Лагерта
| Лагерта | |
|---|---|
 | |
| Пол | жанчына |
| Муж | Рагнар Лодбрак |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Лагерта (Ladgerda, Ladgertha або Lagertha) паводле хронікаў Саксонскай Граматыкі XII стагоддзя — паўночная ваяўніца, уладальніца зямель у Нарвегіі і першая жонка дацкага героя — вікінга Рагнара Лодбрака (меркавана, жыў у IX стагоддзі), хоць прамых доказаў іх існавання няма. Некаторыя аўтары звязваюць яе з багіняй Торгерд (Þorgerðr Hölgabrúðr) або Валькірыяй.
Імя[правіць | правіць зыходнік]
Паводле ацэнак брытанскага гісторыка Нары Кершоў Чэдвік, лацінізаванае імя Латгерта (Lathgertha), выкарыстанае Саксонам, з’яўляецца версіяй старажытнаскандынаўскага імя Hlaðgerðr (Hladgerd). Яно можа складацца з такіх элементаў як: hlaða — «ткаць», hlað — «карункі, галаўны ўбор» і gerðr — «абарона».
Жанчына па імі Хладгерда (Hladgerdr), кіраўніца Хладэяра, двойчы згадваецца ў «Сазе пра Хальвдана, выхаванца Браны»[1].
Падобнае імя Летгарда (Letgarda) насілі дачкі графаў Тулузскіх Раймунда IV і Раймунда V (X ст.), а таксама жонка графа Кузерана (Гасконь) П’ера Бернара дэ Фуа (XI ст.).
Жыццё Лагерты, апісанае Саксонам[правіць | правіць зыходнік]
Дзявятая кніга «Дзеянняў данаў» (9, 4, 1 — 9, 4, 11) Саксонскай Граматыкі з’яўляецца адзіным сярэднявечным тэкстам, дзе згадваецца Лагерта. Саксан апісвае Лагерту як дасведчаную ваяўніцу і першую жонку дацкага караля Рагнара Лодбрака, ад якой ён меў траіх дзяцей. Нягледзячы на сваю мініяцюрнасць і далікатнасць, яна валодала хвацкімі баявымі якасцямі. Жылі яны ў Нарвегіі.
Жыццё з Рагнарам[правіць | правіць зыходнік]
Паводле Саксона, Рагнар улюбляецца ў маладую жанчыну-воіна высакароднага паходжання і прызнаецца, што абавязаны ёй сваёй перамогай. Калі ён просіць яе рукі, яна адпраўляе да яго пасланцаў, якія прынеслі яму запрашэнне ў яе палац. Караблём Рагнар плыве да яе, але там яго чакаюць двое жывёл: мядзведзь і сабака. Рагнар забівае звяроў і ў рэшце рэшт Лагерта згаджаецца выйсці за яго замуж. У іх нараджаецца сын Фрыдлейв і дзве дачкі, чые імёны невядомыя.
«Сярод іх была і адна дасведчаная ў ратнай справе жанчына па імі Ладгерда, якая мела мужнае сэрца, хоць і была толькі дзяўчынай. З распушчанымі па плячах валасамі яна змагалася ў ліку першых сярод самых адважных воінаў. Усе захапляліся яе непераўзыдзенымі подзвігамі, бо яе лунаючыя за спіной валасы выдавалі, што яна жанчына. Расправіўшыся з забойцам свайго дзеда, Рагнар пачаў настойліва распытваць у сваіх воінаў аб гэтай дзяўчыне, на якую ён звярнуў увагу, калі яна змагалася ў першых шэрагах падчас бою, прызнаўшы, што толькі сіла гэтай жанчыны прынесла яму сёння перамогу. Даведаўшыся, што яна належыць да вельмі вядомаму сярод варвараў роду, ён адразу ж адправіў да яе сваіх сватоў. Дзяўчына рабіла выгляд, быццам згодная, але ў глыбіні душы паставілася да яго сватаўства з пагардай. Выклікаўшы сваім ілжывым адказам палкаму жаніху упэўненасць у ажыццяўленні яго жадання, яна загадала прывязаць у сваім пярэднім пакоі мядзведзя і сабаку, каб пры дапамозе гэтых драпежных звяроў перагарадзіць закаханаму шлях у сваю спальню. Рагнар, акрыяўшы духам ад спрыяльнага адказу, сеў на свой карабель і пераплыў праз мора. Загадаўшы сваім спадарожнікам заставацца ў Гелердале, ён у адзіночку ўвайшоў у дом дзяўчыны. Там яго і сустрэлі гэтыя звяры, але аднаго з іх ён працяў сваёй дзідай, а другога схапіў за шыю і задушыў, стуліўшы свае пальцы на яго горле. Узнагародай за пераадоленую ім небяспеку стала сама дзяўчына. Ад шлюбу з ёй у Рагнара нарадзіліся дзве дачкі, чые імёны не захаваліся, і сын Фрыдлеў…»[2]
Рагнар пакідае Лагерту пасля ўлюбляецца ў Тору, дачка караля Герота. Ён перамагае двух велізарных атрутных змей, якіх выпускае кароль, і жэніцца на Торы. Пры гэтым Саксон спецыяльна падкрэслівае, што сваёй першай жонцы Рагнар ніколі цалкам не давяраў[3].
Другі шлюб і новыя бітвы[правіць | правіць зыходнік]
Лагерта таксама выйшла замуж у другі раз; гэты шлюб, праўда, не апынуўся шчаслівым. Калі яе былы муж Рагнар сутыкнуўся з-за сваіх зямель з каралём Харальдам, ён папрасіў былую жонку даць яму падтрымку. Лагерта дапамагае Рагнару дасягнуць перамогі, а Харальд ратуецца ўцёкамі. Па вяртанні Лагерта забівае свайго другога мужа, і з гэтага моманту сама кіруе на сваёй зямлі.
«…Ладгерда, у чыім далікатным целе хаваўся непараўнальна больш суровы дух, прыкладамі сваёй выбітнай адвагі змагла зберагчы сваіх воінаў, якія ўжо было завагаліся ад жадання бегчы. Здзейсніўшы абыходны манеўр, яна выйшла ў тыл ворага, які нічога не падазраваў, пасеяўшы ў яго лагеры страх і замяшанне. Пад канец войска Харальда прыйшло ў замяшанне, а сам Ён, бачачы гібель сваіх воінаў, бег. Вярнуўшыся пасля бою дадому, Ладгерда ноччу ўсадзіла ў горла свайго мужа наканечнік дзіды, які яна схавала ў сваёй сукенцы, прысвоіўшы, такім чынам, сабе ўсю яго ўладу і званне. Гэтая наравістая жанчына лічыла больш для сябе зручным правіць Каралеўствам без мужа, чым быць вымушанай дзяліць яго з ім…»[4]
На гэтым сканчаецца інфармацыя пра жыццё Лагерты, якую нам пакінуў Саксон. Пра яе далейшае жыццё і смерць больш нічога не вядома.
Вобраз Лагерты ў сусветнай культуры[правіць | правіць зыходнік]
У 1789 годзе дацкім пісьменнікам, паэтам і драматургам нарвежскага паходжання Крыстэнам Хенрыксэнам Прамам была напісана гістарычная драма «Лагерта», заснаваная на саксонскай крыніцы. У 1801 годзе дацкім харэографам і балетмайстрам італьянскага паходжання Вінчэнца Галеоці па яе матывах пастаўлены быў у Каралеўскім тэатры ў Капенгаген сінтэтычны балет з арыяй і хорамі, на музыку кампазітара Клаўса Шала. Галоўную ролю ў ім выканала вучаніца Галеоці балерына Марыя Крысціна Б’ёрн, а роля Рагнара — французскі акцёр Антуан Бурнонвіль. Гэта быў першы ў Еўропе балет, пастаўлены па матывах гісторыі вікінгаў[5].
Вобраз Лагерты ў кіно[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ Саксон Грамматик. Деяния данов / Пер. с лат. А. С. Досаева. — М., 2017. — Т. I. — С. 519. — Прим. 8.
- ↑ Саксон Грамматик. Деяния данов / Пер. с лат. А. С. Досаева. — М., 2017. — Т. I. — С. 323.
- ↑ Саксон Грамматик. Деяния данов / Пер. с лат. А. С. Досаева. — М., 2017. — Т. I. — С. 324.
- ↑ Саксон Грамматик. Деяния данов / Пер. с лат. А. С. Досаева. — М., 2017. — Т. I. — С. 326.
- ↑ Антуан Бурнонвиль // Балет. История и развитие балета. Волшебный мир танца.. Архівавана з першакрыніцы 1 снежня 2017. Праверана 18 лістапада 2017.
