Гімн Рыега

Гімн Рыега: словы — Эварыста Фернандэс дэ Сан Мігель, музыка — Хасэ Гоміс. Ужыванне ў якасці гімна: 1822—1823 (ліберальнае трохгоддзе), 1873—1874 (1-я Іспанская Рэспубліка), 1931—1939 гады (2-я Іспанская Рэспубліка).

Выканаўца: Banda Republicana

Гімн Рыега (ісп. El Himno de Riego) — іспанская песня. Словы былі напісаныя ў 1820 годзе, іх аўтар (хутчэй за ўсё) Эварыста Фернандэс дэ Сан Мігель (Evaristo Fernández de San Miguel), у тым жа годзе яна і была спетая на дэкларацыі Рыега, якая пачалася 1 студзеня. Верагодна, тады для песні ўжывалася іншая мелодыя. Музыка, што дайшла да нашых дзён, была напісаная невядомым аўтарам, хаця часам аўтарства надаецца валенсійцу Хасэ Гомісу (José Melchor Gomis y Colomer).

Першапачаткова гэта быў верш, прысвечаны іспанскаму генералу Рафаэлю Рыега-і-Нуньесу. У 1822 г. Хасэ Гоміс (José Melchor Gomis y Colomer) напісаў пад яго музыку, пасля чаго песня стала дзяржаўным гімнам Іспаніі да заканчэння ліберальнага трохгоддзя (да 1823), пасля была скасаваная на карысць Марша грэнадзёраў (La Marcha Granadera, цяпер вядомы як Каралеўскі марш — La Мarcha Real, сёння з’яўляецца гімнам Іспаніі), які быў гімнам раней.

Як і Марсельеза, песня была напісаная дзеля матывацыі войска падчас рэвалюцыі ў Іспаніі, якая пачалася ў 1820 годзе.

Таксама ўсталёўвалася ў якасці гімна падчас Першай і Другой Іспанскіх Рэспублік (адпаведна ў 1873-м і ў 1931-м), але скасоўвалася з іх заняпадам (адпаведна ў 1874-м і 1939-м).

Версіі тэксту

Версіі куплетаў
Serenos, alegres, valientes y osados, cantemos, soldados, el himno a la lid. De nuestros acentos el orbe se admire y en nosotros mire los hijos del Cid	Blandamos el hierro que el tímido esclavo del fuerte, del bravo la faz no osa a ver; sus huestes cual humo veréis disipadas, y a nuestras espadas fugaces correr.	El mundo vio nunca más noble osadía Ni vio nunca un día más grande en valor, que aquel que inflamados nos vimos del fuego que excitara en Riego de Patria el amor	Su voz fue seguida, su voz fue escuchada, tuvimos en nada soldados, morir; Y osados quisimos romper la cadena que de afrenta llena del bravo el vivir.
прыпеў: Soldados la patria, nos llama a la lid. Juremos por ella, vencer o morir

Версіі куплетаў
Rompímosla, amigos, que el vil que la lleva insano se atreva su frente mostrar. Nosotros ya libres en hombres tornados sabremos, soldados, su audacia humillar.	Al arma ya tocan, las armas tan solo el crimen, el dolo sabrán abatir. Que tiemblen, que tiemblen, que tiemble el malvado al ver del soldado la lanza esgrimir.	La trompa guerrera sus ecos da al viento horror al sediento, ya ruge el cañón; y a Marte sañudo la audacia provoca, y el genio invoca de nuestra nación.	Se muestran, volemos, volemos, soldados: ¿los veis aterrados su frente bajar? Volemos, que el libre por siempre ha sabido del siervo vendido la audacia humillar.
прыпеў (той жа самы): Soldados la patria, nos llama a la lid. Juremos por ella, vencer o morir

Найбольш папулярная версія

Serenos y alegres, valientes y osados, Cantemos, soldados, el himno a la lid. De nuestros acentos el orbe se admire Y en nosotros mire los hijos del Cid. Soldados, la patria nos llama a la lid. Juremos por ella vencer o morir. El mundo vio nunca, más noble osadía, Ni vio nunca un día más grande el valor, Que aquel, inflamados, nos vimos del fuego, Excitar a Riego de Patria el amor. Soldados, la patria nos llama a la lid. Juremos por ella vencer o morir. La trompa guerrera sus ecos al viento, Horror al sediento, ya ruge el cañón. A Marte sañudo la audacia provoca Y el ingenio invoca de nuestra nación. Soldados, la patria nos llama a la lid. Juremos por ella vencer o morir.

Аўтар мелодыі

Аўтарам тэксту амаль што пэўна з’яўляецца Эварыста Фернандэс. Зусім іншая справа з аўтарам мелодыі.

Аўтарства сучаснай вядомай нам мелодыі гімна надаецца Хасэ Гомісу таму, што ў кнізе яго аўтарства «Калекцыя патрыятычных песняў, прысвечаных грамадзяніну Рафаэлю дэль Рыега і храбрацам, каторыя рушылі па яго слядах, грамадзяніну Марыяна дэль Кабрэрыса» («Colección de canciones patrióticas que dedica al ciudadano Rafael del Riego y a los valientes que han seguido sus huellas el ciudadano Mariano del Cabrerizo») былі апублікаваныя розныя версіі гімна Рыега. Таксама быў знойдзены яго рукапіс з версіяй гімна для салістаў, хора і аркестра. Зрэшты, дакладных доказаў няма, нягледзячы на доследы, праведзеныя з XIX стагоддзя (у той час пераважна музыкаведамі Франсіска Асенхо Барбіеры (Francisco Asenjo Barbieri) і Філіпам Педрэем (Felipe Pedrell Sabaté)) да цяперашняга часу.

Нягледзячы на гэта, большасць сучасных музыказнаўцаў мяркуюць, што Хасэ не быў кампазітарам, але толькі выкладаў версіі гімна як старэйшы музыка іспанскай народнай міліцыі. Гэтую пасаду ён займаў з 1822 па 1823 год.

Падчас грамадзянскай вайны ў Іспаніі

Падчас грамадзянскай вайны ў Іспаніі між Другой Рэспублікай і паўстанцамі была звышпапулярнай сярод прыхільнікаў рэспублікі, у прыватнасці ў Каталоніі. У той час гімн выконваўся з іншымі тэкстамі, накшталт:

Тэкст (па-іспанску):	Si los curas y Franco supieran, la paliza que les van a dar, subirían al coro cantando: «¡Libertad, libertad, libertad!»	Si los curas y frailes supieran, la de hostias que van llevar, subirían al coro cantando: «¡Libertad, libertad, libertad!»	Si los Reyes de España supieran lo poco que van a durar, a la calle saldrían gritando: «¡Libertad, libertad, libertad!»
Даслоўны пераклад	Калі б святары і Франка ведалі то біццё, што ім дадуць, заспявалі б у хоры, спяваючы: «Свабода, свабода, свабода!»	Калі б святары і манахі ведалі гаспадароў, якіх яны атрымаюць, заспявалі б у хоры, спяваючы: «Свабода, свабода, свабода!»	Калі б каралі Іспаніі ведалі тое, як мала ім засталося, выйшлі б на вуліцы, гарлаючы: «Свабода, свабода, свабода!»

Дадзеныя куплеты непасрэдна дэманструюць непрыязнасць рэспубліканцаў і іх паплечнікаў (кшталту анархістаў) да каталіцкай царквы, манархіі і франкісцкай дыктатуры.

Ў фільме ¡Ay, Carmela! (1990) была сцэна, дзе рэспубліканцы спявалі гімн Рыега ў падобнай версіі. Цікава, што сама назва фільма ¡Ay, Carmela! адсылае да яшчэ адной іспанскай песні «Viva la Quinta Brigada», у народзе празванай «Ay, Carmela» праз свой прыпеў.

Пасля паразы Рэспублікі перад Франка гімн Рыега ўжывалі нязгодныя з яго ўладай. Ён ужываўся ў якасці гімна ўрадам Другой Рэспублікі ў выгнанні да самага яго роспуску.

Цяперашні час

Шмат аказій было з ужываннем гімна Рыега замест Каралеўскага марша.