Нітраты

Нітраты
Маса	0 кг
Спалучаная кіслата	Азотная кіслата
Хімічная формула	NO₃⁻
Canonical SMILES	[N+](=O)([O-])[O-]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Нітраты — неарганічныя і арганічныя вытворныя азотнай кіслаты. Нітраты неарганічныя — солі агульнай формулы М(NO₃)_n (n — ступень акіслення металу М). Вядомыя амаль для ўсіх металаў. Нітраты амонію, шчолачных і шчолачназямельных металаў называюць салетрамі. Крышталічныя рэчывы, добра раствараюцца ў вадзе. Вызначаюцца нізкай тэрмічнай устойлівасцю і здольнасцю акісляць арганічныя і неарганічныя злучэнні. Выкарыстоўваюць як мінеральныя ўгнаенні (азотныя ўгнаенні), кампаненты ракетнага паліва, піратэхнічных саставаў і інш. Таксічныя: выклікаюць кашаль, ірвоту, вострую сардэчна-сасудзістую недастатковасць і інш. Дапушчальнае сутачнае спажыванне 5 мг/кг (смяротная доза для чалавека — 8-15 г).

Нітраты арганічныя — эфіры азотнай кіслаты. Маюць адну ці некалькі груп — О — NO₂, звязаных з атамам вугляроду арганічнага радыкала. Бясколерныя ці бледна-жоўтыя вадкасці або цвёрдыя рэчывы. Не раствараюцца ў вадзе. Добра раствараюцца ў этаноле і дыэтылавым эфіры. Многія выбухованебяспечныя (напрыклад, нітрагліцэрына, нітраты цэлюлозы). Выкарыстоўваюць у арганічным сінтэзе, а таксама як кампаненты бяздымных порахаў і ракетнага паліва, дабаўкі да дызельнага паліва (для павышэння цэтанавага ліку), у медыцыне (нітрагліцэрына і іншых нітратаў шмататамных спіртоў). Таксічныя: акісляюць гемаглабін у метгемаглабін, выклікаюць галаўны боль, пачашчанае сэрцабіцце.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).