Батанічная ілюстрацыя
Батанічная ілюстрацыя — мастацтва адлюстравання формы, колеру, дэталей раслін.
Батанічныя ілюстрацыі ў асноўным выконваюцца акварэллю, але таксама выкарыстоўваюцца алейныя фарбы, туш, аловак або камбінацыя розных тэхнік. Выява можа быць у натуральную велічыню або ў маштабе, можа паказваць жыццёвы цыкл і/або асяроддзе росту расліны, абодва бакі лісця, дэталі кветак, бутонаў, насення і каранёвай сістэмы.
Батанічныя ілюстрацыі часта друкуюцца разам з батанічнымі слоўнымі апісаннямі раслін у кнігах, часопісах і іншых навуковых батанічных публікацыях. Некаторыя з іх прадаюцца як творы мастацтва.
Стварэнне такіх ілюстрацый патрабуе ад аўтара-мастака разумення марфалогіі раслін, доступу да прыродных (жывых, натуральных) узораў або гербарыя. Батанічныя ілюстрацыі часцей за ўсё ствараюцца падчас сумеснай працы мастака-ілюстратара і кансультанта-батаніка.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Многія раннія фармакапеі ўключалі выявы раслін. Гэта было зроблена з мэтай лепшага распазнання таго ці іншага віду, звычайна, у лячэбных мэтах. Дакладнае апісанне і малюнак раслін да з’яўлення таксаноміі былі прынцыпова важнымі пры вырабе лекавых прэпаратаў.
Самая ранняя захаваная ілюстраваная батанічная праца «Codex vindobonensis». Гэта копія «De Materia Medica» Дыяскарыда, і была зроблена ў 512 годзе для Анікіі Юліяны, дачкі былога імператара Заходняй Рымскай імперыі Алібрыя[2]. У той час існавала праблема дакладнага апісання раслін з-за адрозненняў паміж рэгіёнамі і мовамі да ўвядзення таксаноміі, і гэта было патэнцыйнай небяспекай для выкарыстання лекавых прэпаратаў. Нізкая якасць друку ранніх работ часам выклікала цяжкасці ў ідэнтыфікацыі намаляванага віду[3].
У XVI стагоддзі швейцарскі лекар Конрад Геснер (1516—1568) вывучаў расліны і стварыў тысячы малюнкаў розных частак раслін. Пастаянна трэніруючы руку і вочы, ён удасканальваў свае ілюстрацыі. Геснер выявіў характэрныя асаблівасці раслін, палепшыўшы якасць навуковых малюнкаў. Яго эсэ сталі накідамі да ілюстрацый яго кнігі «Enchiridion historiae plantarum» (1541).
Са з’яўленнем і выданнем сістэм батанічнай наменклатуры з надзвычай дакладным апісаннем раслін графічныя або жывапісныя батанічныя ілюстрацыі становяцца неабавязковымі. Аднак менавіта ў той час сярод мастакоў з’явілася спецыялізацыя, а затым і прафесія батанічнага ілюстратара. Батанічныя ілюстрацыі таго часу (зрэшты, як і ўсе іншыя) ствараліся ў тэхніцы ксілаграфіі.
У XVIII стагоддзі ўдасканаленне паліграфічнай прамысловасці дазволіла друкаваць ілюстрацыі больш дакладна ў колеры і дэталях. Гравюра на метале паступова выцесніла ксілаграфію як асноўны прыём батанічнай ілюстрацыі. Кожная ілюстраваная старонка кнігі распісана ўручную акварэллю Гэта была вельмі карпатлівая праца, якая каштавала нямала. Выданне вялікіх, падрабязна ілюстраваных батанічных кніг было справай дзяржаўнай важнасці — па іх судзілі, у тым ліку, аб тэхнічных і інтэлектуальных магчымасцях цэлых дзяржаў.
Рост цікавасці да батанічных кніг з боку вядучых батанікаў і натуралістаў, а таксама заможных уладальнікаў маёнткаў, паркаў і садоў прывёў да росту попыту. — ілюстрацыі пачалі з’яўляцца ў кнігах, разлічаных не толькі на вузкіх спецыялістаў, але і на масавага, хаця і заможнага, чытача. Гэтаму садзейнічала развіццё ў канцы XVIII ст — гравюра на дрэве канца XIX ст., больш дасканалая тэхніка, чым ксілаграфія. Гравюра на дрэве дазваляла вялікім майстрам перадаваць самыя складаныя колеравыя і танальныя суадносіны і ў сувязі з гэтым не звяртацца да ручной афарбоўкі адбітка (эстампа). Гэта рабіла апошнюю не такой дарагой, як гравюра на метале.
Батанічныя ілюстрацыі сталі ўключаць такія віды выданняў, як палявыя вызначальнікі, апісанні гербарыяў і калекцый, часопісы. Развіццё фатаграфіі і звязаных з ёй метадаў друку зусім не зрабілі старамоднай зробленую мастаком ілюстрацыю. Ілюстратар-батанік здольны стварыць гармонію дакладнасці і вобразнасці, злучыць некалькі прыродных узораў у адзінае цэлае і адначасова паказаць як пярэдні, так і адваротны бакі прадметаў (напрыклад, лісця). Акрамя таго, дробныя дэталі і часткі раслін можна павялічыць, каб паказаць іх нібы пад мікраскопам, і размясціць па свабодных месцах малюнка.
Вядомыя кнігі з батанічнымі ілюстрацыямі[правіць | правіць зыходнік]
- «Венскі Дыяскарыд» (лац.: Códex Vindobonénsis) — рукапіс VI ст., копія працы старажытнага натураліста Дыяскарыда «De Materia Medica» (Пра лекавыя злучэнні).
- «Готарпскі кодэкс» — атлас раслін Готарпскага замка, створаны ў 1649—1659 гадах гамбургскім мастаком Ганс Сімон Хольцбекер па замове Фрыдрыха III. Атлас складаецца з 4 тамоў і змяшчае 377 ілюстрацый, нядаўна атлас захоўваецца ў Капенгагене.
- «Батанічны часопіс Кёрціса» — батанічны часопіс.
- «Flora Rossica» — творчасць П. С. Паласа 1784 і 1788, змяшчае сто ілюстрацый.
- «Flora Graeca» — шматтомнае выданне XVIII стагоддзя, выдадзенае мастаком Фердынандам Баўэрам і батанікам Джонам Сібторпам, якое змяшчае апісанне раслін Грэцыі.
- «Ілюстрацыі Florae Novae Hollandiae» — кніга Фердынанда Баўэра, выдадзеная ў 1813 годзе.
- «English Botany» — перыядычнае выданне «English Botany», якое выдавалася ў 36 тамах з 1790 па 1813 год батанікам Джэймсам Эдвардам Смітам і мастаком Джэймсам Саўэрбі. Поўная назва: «English Botany or, Coloured Figures of British Plants, with their Essential Characters, Synonyms and Places of Growth» (бел.: Англійская батаніка або каляровыя фігуры брытанскіх раслін з іх асноўнымі прыкметамі, сінонімамі і месцамі росту).
- «Flora Altaica» з ілюстрацыямі «Icones plantarum novarum vel imperfecte cognitarum, floram rossicam, imprimis altaicam illustrantes» К. Ф. Ледэбура, 1829—1834 гг
- «Deutschlands Flora in Abbildungen nach der Natur mit Beschreibungen» («Флора Германіі ў малюнках з апісаннем») Якаба Штурма 1796—1862
- «Flora Danica» — батанічны атлас флоры Дацкага каралеўства. складаецца з 51 часткі, выдадзены ў 1761—1883 гг.
- «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz in Wort und Bild für Schule und Haus» («Флора Германіі, Аўстрыі і Швейцарыі ў апавяданнях і малюнках для школы і дома») О. В. Тамэ 1885 год
- «Köhler’s Medizinal-Pflanzen» Г. А. Кёлера — даведнік па лекавых раслінах, які складаецца з 3 тамоў (1883—1914), змяшчае каля 400 ілюстрацый.
- «Bilder ur Nordens Flora» — Ілюстраваная праца Карла Ліндмана па флоры паўночных краін, выдадзеная ў 1901—1905, 1917 і 1977—1978 гг.
- «The Banksias» — трохтомная манаграфія, якая змяшчае выявы ўсіх разнавіднасцяў роду Banksia L.f. Гэта першы раз, калі такі вялікі род быў цалкам намаляваны адной мастачкай Селіяй Росер. Лічыцца адным з выбітных батанічных твораў XX стагоддзя.
Выдатныя мастакі — ілюстратары батанічных выданняў[правіць | правіць зыходнік]
- Фердынанд Баўэр — аўстрыйскі батанік, удзельнічаў у экспедыцыі Мэцью Фліндэрса да берагоў Аўстраліі, замаляваў больш за 1500 раслін Аўстраліі.
- Алоіс Люнцэр — удзельнічаў у ілюстраванні кнігі «The native flowers and ferns of the United States» (1879).
- П’ер-Жазеф Рэдутэ — французскі мастак, выпусціў альбомы акварэльных ілюстрацый «Лілейныя» (8 тамоў, 1802—1816) і «Ружы» (3 тамы, 1817—1824).
- Джэймс Саўэрбі — англійскі мастак, ілюстраваў кнігі многіх вядомых батанікаў свайго часу — Лерыцье дэ Брутэля (Geraniologia, 1787—1792), Уільяма Кертыса (Flora Londinensis, 1775—1798), Дж. Э. Сміта (English Botany, з 1790) і інш.
- Ота Вільгельм Тамэ — нямецкі батанік, вядомы зборнікам батанічных ілюстрацый «Flora von Deutschland, Österreich і der Schweiz ў Wort і Bild für Schule і Haus» (1885).
- Якаб Штурм — нямецкі энтамолаг і гравёр, выпускаў зборнікі гравюр, тэкст да якіх быў напісаны вядомымі батанікамі, пад агульнай назвай «Deutschlands Flora in Abbildungen nach der Natur mit Beschreibungen» (1796—1862).
Зноскі
- ↑ American Turk's cap Lily. Victoria and Albert Museum. Праверана 12 снежня 2007.
- ↑ Kew Gardens website.
- ↑ Elliott, B. (2011). The world of the Renaissance herbal. Renaissance Studies, 25(1), 24-41. http://www.jstor.org/stable/24420235
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Сытин А. К. Особенности русской ботанической иллюстрации первой половины XVIII века (Праверана 2 лістапада 2009)
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Мастацтва батанічнай ілюстрацыі ва Універсітэце штата Дэлавэр Архівавана 22 липня 2013.
- Інтэрнэт-бібліятэка гістарычнай батанічнай літаратуры Батанічнага саду Місуры Архівавана 11 грудня 2009.
- Бібліятэка спадчыны біяразнастайнасці Архівавана 11 вересня 2010.
- Кароткая гісторыя мікалагічнай ілюстрацыі
- Амерыканскае таварыства мастакоў-батанікаў
- Мастацтва на службе навукі: рашэнні для захавання і доступу да калекцыі батанічнага мастацтва і ілюстрацыі
- Таварыства батанічнага мастацтва Аўстраліі
- Батанічныя малюнкі пажадлівых раслін з гістарычнай калекцыі Цэнтра Джона Інэса Архівавана 3 красавіка 2018.
- Plantillustrations.org: база дадзеных гістарычных ілюстрацый з магчымасцю пошуку
- Botany.si.edu: інтэрнэт-каталог Смітсанаўскага інстытута
- Флора Новай Гранады (Калумбія) Малюнкі ў Інтэрнэце з Каралеўскай батанічнай экспедыцыі пад кіраўніцтвам Хасэ Селесціна Муціса
- Падарожны мастак Wildflowers Project
- Універсітэт штата Дэлавэр: выстаўка «Мастацтва батанічнай ілюстрацыі»
Microsoft: 2780101742 |
