Jahresergebnisse; 2018 — Federal Statistical Office, 2019. Праверана 11 красавіка 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q285453"></a>
↑ Graf M. Die vergessene fünfte Partnerstadt — Winterthur: Tamedia, 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q685596"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1195162"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q9125"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q59458368"></a>

Літаратура

Ві́нтэртур // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — С. 188. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4).
Ви́нтертур // Т. 5. Вешин — Газли. — М. : Советская энциклопедия, 1971. — С. 88. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
Ви́нтертур // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 143. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.
Ви́нтертур // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 104. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.

Спасылкі

Афіцыйная старонка Архівавана 4 кастрычніка 2019.

[_cdfb5ac6bf792a6a-1] а ^б ^в archINFORM — 1994. Праверана 6 жніўня 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049"></a>

[_eaeaea5b8bfb0990-2] а ^б https://stadt.winterthur.ch/gemeinde/politik/stadtrat/stadtpraesident-michael-kuenzle

[_470bb9f00f18c0e4-3] а ^б Arealstatistik Standard - Gemeinden nach 4 Hauptbereichen — Federal Statistical Office. Праверана 13 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q285453"></a>

[_bcae8876ab212544-4] а ^б https://www.bfs.admin.ch/bfs/de/home/statistiken/bevoelkerung/stand-entwicklung.assetdetail.32229143.html

[FOOTNOTEБелЭн1997-5] БелЭн 1997.

[_22fb62081770525f-6] Большая советская энциклопедия / под ред. О. Ю. Шмидт — 1 — М.: Акционерное общество «Советская энциклопедия», 1920. Праверана 29 лістапада 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q167997"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20078554"></a>

[_f9fa29331eecee0e-7] Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. — Т. 5. — С. 88.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_fbbc7532a32b7484-8] Географический энциклопедический словарь: Географические названия / под ред. В. М. Котляков — 3-е изд. — М.: Большая российская энциклопедия, 1989. — С. 104. — 903 с. — ISBN 5-85270-216-1
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q120475222"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>

[_865b0cfb07a41d31-9] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.4: Варанецкі — Гальфстрым — С. 188.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24038842"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a>

[_67a59cd5708be2da-10] Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 143. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>

[_898446b6a95c9760-11] ttp://winterthurinzahlen.stadtentwicklung.winterthur.ch/winterthurinzahlen/WinterthurInZahlenTabelleAlleDaten.asp?lngTabelledefinitionID=157 Праверана 6 сакавіка 2014.

[_6424518ca225c162-12] ttp://www.pxweb.bfs.admin.ch/Dialog/varval.asp?ma=px-d-01-2A00&ti=St%E4ndige+und+nichtst%E4ndige+Wohnbev%F6lkerung+nach+institutionellen+Gliederungen%2C+Geschlecht%2C+Zivilstand+und+Geburtsort&path=../Database/German_01%20-%20Bev%F6lkerung/01.2%20-%20Bev%F6lkerungsstand%20und%20-bewegung/&lang=1&prod=01&openChild=true&secprod=2 Праверана 4 чэрвеня 201.

[_fdd789bdf8a7c807-13] ttps://www.pxweb.bfs.admin.ch/pxweb/fr/px-x-0102020000_201/-/px-x-0102020000_201.px/table/tableViewLayout2/?rxid=56bd81e2-58bd-44d3-8c6f-0ab58b997afc — Federal Statistical Office.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q285453"></a>

[_4650ff655db4b174-14] ttps://statistik.zh.ch/internet/justiz_inneres/statistik/de/daten/gemeindeportraet_kanton_zuerich.html#a-content

[_01f49d19bc0582a8-15] Bilanz der ständigen Wohnbevölkerung nach institutionellen Gliederungen, Staatsangehörigkeit (Kategorie), Geschlecht und demographischen Komponenten — Federal Statistical Office. Праверана 12 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q285453"></a>

[_010029e3f3cdb19c-16] Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie Geschlecht und Gemeinde; Provisorische Jahresergebnisse; 2018 — Federal Statistical Office, 2019. Праверана 11 красавіка 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q285453"></a>

[_4cb7ebde2a224f40-17] Graf M. Die vergessene fünfte Partnerstadt — Winterthur: Tamedia, 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q685596"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1195162"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q9125"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q59458368"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]