Дыфазіястр сплюшчаны

Дыфазіястр сплюшчаны
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Дзеразападобныя Клас:  Дзеразовыя Парадак:  Дзярэзы (Lycopodiales) Сямейства:  Дзеразовыя Падсямейства:  Lycopodioideae Род:  Дыфазіястр Від:  Дыфазіястр сплюшчаны
Міжнародная навуковая назва
Diphasiastrum complanatum (L.) Holub (1975)
Сінонімы
Diphasium anceps (Wallr.) Á.Löve & D.Löve Diphasium complanatum (L.) Rothm. Diphasium wallrothii H.P.Fuchs Lycopodium anceps Wallr. Lycopodium complanatum L.basionym
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   512326 NCBI   34168 EOL   599071 GRIN   t:456044 IPNI   81293-2 TPL   tro-26604914

Дыфазіястр сплюшчаны, Дзераза двухбаковавострая (Diphasiastrum complanatum) — вечназялёная шматгадовая расліна; тыпавы від роду Дыфазіястр (Diphasiastrum) сямейства Дзеразовыя (Lycopodiaceae).

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана «Bilder ur Nordens Flora», 1917—1926

'

Вечназялёная шматгадовая травяністая расліна да 30 см вышынёй. Сцёблы сцелюцца, доўгія, неглыбока пагружаныя ў субстрат, з рэдкімі, моцна паменшанымі філоідамі. Вертыкальныя парасткі ўзыходзячыя, дыхатамічна разгалінаваныя і размешчаныя ў адной плоскасці веерападобна, зялёныя (святлей афарбаваныя з брушной боку), уплошчаныя, 3-4 мм шырынёй.

Філоіды супратыўныя, размешчаны ў чатыры шэрагі, нізбягаючыя, прыціснутыя да восі (лускападобныя), завостраныя. Спінныя філоіды зрастаюцца з воссю, з адстаючай вяршыняй, валькаватыя, налягаюць адзін на аднаго, 4 мм даўжынёй, бакавыя — пашыраныя, высока зрастаюцца з воссю, адсталыя ў верхняй частцы, 4,5 мм даўжынёй з гіялінавай вяршыняй, некалькі заварочваюць на брушны бок, уплошчаныя, 3-4 мм шырынёй.

Страбілоідаў два — пяць, 2-3 см даўжынёй, на ножках 8-13 см даўжынёй. Спорафілоіды дэльтападобна-сэрцападобныя 2,5-3 мм даўжынёй. Спарангій амаль паўкруглы 0,7 мм даўжынёй. Споры у Сярэдняй паласе Расіі спеюць у чэрвені — ліпені.

Ад блізкароднаснага дыфазіястра трохкаласковага (Diphasiastrum tristachyum (Pursh) Holub) адрозніваецца больш тонкімі парасткамі, сабранымі ў шчыльныя пучкі, і шыза-зялёнымі брушнымі і спіннымі філоідамі, аднолькавымі па даўжыні.

Распаўсюджанне і асяроддзе пасялення

Шырока распаўсюджаны ў Паўночным паўшар'і: Паўночная Амерыка (заходняя частка), Атлантычная Еўропа, Усходняя і Цэнтральная Еўропа, Скандынаўскі, Міжземнаморскі, Мангольскі, Японска-Кітайскі фларыстычныя раёны.

У Беларусі сустракаецца паўсюдна, у Расіі - амаль па ўсёй тэрыторыі.

Расце на светлых, добра дрэніраваных участках у ліставых і хваёвых (радзей у ялова-піхтавых) лясах на нізінах і ў лясным поясе, на перасохлых балотах. Пазбягае карбанатных глеб і парод, у бамбучніках і на гарах ў іглічных і лісцяных лясах.

Гаспадарчае значэнне і ўжыванне

Раней ўжываўся для атрымання зялёнай фарбы для воўны.

Ахова

Занесены ў Чырвоную кнігу Украіны.

Літаратура

• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 39. Lycopodium complanatum L. [Diphasiastrum complanatum (L.) Holub] — Плаун сплюснутый // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во научных изданий КМК, Ин-т технологических исследований, 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 113. — ISBN 8-87317-091-6.
• Ильин М. М. Lycopodium anceps Wallr. — Плаун обоюдоострый // Флора СССР. В 30-ти томах / Главный редактор акад. В. Л. Комаров; Редактор тома М. М. Ильин. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1934. — Т. I. — С. 121. — 302 + XVI с. — 5 000 экз.
• Петухов А. В., Кордюков А. В., Баранчук-Червонный Л. Н. Атлас сосудистых растений окрестностей Южно-Сахалинска / Отв. ред. Д. А. Петелин. — 2-е изд., испр. и доп.. — Южно-Сахалинск: Эйкон, 2010. — С. 22. — 220 с. — ISBN 978-5-904209-05-6.