Нацыянальная прэмія Украіны імя Тараса Шаўчэнкі

Нацыянальная прэмія Украіны імя Тараса Шаўчэнкі
Нацыянальная прэмія Украіны імя Тараса Шаўчэнкі
Арыгінальная назва	укр.: Національна премія України імені Тараса Шевченка
Краіна	Украіна
Тып	Дзяржаўная прэмія
Дата заснавання	20 мая 1961
Статус	надаецца
Першае	9 мая 1962 года
Сайт	knpu.gov.ua (укр.) (англ.) (руск.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Нацыянальная прэмія Украіны імя Тараса Шаўчэнкі (укр.: Національна премія України імені Тараса Шевченка) — найвышэйшая дзяржаўная ўзнагарода Украіны ў галіне культуры і мастацтва, названая ў гонар украінскага паэта Тараса Шаўчэнкі. Пастанову аб прасуджэнні прэміі прымае прэзідэнт Украіны на падставе прапаноў Камітэту па Нацыянальнай прэміі Украіны імя Тараса Шаўчэнкі^[1].

Гісторыя ўзнагароды

Прэмія была заснавана 20 мая 1961 года пастановай Савету міністраў УССР як рэспубліканская прэмія імя Тараса Шаўчэнкі. Згодна з пастановай, гэтай прэміяй узнагароджваліся дзеячы літаратуры, мастацтва, музыкі, тэатральнага мастацтва і кінематаграфіі.

Упершыню прэмія была ўручана 9 мая 1962 года. Першымі дыплом і званне лаўрэатаў атрымалі Павел Тычына, Алесь Ганчар і Платон Майбарада. Грашовая прэмія лаўрэата ў тыя часы складала 2500 рублёў.

У 1969 годзе рэспубліканская прэмія была пераназвана ў «Дзяржаўную прэмію УССР імя Т. Р. Шаўчэнкі». А 22 чэрвеня 2000 года прэміі быў прысвоены статус найвышэйшай узнагароды Украіны згодна з указам прэзідэнта Украіны № 808/2000 з назвай «Нацыянальная прэмія Украіны імя Тараса Шаўчэнкі».

Палажэнне аб узнагароджанні

Прэмія прысуджаецца ўказам прэзідэнта Украіны. Гэтай прэміяй узнагароджваюцца грамадзяне за выдатныя дасягненні ў галіне літаратуры і мастацтва, публіцыстыкі і журналістыкі і істотны ўклад у развіццё культуры.

Штогод можа прысуджацца не больш за дзесяць Нацыянальных прэмій. Вылучэнне работ для прысуджэння прэміі ажыццяўляецца з моманту іх публікацыі на працягу апошніх пяці гадоў, але не раней чым за паўгоду да іх вылучэння.

Творы і працы на сушуканне Нацыянальнай прэміі Украіны імя Тараса Шаўчэнкі вылучаюць Міністэрства культуры і турызму Украіны, Нацыянальная акадэмія навук Украіны, Акадэмія мастацтваў Украіны, творчыя саюзы Украіны і літаратурна-мастацтвазнаўчыя аб’яднанні Украіны. Прэмія можа прысуджацца грамадзянам Украіны, іншых дзяржаў і асобам без грамадзянства.

Нацыянальная прэмія прысуджаецца аўтару або выканаўцу адзін раз на працягу жыцця. Яму выдаецца дыплом лаўрэата прэміі і Ганаровы знак лаўрэата. Памер грашовай прэміі ўсталёўваецца штогод указам прэзідэнта Украіны і ў 2010 годзе складаў 130 000 грыўняў.

Указ прэзідэнта Украіны аб прысуджэнні Нацыянальнай прэміі публікуецца штогод 9 сакавіка ў газеце «Урядовий кур’єр» і абвяшчаецца па радыё і тэлебачанні.

Дыпломы і ганаровыя знакі лаўрэатам Нацыянальнай прэміі ўручае прэзідэнт Украіны 9 сакавіка падчас урачыстага мерапрыемства, прысвечанага дня нараджэння Тараса Шаўчэнкі ў Нацыянальнай оперы Украіны (аднак у 2010 годзе прэзідэнт Украіны Віктар Януковіч правёў уручэнне Шаўчэнкаўскай прэміі на Чарнечай гары^[uk] ў Каневе, дзе пахаваны Шаўчэнка)^[2].

Зноскі

↑ Указ Президента України № 1228/99 від 27 вересня 1999 года «Про Національну премію України імені Тараса Шевченка»
↑ Недовольным урезанной премией Герман напомнила о скромности Шевченко (нявызн.). unian.net. Праверана 11 лістапада 2015.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Нацыянальная прэмія Украіны імя Тараса Шаўчэнкі

[1] Указ Президента України № 1228/99 від 27 вересня 1999 года «Про Національну премію України імені Тараса Шевченка»

[2] Недовольным урезанной премией Герман напомнила о скромности Шевченко (нявызн.). unian.net. Праверана 11 лістапада 2015.

[1]

[2]

Дзяржаўныя ўзнагароды Украіны
Вышэйшая ступень адрознення	Званне Герой Украіны — ордэн «Залатая Зорка» Дзяржавы
Ордэны	Свабоды князя Яраслава Мудрага «За заслугі»¹ Багдана Хмяльніцкага Герояў Нябеснай Сотні «За мужнасць»² княгіні Вольгі Данілы Галіцкага «За доблесную шахцёрскую працу»
Медалі	«За вайсковую службу Украіне» «За бездакорную службу» «Абаронцу Айчыны» «За выратаванае жыццё»
Адрозненне	«Імянная агнястрэльная зброя»
Ганаровыя званні	Народны артыст архітэктар настаўнік мастак Украіны Заслужаны артыст архітэктар урач гарняк дзеяч мастацтваў дзеяч навукі і тэхнікі донар журналіст вынаходнік лесавод майстар народнай творчасці машынабудаўнік металург мятролаг прыродаахоўнік работнік ветэрынарнай медыцыны работнік грамадзянскай абароны работнік аховы здароўя работнік культуры работнік адукацыі работнік прамысловасці работнік сельскай гаспадаркі работнік сацыяльнай сферы работнік сферы паслуг работнік транспарту работнік турызму работнік фармацыі работнік фізічнай культуры і спорту рацыяналізатар будаўнік настаўнік мастак шахцёр эканаміст энергетык юрыст Украіны Маці-гераіня
Дзяржаўныя прэміі	Нацыянальная прэмія Украіны імя Тараса Шаўчэнкі Дзяржаўная прэмія Украіны ў галіне навукі і тэхнікі ў вобласці архітэктуры імя Аляксандра Даўжэнкі у вобласці адукацыі
Знакі адрознення Прэзідэнта Украіны	Крыж Івана Мазепы медаль «За працу і перамогу» юбілейны медаль «60 гадоў вызвалення Украіны ад фашысцкіх захопнікаў» юбілейны медаль «20 гадоў незалежнасці Украіны» юбілейны медаль «25 гадоў незалежнасці Украіны» памятны медаль «25 гадоў вываду войскаў з Афганістана» медаль «70 гадоў вызвалення Украіны ад фашысцкіх захопнікаў» Ганаровая Грамата Прэзідэнта Украіны за актыўную дабрачынную дзейнасць у гуманітарнай сферы Нацыянальная легенда Украіны
¹ Ганаровы знак адрознення Прэзідэнта Украіны (1992—1996) ² Знакі адрознення Прэзідэнта Украіны «За мужнасць» — зорка «За мужнасць» і крыж «За мужнасць» (1995—1996)