Санкт-Пецярбургская біржа

Санкт-Пецярбургская біржа — біржа ў Пецярбургу, заснаваная па загадзе Пятра I у 1703 годзе.

Гісторыя Санкт-Пецярбургскай біржы да 1917 года

Яшчэ ў эпоху Вялікага Ноўгарада на Русі праходзілі купецкія сходы, якія мелі збольшага біржавы характар​​. Пасля разгрому наўгародскай рэспублікі Іванам Грозным, пры новых царах — Раманавых — у XVII стагоддзі такія сходы праходзілі ўжо ў Маскве, Ніжнім Ноўгарадзе і іншых гарадах. Паўсюдны характар ​​меў кірмашовы гандаль, аднак ні ў XVII, ні ў XVIII стагоддзях яна так і не перарасла ў біржавую.

Першая біржа ў Расіі паўстала не як вынік самаарганізацыі купецтва, а па загадзе Пятра I у 1703 годзе ў Санкт-Пецярбургу. Вырашальную ролю ў гэтым рашэнні Пятра Вялікага адыграла яго наведванне таварнай біржы ў Амстэрдаме. У 1705 годзе па найвысачэйшым загадзе для першай расійскай біржы быў пабудаваны асобны будынак і пазначаны гадзіны для правядзення ў ім сходаў купецтва — час правядзення гандлёвай сесіі. Такія ж біржы Пётр I меркаваў арганізаваць і ў іншых гарадах.

16 студзеня 1721 года быў выдадзены «Рэгламент, або Статут Галоўнага магістрата», у 18-й главе якога «Аб біржах або падобных месцах» гаварылася:

Такожде надлежит в больших приморских и прочих купеческих знатных городах со временем же в удобных местах недалеко от ратуши. По примеру иностранных купеческих городов построить биржи, в которых бы сходились торговые граждане для своих торгов и постановления векселей. Также и для ведомостей о приходе и отпуске кораблей и коммерции: понеже в таком месте каждый купец и продавец в один час по вся дни тех может найти, с которыми ему нужда есть видетися.

Першая Санкт-Пецярбургская біржа аказалася ў Расіі не занадта ўдалым камерцыйным інстытутам для рускага гандлю пачатку XVIII стагоддзя. Больш за стагоддзе пецярбургская біржа мела бядотны лёс, пакуль не была рэарганізавана бліскучым расійскім міністрам фінансаў — графам Канкрынам пры Мікалаі I. Менавіта па ўказанні міністра фінансаў быў напісаны і зацверджаны першы ў Расіі Статут Санкт-Пецярбургскай біржы і створаны Біржавы савет.

Уключэнне прыватнага капіталу ў склад пайшчыкаў рэзка ажывіла і паскорыла працэс станаўлення расійскіх біржавых структур. На працягу амаль цэлага стагоддзя біржа ў Санкт-Пецярбургу заставалася адзінай афіцыйна прызнанай у Расіі. Толькі ў 1796 годзе ўзнікае другая расійская біржа — у Адэсе. Дзіўна, што гандлёвая рэвалюцыя ў першым расійскім «порта-франка» была праведзена нашчадкамі самых знакамітых манархічных прозвішчаў — заснавальнікамі горада, герцагам (Дзюкам) Рышэльё і дэ Рыбасам, уцекачамі ў Расію ад французскай рэвалюцыі. А ў 1816 годзе з’явілася трэцяя расійская біржа — у Варшаве, бліскучай спадчынніцы еўрапейскіх традыцый. І толькі чацвёртай біржай стала Маскоўская — яна з’явілася ў 1837 годзе.

У далейшым — у XIX і пачатку XX стст. у Расіі назіралася бурнае развіццё біржавога гандлю. І хоць у агульнай складанасці функцыянавала больш за 100 біржаў, Санкт-Пецярбургская біржа працягвала займаць лідзіруючыя пазіцыі.

Аднак пасля рэвалюцыі 1917 года ўсе біржы ў Расіі былі зачыненыя як чужыя элементы дзяржавы рабочых і сялян. Кароткачасовы ўсплёск біржавой актыўнасці назіраўся ў перыяд НЭПа ў 1921—1929 гг. Аднак разам са «смерцю» новай эканамічнай палітыкі памёр і біржавы гандаль. Апошняя біржа ў СССР была зачыненая ў канцы 20-х гадоў.

Сучасная гісторыя Санкт-Пецярбургскай біржы

Толькі праз доўгіх 60 гадоў у перыяд перабудовы з’явіліся ў СССР, а затым і Расіі, першыя сучасныя біржы. Адрадзілася і Санкт-Пецярбургская біржа. Аднак прайшло яшчэ некалькі гадоў, перш чым аднавілася яе гістарычная назва.

Спачатку — у студзені 1991 года рашэннем Прэзідыума Ленінградскага гарадскога Савета народных дэпутатаў ад 24.08.90 № 93 была створана Ленінградская таварна-фондавая біржа. Затым, пасля вяртання Ленінграду яго гістарычнага імя — Санкт-Пецярбург, была перайменаваная і біржа, якая таксама атрымала назву Біржа «Санкт-Пецярбург».

У красавіку 1997 года згодна з патрабаваннямі Федэральнага Закона «Аб рынку каштоўных папер» на базе фондавага аддзела ЗАТ «Біржа „Санкт-Пецярбург“» было створана Некамерцыйнае Партнёрства «Фондавая Біржа „Санкт-Пецярбург“», якое атрымала ліцэнзію № 1 на дзейнасць у якасці фондавай біржы.

І нарэшце ў студзені 2009 года Некамерцыйнае Партнёрства «Фондавая Біржа „Санкт-Пецярбург“» было рэарганізавана ў ААТ «Санкт-Пецярбургская біржа», прычым усе члены партнёрства сталі яго акцыянерамі. Такім чынам біржы нарэшце вярнулася яе гордая гістарычная назва «Санкт-Пецярбургская біржа», і Адкрытае акцыянернае таварыства «Санкт-Пецярбургская Біржа» стала поўным пераемнікам Некамерцыйнага партнёрства «Фондавая Біржа „Санкт-Пецярбург“».

Літаратура

• Тимофеев А.Г. История Санкт-Петербургской биржи. История биржевого законодательства, устройства и деятельности Санкт-Петербургской биржи. — СПб., 1903. — 348 с.

Спасылкі

• Чем торговали на бирже в Петербурге, и как выглядели индексы XIX века? // flime (руск.) (недаступная спасылка) Архівавана 2 снежня 2009.