Максімілян Фактаровіч

Макс Фактар
польск.: Max Factor
Макс Фактар-старэйшы ў 1935 годзе, дэманструючы свой мікраметр прыгажосці
Імя пры нараджэнні	Максімілян Фактаровіч
Род дзейнасці	вынаходнік; прадпрымальнік; тэхнік па вырабу парыкоў і касметыкі
Дата нараджэння	18 лютага 1872
Месца нараджэння	Здуньска Воля, Расійская імперыя
Дата смерці	30 жніўня 1938
Месца смерці	Лос-Анджэлес, ЗША
Месца пахавання	Hillside Memorial Park[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  ЗША
Дзеці	Max Factor, Jr.[d] і Louis Factor[d]
Узнагароды і прэміі	зорка на галівудскай «Алеі славы»
Сайт	maxfactor.com
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Максімілян Фактаровіч (польск.: Maksymilian Faktorowicz), больш вядомы як Макс Фактар (англ.: Max Factor) — амерыканскі бізнесмен габрэйскага-польскага паходжання, касметолаг, прадпрымальнік і вынаходнік. Будучы заснавальнікам касметычнага гіганта Max Factor & Company, ён у значнай ступені развіў сучасную касметычную індустрыю ў Злучаных Штатах.

Быў жанаты тройчы. Яго першай жонкай у 1896—1906 гадах была Эстэр Роза (або Рэйза). Ад гэтага саюза нарадзілася чацвёра дзяцей. Другая жонка з 1906 г. — Гума Срадкоўская. У 1907 годзе яна нарадзіла сына Луі. Яго апошняй жонкай з 1908 года і да самай смерці была Джэні Кук. У 1916 годзе яна нарадзіла сына Сіднэя (пам. 2010).

Біяграфія

Раннія гады

Максімілян, польска-габрэйскага паходжання, нарадзіўся ў Здуньскай Волі ў сям’і Абрагама Фактаровіча (1850/52 — 1938) і Цэцыліі Вроцлаўскай. Яго бацька, працавіты бакалейшчык, рабін або рабочы тэкстыльнай фабрыкі (у залежнасці ад крыніцы), не мог забяспечыць фармальнай адукацыяй сваіх чатырох дзяцей.

Да васьмі гадоў Максімілян працаваў памочнікам дантыста і фармацэўта. Ва ўзросце дзевяці гадоў ён быў вучнем парыкоўшчыка ў Лодзі. Гэты вопыт дазволіў яму атрымаць пасаду ў кампаніі Anton’s у Берліне, вядучага цырульніка і стваральніка касметыкі. Да чатырнаццаці гадоў ён працаваў у Korpo, маскоўскім майстрам парыкоў і касметыкам у Імператарскай Вялікай оперы Расіі. Ад васемнаццаці да дваццаці двух гадоў ён праходзіў тэрміновую ваенную службу ў Расійскай імператарскай арміі, дзе служыў у шпітальным корпусе.

Пасля звальнення адкрыў у горадзе Разані ўласную краму па продажы румян, крэмаў, водараў і парыкоў ручной працы. Ён стаў вядомы, калі вандроўная тэатральная трупа апранула фактараўскую касметыку, выступаючы перад расійскімі дваранамі. Расійскае дваранства прызначыла Максіміляна афіцыйным экспертам па касметыцы для царскай сям’і і Расійскай імператарскай Вялікай оперы, што стала прычынай таго, што за ім пільна сачылі. Ён ажаніўся з Эстэр Розай (якую ён называў Лізі), і да пачатку 1904 года ў іх нарадзілася трое дзяцей: Фрэда, Сесілія і Дэвіс. У 1904 годзе, занепакоены ўзмацненнем антыяўрэйскага пераследу ў Расійскай імперыі, ён і яго жонка вырашылі паехаць у Амерыку за сваім братам Натанам і дзядзькам Фішэлем. Занепакоены тым, што яго не адпусцяць з царскай службы, ён з дапамогай сябра арганізаваў адпачынак у Карлавых Варах — па адной з версій так ён ўцёк з царскай службы. Пасля сустрэчы з яго сям’ёй яны накіраваліся на востраў Эліс, дзе былі ўжо 25 лютага 1904 г.; у яго было 400 долараў ЗША. Яны пасяліліся ў Сэнт-Луісе, штат Місуры.

Жыццё ў ЗША

Максімілян прадаваў свае румяны і крэмы на Сусветнай выставе 1904 года, дзейнічаючы пад новай назвай Max Factor. Яго партнёр па прадпрыемстве скраў усе яго акцыі і прыбытак. Пры дапамозе брата і дзядзькі Макс адкрыў цырульню. У жніўні 1904 года ў Макса і яго жонкі нарадзілася чацвёртае дзіця, Фрэнсіс «Фрэнк» Фактар. Аднак 17 сакавіка 1906 года яго жонка страціла прытомнасць і памерла ад кровазліцця ў мозг. Імкнучыся даць маці сваім чацвярым дзецям, 15 жніўня 1906 г. ён ажаніўся з Хумай «Гелен» Срадкоўскай. Нягледзячы на ​​нараджэнне Луі 29 жніўня 1907 года, шлюб быў нядоўгім і скончыўся працяглай судовай бітвай, у выніку якой Фактар атрымаў апеку над усімі сваімі дзецьмі.

Стварэнне карпарацыі

Памада Max Factor 93 Cappuccino Royale з манаграмай MF

21 студзеня 1908 года Макс ажаніўся з суседкай Джэні Кук (1 сакавіка 1886 — 3 снежня 1949).

Пазней у тым жа годзе Макс перавёз сваю сям’ю ў Лос-Анджэлес, калі ўбачыў магчымасць прадастаўляць парыкі на заказ і тэатральны грым кінаіндустрыі, якая расце. Першапачаткова ён адкрыў краму на South Central Avenue і рэкламаваў бізнес як «Магазін антысептыкаў для валасоў Max Factor». Пасля заснавання «Max Factor & Company» у 1909 годзе ён неўзабаве стаў дыстрыбутарам Leichner and Minor на Заходнім узбярэжжы, двух вядучых вытворцаў тэатральнага грыму. Тлушчавую фарбу ў выглядзе палачак — хоць гэта быў прыняты грым для выкарыстання на сцэне — нельга было наносіць дастаткова тонкім пластом, а таксама колеры не падыходзілі, каб здавальняюча працаваць на экране ў першыя гады кінавытворчасці.

Макс пачаў эксперыментаваць з рознымі злучэннямі, каб распрацаваць адпаведны макіяж для новага носьбіта — плёнкі. Да 1914 года ён удасканаліў першую касметыку, спецыяльна створаную для выкарыстання ў кінафільмах — больш разрэджваючую фарбу ў выглядзе крэму, упакаваную ў слоік і створаную ў 12 дакладна градуяваных адценнях. У адрозненне ад тэатральнай касметыкі, яна не трэскаецца і не злежваецца.

Дзякуючы гэтаму важнаму дасягненню Макс Фактар стаў аўтарытэтам у галіне касметыкі для кінавытворчасці. Неўзабаве кіназоркі захацелі паспрабаваць «гнуткую фарбу», у той час як кінапрадзюсары шукалі парыкі з чалавечых валасоў. Макс дазволіў здаваць парыкі ў арэнду прадзюсарам старых вестэрнаў пры ўмове, што яго сынам дадуць часткі. Хлопчыкі глядзелі б дарагія парыкі.

У 1920-я гады Макс прадастаўляў грамадскасці шэраг касметычных сродкаў і настойваў на тым, што кожная дзяўчына можа выглядаць як кіназорка, выкарыстоўваючы касметыку Max Factor.

У першыя гады бізнесу Макс асабіста ўжываў сваю прадукцыю для акцёраў і актрыс. Ён заслужыў рэпутацыю таго, што ўмеў наладжваць макіяж, каб прадставіць акцёраў і актрыс у найлепшым святле на экране. Сярод яго найбольш вядомых кліентаў былі: Бэн Цёрпін, Глорыя Свенсан, Мэры Пікфард, Пола Негры, Джын Харлоў, Кладэт Кальбер, Бет Дэвіс, Норма Шырэр, Джаан Кроўфард, Люсіль Бол і Джудзі Гарленд. У выніку практычна ўсе вядомыя кінаактрысы сталі пастаяннымі кліенткамі салона прыгажосці Max Factor, размешчанага недалёка ад Галівудскага бульвара. Імя Макса Фактара з’яўлялася на тытрах многіх фільмаў, і Фактар з’яўляўся ў некаторых камео.

Фактар стаў грамадзянінам ЗША ў 1916 годзе.

У 1920 годзе Макс Фактар паддаўся прапанове Фрэнка Фактара і афіцыйна пачаў называць сваю прадукцыю «дэкаратыўнай касметыкай». Да таго часу выкарыстоўваўся тэрмін «касметыка», таму што лічылася, што «грым» выкарыстоўваецца толькі людзьмі ў тэатры або з сумнеўнай рэпутацыяй — а не тым, што можна выкарыстоўваць у прыстойным грамадстве.

Смерць

У 1938 годзе Макс падарожнічаў па Еўропе па справах са сваім сынам Дэвісам, калі падчас прыпынку ў Парыжы ён атрымаў запіску з патрабаваннем грошай у абмен на сваё жыццё. З дапамогай падману паліцыя спрабавала затрымаць вымагальніка, але ў дамоўлены пункт ніхто не прышоў. Фактар быў настолькі ўзрушаны пагрозай, што па загадзе мясцовага лекара вярнуўся ў ЗША, дзе па прыбыцці лёг у ложак. Фактар памёр 30 жніўня 1938 года ва ўзросце 60 гадоў у Беверлі-Хілз. Першапачаткова ён быў пахаваны ў маўзалеі Бэт-Олем на Галівудскіх могілках у Лос-Анджэлесе. Яго астанкі былі перанесены праз шмат гадоў на могілкі Хілсайд-Мемарыял-Парк у Калвер-Сіці.

Ушанаванне

Макс Фактар у Галівудскім музеі

• У 1929 годзе Акадэмія кінематаграфічных мастацтваў і навук уручыла Максу Фактару ганаровую прэмію «Оскар» за яго ўклад у кінаіндустрыю. Акрамя таго, Макс Фактар удастоены зоркі на Галівудскай алеі славы (на Галівудскім бульвары, 6922).
• Макс Фактар згадваецца ў класічнай песні «Ура Галівуду». У спасылцы на яго стварэнне вуснаў Клары Боў у форме сэрца ў песні гаворыцца: «Каб быць акцёрам / Глядзіце містэра Фактара / Ён зробіць вашу моршчыну добрай!»
• Экспазіцыя прысвечанная працы Макса Фактара ў Галівудскім музеі
• Гістарычны салон «Арамат часу» ў Разані, які расказвае пра жыццё і кар’еру Макса Фактара, быў адкрыты ў снежні 2019 года ў Гандлёвых шэрагах на вул. Кальцова недалёка ад дома, дзе была першая цырульня Фактара.