Міхал Аскерка

Міхал Аскерка
Міхал Аскерка
Нараджэнне	1836; Мінск, Мінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Смерць	28 красавіка 1864; Магілёў, Магілёўская губерня, Расійская імперыя;
Род	Аскеркі
Адукацыя	Слуцкая гімназія; медыцынскі факультэт Маскоўскага ўніверсітэта[d] (1860);
Бітвы	паўстанне 1863—1864 гадоў;

Міхал Андрэевіч Аскерка (1836, Мінск — 28 красавіка 1864, Магілёў) — урач, дзеяч групоўкі «чырвоных» у паўстанні 1863—1864 гадоў. Быў паўстанцкім камісарам у Магілёўскай і Мінскай губерніях.

Біяграфія

Належаў да старажытнага каталіцкага шляхецкага роду Аскеркаў. Нарадзіўся ў сям'і двараніна Андрэя Аскеркі і Марыі Горват. Вучыўся ў Слуцкай гімназіі. Скончыў медыцынскі факультэт Маскоўскага ўніверсітэта (1860) і выехаў за мяжу. З 1862 працаваў хатнім урачом у Сенненскім і Ашмянскім паветах. Даведаўшыся ў 1863 пра пачатак паўстання, паехаў у Вільню, дзе яму ад імя «чырвоных» даверылі стаць паўстанцкім камісарам у Магілёўскай губерні. Затым паехаў у Санкт-Пецярбург, каб знайсці там патрыятычна настроеных афіцэраў. Паўстанне на Магілёўшчыне пачалося 5 мая 1863, але хутка пацярпела паражэнне. Пасля гэтага Міхал Аскерка перанёс сваю дзейнасць у Мінск і Ігуменскія лясы. У жніўні пераняў ад Баляслава Часлававіча Свентаржэцкага функцыі паўнамоцнага паўстанцкага камісара Мінскай губерні. Арганізаваў выезд за мяжу некалькіх паўстанцаў.

21 кастрычніка 1863 выехаў у Санкт-Пецярбург з падробленым пашпартам, на станцыі Астроўская быў арыштаваны. Падчас следства ў Санкт-Пецярбургу і Магілёве адмаўляўся даваць паказанні. Але яго паплечнікі, якім сказалі, што ён памёр, раскрылі ролю Міхала Аскеркі ў паўстанні. 22 красавіка 1864 Віленскі генерал-губернатар Міхаіл Мікалаевіч Мураўёў падпісаў смяротны прыгавор. Родныя і сябры стараліся дабіцца змякчэння прысуду. Мураўёў крывадушна пагадзіўся. Але паведамленне пра адмену смяротнага пакарання было накіравана ў Магілёў вечарам пасля экзекуцыі, якая адбылася 28 красавіка. Дадзеная калізія апісана Уладзімірам Сямёнавічам Караткевічам у рамане «Нельга забыць» («Леаніды не вернуцца да Зямлі»).

Зноскі

Літаратура

Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Абрамовіч—Кушаль. / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003. — 480 с. — ISBN 985-6374-04-9.
- PSB.