Мергарх

Славутасць
Мергарх
29°12′45″ пн. ш. 67°40′15″ у. д.
Краіна	Пакістан
Месцазнаходжанне	Dhadar[d]
Дата заснавання	7000 да н.э.
Дата скасавання	2600 да н.э.
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Статуэтка жанчыны (магчыма, багіні), 5 тыс. да н. э.

Месцазнаходжанне Мергарха на карце Пакістана.

Мерга́рх (урду م‍ﮩ‍رگڑھ) — помнік археалогіі на раўніне Качы ў штаце Белуджыстан, Пакістан. Агульная плошча 200 га.

Гісторыя

Ініцыятыва правядзення раскопак у Мергарху належала французскай археалагічнай місіі ў Паўднёвай Азіі, якая з 1962 г. праводзіла пошукі ў Белуджыстане. Мергарх стаў адным з трох месц, дзе вяліся інтэнсіўныя даследаванні. У 1974—1985 гг. раскопкі на 11 розных пляцоўках ўзначальвалі Жан-Франсуа і Катрын Жар’яж. У выніку імі былі зроблены адкрыцці, якія па словах спецыялістаў перавярнулі ўсе ўяўленні аб цывілізацыі даліны Інда, паколькі аднавілі веды пра яе пачатковыя этапы развіцця.

У 1997—2000 гг. праводзіўся дадатковы этап пошукаў.

Мергархскія археалагічныя культуры

Усяго выяўлена 5 асноўных культурных пластоў:

Пласт МR3 уключае найстаражытнейшае паселішча 7-6 тыс. да н. э. эпохі так званага дакерамічнага неаліту. Былі знойдзены рэшткі глінабітных хацін. Вакол паселішча месціліся могілкі. Нябожчыкаў хавалі сагнутымі, целы пакрывалі чырвонай охрай, каля трупаў клалі розныя рэчы — паліраваныя каменныя цеслы, каменныя пасудзіны, упрыгожванні, у тым ліку пацеры з бірузы і хрызаколу, у адным выпадку — шарык з медзі. У дол да аднаго нябожчыка паклалі 5 коз. Даволі распаўсюджанымі былі крамянёвыя клінкі.

Старажытныя насельнікі ўжо займаліся земляробствам, вырошчвалі ячмень і пшаніцу. Большасць костак жывёлін належалі дзікім газелям, буйвалам і нават сланам, але паступова яны саступілі месца свойскай рагатай жывёле. Людзі былі знаёмы з пластычнымі якасцямі гліны, ляпілі з яе фігуркі людзей і звяроў, але галоўным матэрыялам для вырабу пасудзін з’яўляліся плеценыя кошыкі, абмазаныя бітумам.

Пласт MR4 другі па старажытнасці (5 −4 тыс. да н. э.). Пляцоўка знаходзілася к поўдню ад першай. Жыхары гэтага часу ўжо ведалі кераміку, карысталіся крамянёвымі сярпамі. Акрамя ячменя і пшаніцы былі знойдзены зярняткі бавоўніку.

Пласт MR2 (4 — 3,5 тыс. да н. э.) займаў ужо 50 га. Хаціны гэтага часу сталі большымі па памерах. Насельнікі карысталіся ганчарным колам. Кераміку ўпрыгожвалі выявы птушак і коз. Археолагі адшукалі медныя аскепкі, але плавільных печаў не было. Таму пласт быў аднесены да эпохі энеаліту.

Пласт MR1 (3,5 — 3 тыс. да н. э.) характарызаваўся з’яўленнем жылля з сырых цаглін, касцяных і тэракотавых пячатак, якія, як мяркуюць, пазначалі прыватную маёмасць.

Пласт MR5 (3 — 2,7 тыс. да н. э.) займала паселішча, насельнікі якога рабілі вялізарныя керамічныя пасудзіны для вывазу. У ніжняй частцы хацін будаваліся складскія памяшканні. Знойдзены статуэткі мужчын і жанчын. Па іх можна меркаваць, што мужчыны насілі цюрбанападобныя шапкі, жанчыны мелі розныя прычоскі і шматлікія ўпрыгожванні. Цікавасць таксама ўяўляюць тэракотавыя пласціны з выявамі быкоў і геаметрычным арнаментам.

Апошні пласт паступова зліваецца з культурай, якую можна вызначыць як індскую. Людзі працягвалі жыць у Мергарху да V ст. да н. э.

Літаратура

• Higham Charles F. W. Encyclopedia of Ancient Asian Civilizations. — New York: Facts On File, Inc., 2004

Спасылкі

• Мергарх на сайце ЮНЕСКА
• Мергархская сага
• Dr. Ahmad Hasan Dani, «History Through The Centuries», National Fund for Cultural Heritage Архівавана 22 студзеня 2009.
• Mehrgarh (Balochistan) Архівавана 27 красавіка 2009.
• Jonathan Mark Kenoyer, «Early Developments of Art, Symbol and Technology in the Indus Valley Tradition», www.harappa.com
• «Stone age man used dentist drill», BBC News
• «Mehrgarh», Travel Web Архівавана 5 мая 2009.