Перайсці да зместу

Ордэн «За вайсковыя заслугі» (Балгарыя)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Ордэн «За вайсковыя заслугі»
балг.: Орден «За военна заслуга»
I ступені
Выява ордэнскай планкі Апісанне ўзнагароды
Выява ордэнскай планкі другой ступені ўзнагароды
Арыгінальная назва балг.: Орден «За военна заслуга»
Краіна Сцяг Балгарыі Балгарыя
Тып ордэн
Каму ўручаецца вайскоўцам
Падставы ўзнагароджання за бездакорную службу і выдатныя заслугі
Дата заснавання царскі
18 траўня 1900 года
рэспубліканскі
13 чэрвеня 2003 года[1]
Статус уручаецца
Характарыстыкі
Памеры 48 мм-63 мм, у залежнасці ад ступені
Чарговасць узнагарод
Старэйшая царская
Ордэн Святога Аляксандра
рэспубліканская
Ордэн Святых Кірыла і Мяфодзія
Малодшая царская
Ордэн «За заслугі»
рэспубліканская
Медаль «За заслугі»
Адпавядае Царства
Ордэн «За грамадзянскія заслугі»
Рэспубліка
Ордэн «За грамадзянскія заслугі»
Ордэн Мадарскага вершніка
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ордэн «За вайсковыя заслугі» (балг.: Орден «За военна заслуга») — ордэн Балгарыі, які быў заснаваны наказам князя Фердынанда I 18 траўня 1900 года. Ордэн прызначаўся для ўзнагароджвання вайскоўцаў за бездакорную вайсковую службу (у мірны час) і за асаблівыя заслугі падчас вайны (з вайсковым адрозненнем).

Ордэн «За вайсковыя заслугі» быў адноўлены, з некаторымі зменамі, 13 чэрвеня 2003 года і, на сённяшні дзень, з'яўляецца дзяржаўнай узнагародай Рэспублікі Балгарыя.

Заснаваны княжацкім наказам 18 траўня 1900 года ў знак асаблівай ласкі манарха да адважнага войска. Па сутнасці, гэта ордэн «За грамадзянскія заслугі», але перароблены для вайскоўцаў, тое жа самае тлумачэнне змяшчаецца ў самім наказе. Ордэн уручаецца вайскоўцам за бездакорную службу і выдатныя заслугі. Ён быў створаны ў шэсць ступеняў, а ў 1933 г. была ўведзена ступень Вялікага Крыжа.

Ордэн мае форму схіленага крыжа, плечы якога пакрытыя чырвонай эмаллю. Паміж імі размешчаныя два мячы, лапаткі звернутыя ўверх. У цэнтры на пярэднім баку размешчаная манаграма заснавальніка — князя Фердынанда I, а вакол, у эмалі ў зялёным коле, надпіс «ЗА ВОЕННА ЗАСЛУГА». Аверс паўтараецца як на ордэне «За грамадзянскія заслугі», але з белым пярсцёнкам. Ён вянчае каралеўскую карону з апушчанымі кісцямі.

Падчас вайны вонкавы выгляд падвяргаецца невялікім зменам на плечах паясніцы, устанаўліваецца лаўровы вянок, а пярсцёнак вакол вымпела — у белай эмалі.

Вялікі крыж носіцца на шырокай жоўтай стужцы з чорна-белымі краямі на канцы — колерамі дынастыі Сакс-Кабург-готыкаў. Пры ступені ад чацвёртай да шостай праводзяцца на невялікай трохкутнай стужцы на правай грудзіне.

Пасля 9 верасня 1944 года стужка была заменена стужкай ордэна «За грамадзянскія заслугі», манаграма цара Фердынанда была знята і зменненая на балгарскі трыкалор. У 1950-я гады ён быў адменены. Быў адноўлены ў 2004 годзе ў два этапы.

Ордэн меў Вялікі крыж , шэсць ступеней і дзве катэгорыі: з вайсковым адрозненнем (лаўровы вянец), які выдаваўся падчас вайны, і без вайсковага адрознення, які выдаваўся у мірны час. Знак ордэна ўяўляе сабой пізанскі крыж са скрыжованымі мячамі між раменаў. Крыж усіх ступеней, акрамя VI-й, цёмна-чырвонай эмаллю і мае падвеснае звяно ў выгядзе кароны (крыжы V-й і VI-й ступеней маглі быць гэтаксама і без кароны). Найніжэйшая ступень ордэна - VI-я, эмаллю не пакрывалася і была цалкам срэбнага колеру.

I-я ступень, Вялікі крыж

[правіць | правіць зыходнік]

Узнагароджваліся найстарэйшыя дзяржаўныя службоўцы і вайскоўцы. Апраналася стужкахустку праз плячо.

II-я ступень, Вялікі афіцэрскі крыж

[правіць | правіць зыходнік]

Узнагароджваліся выключна генералы. Нагадвае крыж I-й ступені, але мае памер 63 мм. Насіўся на шыйнай стужцы.

III-я ступень, Камандзірскі крыж

[правіць | правіць зыходнік]

Для ўзнагароджвання камандзіраў палкоў (палкоўнікаў і падпалкоўнікаў). Знешне нагадвае крыж II-й ступені і мае дыяметр ад 54 мм да 63 мм. Не мае зорку. Насіўся на шыйнай стужцы.

IV-я ступень, Афіцэрскі крыж

[правіць | правіць зыходнік]

Для ўзнагароджвання маёраў, штабных афіцэраў і капітанаў — ротных камандзіраў. Па выгляду падобны да крыжа III-й ступені, але больш маленькі па памеру — ад 48 мм да 51 мм. Насіўся на жоўта-чорна-белай трохвугольнай стужцы з разеткай — у мірны час, а падчас вайны - з ваенным адрозненнем і на стужцы ордэна «За храбрасць» без разеткі.

V-я ступень, Кавалерскі крыж

[правіць | правіць зыходнік]

Для ўзнагароджвання ротных і ўзводных камандзіраў да звання капітана, апалчэнцаў, добраахвотнікаў сербска-балгарскай вайны, балканскіх войнаў і інш. мае памеры ад 48 мм да 51 мм. Не адрозніваецца ў гэтым ад крыжа IV-й ступені, але выраблены цалкам з пасрэбранага металу (за выняткам эмаліраваных дэталей). Яшчэ адным адрозненнем ад крыжа IV-й ступені, з'яўляецца адсутнасць разеткі на стужцы. Існуюць эмісіі як з каронай, гэтак і без. У мірны час уручаўся на звычайнай стужцы, а падчас вайны — з вайсковым адрозненнем у выглядзе лаўровага вянка парэдняга боку ордэна і на стужцы ордэна «За храбрасць».

VI-я ступень, Срэбны крыж

[правіць | правіць зыходнік]

Для ўзнагароджвання падафіцэраў, апалчэнцаў, добраахвотнікаў сербска-балгарскай вайны, балканскіх войнаў і інш. Выраблены цалкам з пасрэбранага металу, без эмалі, з каронай ці без (сярэдзіна якой таксама не мае эмалі). Дыяметр крыжа 46 мм. Шостая ступень ордэна не мае эмісіі з вайсковым адрозненнем на пярэднім баку крыжа. У мірны час уручаўся на звычайнай стужцы, а падчас вайны — на стужцы ордэна «За храбрасць».

Стужка часоў Балгарскага царства


Сучасная стужка ордэна
Ордэн «За вайсковыя заслугі»
I-я степень II-я степень III-я степень

Зноскі

  • Денков, Ст. (2001) Български ордени і медаля, Сафія: Кибела.
  • Паўлаў. П. (2003) Български ордени і медаля, ????: ????.
  • Пётраў, T. (2000) Ордени і медаля ў България, Сафія: ????.