Раман Альбертавіч Лурыя

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Раман Альбертавіч Лурыя
Дата нараджэння 16 мая 1874(1874-05-16)
Месца нараджэння
Дата смерці 22 кастрычніка 1944(1944-10-22) (70 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Дзеці Аляксандр Раманавіч Лурыя
Род дзейнасці навуковец
Навуковая сфера унутраныя хваробы
Месца працы
Навуковая ступень доктар медыцынскіх навук (1902)
Альма-матар
Узнагароды
ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга Order of Saint Anna, 3rd class with swords ордэн Святога Станіслава 3 ступені з мячамі
заслужаны дзеяч навукі РСФСР
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Лурыя.

Раман (Рувім-Саламон) Альбертавіч Лурыя (16 мая 1874, Брэст-Літоўск, Гродзенская губерня — 22 кастрычніка 1944, Масква) — рускі і савецкі вучоны-медык, тэрапеўт і гастраэнтэролаг, арганізатар аховы здароўя. Доктар медыцыны (1902), прафесар (1922). Заслужаны дзеяч навукі РСФСР.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў Брэст-Літоўску, быў пятым дзіцем у сям’і настаўніка гарадскога вучылішча Абеля (Альберта) Хацкелевіча Лурыі (1840—1886) і яго жонкі (Анеты) Гілелелеўны Лурыі (у дзявоцтве Левінсон, 1845—1880)[1]. У яго былі старэйшыя браты Леон (1863—1923, урач), Рыгор (1868—1933, прысяжны павераны)[2], Мацвей (Макс) і сястра Лізавета (Лея-Ліба, у замужжы Клячко, 1867—?). У шасцігадовым узросце застаўся без маці[3]. Вучыўся ў віленскай прагімназіі, затым з трэцяга класа ў гімназіі ў Ноўгарадзе-Северскім (Чарнігаўская губерня), куды пасля смерці бацькі пераехаў з сям’ёй сястры. Тут жа пазнаёміўся з будучай жонкай — дачкой мясцовага гадзіншчыка Вігдара Хаскіна. Пасля заканчэння гімназіі ў 1892 годзе паступіў на медыцынскі факультэт Казанскага імператарскага ўніверсітэта.

Скончыў у 1897 годзе медыцынскі факультэт Казанскага ўніверсітэта з адзнакай, затым працаваў земскім урачом у Буінскім земстве Сімбірскай губерні (1897—1899) і ў фізіялагічнай лабараторыі пад кіраўніцтвам М. А. Міслаўскага  (руск.) (бел.. У канцы 1899 года прыняты на пасаду звышштатнага ардынатара губернскай земскай бальніцы ў Казані. Спецыялізаваўся таксама ў прафесара М. А. Засецкага  (руск.) (бел.. У 1902 годзе абараніў дысертацыю па тэме «Аб ролі адчувальных нерваў дыяфрагмы ў інервацыі дыхання» (апублікаваная асобнай кнігай).

Працаваў экстэрнам Казанскай губернскай земскай бальніцы, выкладчыкам Казанскай фельчарскай школы (з 1899 года), звышштатным ардынатарам і асістэнтам кафедры факультэцкай тэрапіі Казанскага ўніверсітэта. Служыў урачом у дзеючай арміі падчас Руска-японскай і Першай сусветнай войнаў: у 1904 годзе — малодшым ардынатарам палявога рухомага шпіталя трэцяй маньчжурскай арміі (у маі 1905 года узнагароджаны ордэнам Святой Ганны III ступені з мячамі, у кастрычніку — ордэнам Святога Станіслава з мячамі), у жніўні 1914 года — старшым урачом 94-га пяхотнага запаснога палка, у 1917 годзе — старшым ардынатарам запаснога эвакашпіталя № 93. У гады Першай сусветнай вайны разам з адвакатам Блатам кіраваў Казанскім аддзяленнем Камітэта дапамогі яўрэям Расеі пад эгідай «Джойнта»[4].

У 1917 годзе абраны членам першай Калегіі Губздрава, затым Наркамздрава ТАССР. У 1919—1921 гадах быў намеснікам старшыні надзвычайнай камісіі па тыфу (руск.: Чрезкомтиф (органа па барацьбе з сыпным і зваротным тыфамі), членам камісіі па паляпшэнні побыту навукоўцаў (ТАТКУБУ).

У 1920 годзе ўвайшоў у ініцыятыўную групу па арганізацыі Казанскага клінічнага інстытута (з 1925 года Дзяржаўны інстытут для ўдасканалення ўрачоў імя У. І. Леніна, цяпер Казанская дзяржаўная медыцынская акадэмія), на працягу 10 гадоў быў першым дырэктарам гэтага інстытута (1920—1930), а таксама загадваў кафедрай унутраных хвароб[5][6][7]. У 1927 годзе да 30-годдзя медычнай дзейнасці Р. А. Лурыі Наркамат аховы здароўя РСФСР прыняў пастанову аб найменні тэрапеўтычнай клінікі яго імем і установе ў Інстытуце трох стыпендый яго імя «для урачоў-спецыялістаў з нацыянальнасцяў Паволжа». Жыў і прымаў хворых у кватэры на вялікай Праломнай вуліцы.

Па ініцыятыве Р. А. Лурыі і пры яго актыўным удзеле ў 1930 годзе ў Маскве быў створаны Цэнтральны інстытут ўдасканалення ўрачоў, першую тэрапеўтычную кафедру якога ён узначальваў на працягу амаль 15 гадоў; быў намеснікам дырэктара па навукова-вучэбнай рабоце Інстытута. У 1930—1932 гадах адначасова-загадчык кафедры тэрапіі санітарна-гігіенічнага факультэта 1-га Маскоўскага медыцынскага інстытута.

Быў членам рэдкалегіі часопісаў «Казанский медицинский журнал», «Врачебное дело», «Терапевтический архив», заснавальнікам і адказным рэдактарам часопіса «Советская медицина» (органа Наркамата аховы здароўя СССР). Узнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга.

Магіла Р. А. Лурыі на Новадзявочых могілках Масквы.

Распрацаваў методыку лячэння эксудатыўнага плеўрыту пункцыяй (1914), псіхалагічную канцэпцыю «унутранай хваробы  (руск.) (бел.» (1935), апублікаваў працы па паражэннях сістэмы органаў стрававання пры сіфілісе, малярыі і іншых захворваннях, пытаннях ятрагеніі, аліментарнай дыстрафіі, псіхасаматычных расстройстваў, назалагічных класіфікацыі малярыі і хранічных гастрытаў[8].

У 2010 годзе ў казанскай медыцынскай акадэміі заснавана прэмія імя прафесара Р. А. Лурыі, яе першага рэктара, за лепшую навуковую працу па актуальных праблемах медыцыны для маладых навукоўцаў ВНУ[9]. У 2014 годзе ў музеі Казанскай медыцынскай акадэміі была арганізавана і праведзена пашыраная выстаўка, прысвечаная 140-годдзю з дня нараджэння яе першага рэктара Р. А. Лурыі[9].

Сям’я[правіць | правіць зыходнік]

  • Жонка — Яўгенія Віктараўна Лурыя (у дзявоцтве Хаскіна, 1875—1951), зубны ўрач, выпускніца вышэйшых зубалячэбных жаночых курсаў у Варшаве.
    • Сын — Аляксандр Раманавіч Лурыя (1902—1977), савецкі псіхолаг, заснавальнік нейрапсіхалогіі.
    • Дачка — Лідзія Раманаўна Лурыя (1908—1991), урач-псіхіятр, кандыдат медыцынскіх навук (яе дачка — Ірына Юр’еўна Сукальская, нар. 1931, урач-псіхіятр)[10]. Яе першы муж Юрый Барысавіч Разінскі (1907—1961) быў псіхіятрам, аўтар кнігі «Змены псіхікі пры паражэннях лобных доляй мозгу» (1948)[11]. Другі муж — замнаркама НК саўгасаў СССР, начальнік Галоўнага ўпраўлення НК земляробства Міхаіл Рыгоравіч Герчыкаў (1895—1937). Рэпрэсаваная як член сям'і здрадніка Радзімы пасля расстрэлу мужа.
  • Брат — Мацвей Альбертавіч (Авелевіч) Лурыя (1869 -—), зубны ўрач, кіраўнік Томскага акруговага прадстаўніцтва Пецярбургскага генеральнага Таварыства страхавання жыцця і пажыццёвых даходаў, вучоны яўрэй Томскай «Каменнай сінагогі», адзін з заснавальнікаў і кіраўнікоў (у 1909 годзе казначэй, у 1917 годзе старшыня) Томскага аддзялення Таварыства для распаўсюджвання асветы паміж яўрэямі ў Расіі[12][13][14].

Спіс твораў[правіць | правіць зыходнік]

Манаграфіі[правіць | правіць зыходнік]

  • О роли чувствительных нервов диафрагмы в иннервации дыхания. Казань, 1902.
  • Отёчная болезнь. Казань, 1922.
  • Врач и психогенез некоторых заболеваний внутренних органов, 1928.
  • Сифилис и желудок. М., 1928.
  • Syphilitische und syphilogene Magenerkrankungen (Gastrolues). Karger, 1929.
  • Старое и новое в учении о хроническом гастрите. М., 1929.
  • Болезни пищевода и желудка. М.—Л., 1933 (3-е издание — 1941).
  • Внутренняя картина болезни и ятрогенные заболевания, 1935.

Навуковыя публікацыі[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Р. Г. Сайфутдинов «Лурия Роман Альбертович — выдающийся российский, советский врач-терапевт, основатель постдипломного медицинского образования в России»(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 21 верасня 2017. Праверана 20 верасня 2017.
  2. ↑ Рыгор Лурыя працаваў прысяжным павераным у Лібаве.
  3. ↑ Елена Лурия «Мой отец А. Р. Лурия» М.: Гнозис, 1994.
  4. ↑ Reports received by the Joint distribution committee of funds for Jewish war sufferers, 1916 (стр. 35)
  5. ↑ Казанская государственная медицинская академия. Архівавана з першакрыніцы 17 лістапада 2012. Праверана 30 мая 2012.
  6. ↑ Психологический словарь: Роман Альбертович Лурия. Архівавана з першакрыніцы 4 снежня 2011. Праверана 27 мая 2012.
  7. ↑ Творцы славной истории Казанской государственной медицинской академии. Архівавана з першакрыніцы 7 кастрычніка 2012. Праверана 30 мая 2012.
  8. ↑ Роман Альбертович Лурия (биографические данные)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 16 красавіка 2012. Праверана 30 мая 2012.
  9. ↑ а б От клинического института до медицинской академии. Архівавана з першакрыніцы 29 кастрычніка 2020. Праверана 28 ліпеня 2017.
  10. ↑ Надгробный памятник на Новодевичьем кладбище
  11. ↑ Другой жонкай Ю. Б. Разінскага была паэтэса Вераніка Міхайлаўна Тушнова.
  12. ↑ Жил в Томске в доме А. Г. Харитоновой по адресу: улица Почтамтская, 11 (здесь же находился зубоврачебный кабинет его второй жены — Хаи Моисеевны Лурии).
  13. ↑ Евреи в Сибири (сборник статей) Архівавана 20 верасня 2017.: Проблемная научно-исследовательская лаборатория истории, археологии и этнографии Сибири. Томский государственный университет, 2000.
  14. ↑ Врачи и деятели медицины в Бресте Архівавана 21 верасня 2017.: До переезда в Томск (не раньше 1898 года) М. А. Лурия работал зубным врачом в Брест-Литовске.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Раман_Альбертавіч_Лурыя&oldid=4631001"