Зянон Якуць

Зянон Якуць
Адукацыя	Віленская каталіцкая духоўная семінарыя
Нараджэнне	22 студзеня 1894(1894-01-22) Скурцішкі[d], Відзаўская воласць[d], Новааляксандраўскі павет, Ковенская губерня, Расійская імперыя
Смерць	3 студзеня 1924(1924-01-03) (29 гадоў) Шаркаўшчына, Дзісенскі павет, Віленская зямля[d], Польская Рэспубліка
Пахаванне	Шаркаўшчына

Зянон Якуць (22 студзеня 1894 — 3 студзеня 1924) — каталіцкі святар заходняга абраду, рэлігійны і культурна-грамадскі дзеяч, удзельнік беларускага хрысціянскага руху XX стагоддзя, душпастыр.

Біяграфія

Нарадзіўся ў засценку Скурцішкі Новааляксандраўскага павета Ковенскай губерні. Паходзіў з сялянскай сям’і: бацькі — Ян і Юзэфа (з дому Гасянцоў) Якуці.

У 1909—1912 ггадах вучыўся ў Відзаўскім гарадскім 4-класным вучылішчы, дзе скончыў поўны курс навучання. Паспяхова здаў экзамен на званне аптэкарскага вучня ў снежні 1912 года і атрымаў пасведчанне з Пецярбургскай навучальнай акругі. Вучыўся ў Віленскай духоўнай каталіцкай семінарыі. Прымаў удзел у дзейнасці беларускага культурна-асветнага гуртка студэнтаў-семінарыстаў. Пасвячоны ў святары ў 1919 годзе.

З беларускім нацыянальна-рэлігійным рухам звязаны з часоў вучобы ў Вільні. У 1920—1924 гадах выконваў святарскія абавязкі ў парафіі Шаркаўшчына Дзісенскага дэканата. Ад пачатку душпастырскай дзейнасці свядома і паслядоўна праводзіў беларусізацыю рымска-каталіцкай царквы ў парафіях з беларускім насельніцтвам. Звяртаўся да вернікаў з казаннямі і праводзіў катэхізацыю дзяцей на беларускай мове. Пахаваны на парафіяльных могілках у Шаркаўшчыне.

У канцы 1920-х гадоў, акрэсліваючы месца і ролю Зянона Якуця ў беларускім хрысціянскім руху XX стагоддзя, адзін з яго лідараў, Адам Станкевіч, напісаў:

Калі ўспамінаць далей аб кс. З. Якуцю як аб беларусу, дык трэба сказаць, што быў ён ідэальным прыкладам сваім калегам ксяндзам, як нязвычайна прыгожа зыходзяцца з сабой між беларускага народу духоўная пастырскасць і беларускасць. Кс. З. Якуць быў тыповы ксёндз-беларус. Ён глыбока разумеў важнасць беларускага адраджэння, цаніў яго і прыкладаў да роднай справы ўсе свае сілы.

Успамін

На смерць Зянона Якуця Казімір Сваяк напісаў верш:

О, Браце мой у долі і нядолі!

Паверыў я, што лёг ты ў магілу,

Бо-ж сумна так стагнаў твой дух ад болі,

Што твой народ згубіў айчыну мілу…

Так верыў ты, што час свабодны прыйдзе,

Дух божы ўвыш народ з працьмы падойме,

Нячыстага аддасьць навек агідзе,

Нас зорам дабраты адвечнае абойме —

Любіў народ ты, Браце, сэрцам цэлым

І зразумеў яго бяду духову;

Вучыў яго, ад горачы збалелы,

Каб уміраць і жыць заўсёды быў гатовы.

Ты адышоў, згарэўшы як афяра,

За наш народ, — за вечную ідэю

Яго душы: пражыці не як мара

На сьвеце бед, а мець надзею

Здабыць той зьніч з грудзей самога Бога,

Што шчасьце дасьць жывому чалавеку…

Ах, цяжкая туды, Браток, дарога, —

Хоць значана нам Божанькай спрадвеку.

Агонь ты нёс і сьветачам быў зорным,

Гарэў пламенна цэлаю істотай, —

Прад Богам быў і кволы і пакорны,

Людзям служыў з анельскаю ахвотай.

О, будзь шчасьліў!.. бо ты жывеш — я веру,

Хоць пад дзярном галоўка супачыла…

І я сабе магілу ўжо адмеру,

Ах, бо мяне зьнямога асіліла.

Спасылкі

• На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх
• Электронная Энцыкляпэдыя. Беларускія рэлігійныя дзеячы XX ст. Якуць Зянон (нявызн.).
• Казімір Сваяк Выбраныя творы. — Мн.: 2010. — С. 115-116. — 472 с. — (Беларускі кнігазбор). (нявызн.).