Наўгародская школа дойлідства
Наўгаро́дская шко́ла до́йлідства — адна з найбольш значных школ старажытнарускага дойлідства 12—15 стагоддзяў.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]
Склалася ў г. Ноўгарадзе і яго ўладаннях у феадальны перыяд. Самыя раннія яе помнікі (Наўгародскі Сафійскі сабор, 1045—1050; Георгіеўскі сабор Юр'ева манастыра, 1119) па тэхніцы ўзвядзення і кампазіцыі набліжаліся да кіеўскіх храмаў з уласцівымі ім манументальнай прастатой і кампактнасцю аб'ёмаў.
З сярэдзіны 12 ст. будавалі пераважна невялікія чатырохстаўповыя храмы, якія служылі прыходскай царквой вуліцы або дамавой заможнага баярына. На іх хорах звычайна размяшчалі маленькія прыдзелы, прысвечаныя патрону заказчыка. У якасці будаўнічых матэрыялаў выкарыстоўвалі вапняковыя пліты з цаглянымі праслойкамі, якія звонку заставаліся незацертымі. Гэта абмяжоўвала разнастайнасць дэкаратыўнага аздаблення пабудоў. Да помнікаў гэтага перыяду належаць цэрквы Георгіеўская і Успенская ў Старой Ладазе (2-я пал. 12 ст.), Спаса на Нярэдзіцы ў Ноўгарадзе (1198) і інш.
З канца 13 ст. дойліды імкнуліся ўзмацніць выразнасць архітэктурнай кампазіцыі (цэрквы Міколы на Ліпне, 1292; Успення на Волатавым полі, 1352).
У 14—15 стст. склаўся класічны тып багата дэкарыраванага наўгародскага храма. У ліку дэкаратыўных элементаў пераважалі лапаткі, шматлопасцевыя абрысы асноўных аб'ёмаў, разнастайныя нішы, броўкі, паўвалікі, дэкаратыўныя крыжы і іншае. (цэрквы Фёдара Страцілата на Ручаі, 1360—1361; Спаса на Ільіне вуліцы ў Ноўгарадзе, 1374; Пятра і Паўла ў Кажэўніках, 1406).
З 2-й палавіны 15 ст. ў архітэктуры Наўгародскай школы дойлідства праявіліся кансерватыўныя тэндэнцыі, звязаныя з адмаўленнем наўгародскіх баяр уключэння Ноўгарада ў Рускую цэнтралізаваную дзяржаву. З канца 15 ст. школа страціла сваю адметнасць і развівалася ў агульным рэчышчы рускай культуры.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Наўгародская школа дойлідства // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. С. 212.
- История русского искусства. Т. 1. 2 изд. М., 1979.
- Попова О. С. Искусство Новгорода и Москвы первой половины XIV в. М., 1982.