Спіс найбліжэйшых зорак

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Чырвоны карлік — найбольш распаўсюджаны тып зорак у наваколлі Сонца. Малюнак мастака, які адлюстроўвае зорку SO25300.5+165258

У гэты спіс найбліжэйшых да Зямлі зорак, адсартаваны ў парадку павелічэння адлегласці, увайшлі зоркі размешчаныя ў радыусе 5 пк (16,308 св. года) ад Зямлі. Уключаючы Сонца, у наш час вядомыя 57 зорных сістэм, якія могуць знаходзіцца ў межах гэтай адлегласці. Гэтыя сістэмы ўтрымліваюць агулам 64 зоркі і 13 карычневых карлікаў.

Зоркі і карычневыя карлікі, бачная зорная велічыня якіх перавышае 6,5m, і якія, такім чынам, звычайна нельга ўбачыць няўзброеным вокам[1], паказаны на шэрым фоне. Іх спектральныя класы прыведзены на фоне колеру гэтых класаў. (Гэтыя колеры ўзяты з назваў спектральных тыпаў і не адпавядаюць назіраным колерам зорак і карычневых карлікаў.) Некаторыя значэнні паралаксу і адлегласці былі атрыманы Кансорцыумам па даследаванні найбліжэйшых зорак (англ.: Research Consortium on Nearby Stars, RECONS) і могуць з'яўляцца вынікамі толькі папярэдніх вымярэнняў[2].

У спіс патрапілі толькі 3 зоркі 1-й велічыні: α Цэнтаўра, Сірыус і Працыён. Яшчэ адна яркая блізкая зорка — Альтаір — знаходзіцца на адлегласці 5,14 пк ад Сонца (прыкладна 16,8 св. года). Таксама ў табліцу не патрапіла блізкая патройная сістэма 40 Эрыдана, размешчаная на адлегласці 5,04 пк.

Спіс[правіць | правіць зыходнік]

Зорная сістэма Зорка ці карычневы карлік Спек. клас Бач. зор. вел. Абс. зор. вел. Эф. тэмп.,
К
Каардынаты
(эпоха J2000.0)
Пара­лакс[2][3],
Адлег­ласць[4],
св. год
Абазначэнне Абазначэнне Прамое ўзых.[2] Схіл.[2]
Сонечная сістэма Сонца[5] G2V[2] -26,72 ± 0,04[2][6] 4,85[2] 5778[7] змяняюцца па меры руху Сонца па экліптыцы[8] 180° 8,32 ± 0,16 св. хвіл[6]
1 α Цэнтаўра Проксіма Цэнтаўра 1 M5,5Ve 11,09[2] 15,53[2] 3040[9] 14гадз 29мін 43,0с -62° 40′ 46″ 0,76887­ ± 0,00029[10][11] 4,2421 ± 0,0016
α Цэнтаўра A 2 G2V[2] 0,01[2] 4,38[2] 5790[9] 14гадз 39мін 36,5с -60° 50′ 02″ 0,74723 ± 0,00117[10][12] 4,3650 ± 0,0068
α Цэнтаўра B 2 K1V[2] 1,34[2] 5,71[2] 5260[9] 14гадз 39мін 35,1с -60° 50′ 14″
2 Зорка Барнарда 4 M4Ve 9,53[2] 13,22[2] 3134 ± 102[13] 17гадз 57мін 48,5с +04° 41′ 36″ 0,54698 ± 0,00100[10][11] 5,9630 ± 0,0109
3 Луман 16 A 5 L8 23,25 10гадз 49мін 15.57с -53° 19′ 06″ 0,495 ± 0,005 6,588 ± 0,062[14]
B 5 L9/T1 24,07
4 WISE 0855–0714 7 Y 225—260 08гадз 55мін 11с -07° 14′ 43″ 0,454 ± 0,045 7,18+0,78−0,65[15]
5 Вольф 359 8 M6V[2] 13,44[2] 16,55[2] 2800 ± 100[16] 10гадз 56мін 29,2с +07° 00′ 53″ 0,41910 ± 0,00210[10] 7,7825 ± 0,0390
6 Лаланд 21185 9 M2V[2] 7,47[2] 10,44[2] 3400[17] 11гадз 03мін 20,1с +35° 58′ 12″ 0,39342 ± 0,00070[10][11] 8,2905 ± 0,0148
7 Сірыус Сірыус A 10 A1V[2] -1,43[2] 1,47[2] 9940 ± 210[18] 06гадз 45мін 08,9с -16° 42′ 58″ 0,38002 ± 0,00128[10][11] 8,5828 ± 0,0289
Сірыус B 10 DA2[2] 8,44[2] 11,34[2] 25000 ± 200[19]
8 Лейтэн 726-8 Лейтэн 726-8 A 12 M5,5Ve 12,54[2] 15,40[2] 2670 01гадз 39мін 01,3с -17° 57′ 01″ 0,37370 ± 0,00270[10] 8,7280 ± 0,0631
Лейтэн 726-8 B 12 M6Ve 12,99[2] 15,85[2] 2600
9 Рос 154 14 M3,5Ve 10,43[2] 13,07[2] 2700 18гадз 49мін 49,4с +23° 50′ 10″ 0,33690 ± 0,00178[10] 9,6813 ± 0,0512
10 Рос 248 15 M5,5Ve 12,29[2] 14,79[2] 23гадз 41мін 54,7с +44° 10′ 30″ 0,31600 ± 0,00110[10] 10,322 ± 0,036
11 WISE 1506+7027 16 T6 15гадз 06мін 49,9с +70° 27′ 36″ 0,310 ± 0,042 10,521
12 ε Эрыдана[20] 17 K2V 3,73[2] 6,19[2] 5100 03гадз 32мін 55,8с -09° 27′ 30″ 0,30999 ± 0,00079[10][11] 10,522 ± 0,027
13 Лакайль 9352 18 M1,5Ve 7,34[2] 9,75[2] 3340 23гадз 05мін 52,0с -35° 51′ 11″ 0,30364 ± 0,00087[10][11] 10,742 ± 0,031
14 Рос 128 19 M4Vn 11,13[2] 13,51[2] 2800 11гадз 47мін 44,4с +00° 48′ 16″ 0,29872 ± 0,00135[10][11] 10,919 ± 0,049
15 WISE 0350-5658 20 Y1 03гадз 50мін 00,32с -56° 58′ 30,2″ 0,291 ± 0,050 11,208
16 EZ Вадаліва EZ Вадаліва A 21 M5Ve 13,33[2] 15,64[2] 22гадз 38мін 33,4с -15° 18′ 07″ 0,28950 ± 0,00440[10] 11,266 ± 0,171
EZ Вадаліва B 21 M? 13,27[2] 15,58[2]
EZ Вадаліва C 21 M? 14,03[2] 16,34[2]
17 Працыён Працыён A 24 F5V-IV[2] 0,38[2] 2,66[2] 6650 07гадз 39мін 18,1с +05° 13′ 30″ 0,28605 ± 0,00081[10][11] 11,402 ± 0,032
Працыён B 24 DA[2] 10,70[2] 12,98[2] 9700
18 61 Лебедзя 61 Лебедзя A 26 K5V[2] 5,21[2] 7,49[2] 4640 21гадз 06мін 53,9с +38° 44′ 58″ 0,28604 ± 0,00056[10][11] 11,403 ± 0,022
61 Лебедзя B 26 K7V[2] 6,03[2] 8,31[2] 4440 21гадз 06мін 55,3с +38° 44′ 31″
19 Струвэ 2398 Струвэ 2398 A 28 M3V[2] 8,90[2] 11,16[2] 18гадз 42мін 46,7с +59° 37′ 49″ 0,28300 ± 0,00169[10][11] 11,525 ± 0,069
Струвэ 2398 B 28 M3,5V[2] 9,69[2] 11,95[2] 18гадз 42мін 46,9с +59° 37′ 37″
20 Грумбрыдж 34 Грумбрыдж 34 A 30 M1,5V[2] 8,08[2] 10,32[2] 00гадз 18мін 22,9с +44° 01′ 23″ 0,28059 ± 0,00095[10][11] 11,624 ± 0,039
Грумбрыдж 34 B 30 M3,5V[2] 11,06[2] 13,30[2]
21 ε Індзейца ε Індзейца A 32 K5Ve[2] 4,69[2] 6,89[2] 4280 22гадз 03мін 21,7с -56° 47′ 10″ 0,27584 ± 0,00069[10][11] 11,824 ± 0,030
ε Індзейца B 32 T1V >23 >25 1280 22гадз 04мін 10,5с -56° 46′ 58″
ε Індзейца C 32 T6V >23 >25 850
22 DX Рака 35 M6,5Ve 14,78[2] 16,98[2] 08гадз 29мін 49,5с +26° 46′ 37″ 0,27580 ± 0,00300[10] 11,826 ± 0,129
23 τ Кіта 36 G8Vp[2] 3,49[2] 5,68[2] 5344 01гадз 44мін 04,1с -15° 56′ 15″ 0,27439 ± 0,00076[10][11] 11,887 ± 0,033
24 GJ 1061 37 M5,5V[2] 13,09[2] 15,26[2] 03гадз 35мін 59,7с -44° 30′ 45″ 0,27201 ± 0,00130[21] 11,991 ± 0,057
25 YZ Кіта 38 M4,5V[2] 12,02[2] 14,17[2] 01гадз 12мін 30,6с -16° 59′ 56″ 0,26884 ± 0,00295[10][11] 12,132 ± 0,133
26 Зорка Лейтэна 39 M3,5Vn 9,86[2] 11,97[2] 07гадз 27мін 24,5с +05° 13′ 33″ 0,26376 ± 0,00125[10][11] 12,366 ± 0,059
27 Зорка Тыгардэна 40 M6,5V 15,14[2] 17,22[2] 02гадз 53мін 00,9с +16° 52′ 53″ 0,26063 ± 0,00269[21] 12,514 ± 0,129
28 SCR 1845-6357 SCR 1845-6357 A 41 M8,5V[2] 17,39[2] 19,41[2] 18гадз 45мін 05,3с -63° 57′ 48″ 0,25945 ± 0,00111[21] 12,571 ± 0,054
SCR 1845-6357 B 42 T6[22] 950[22] 08гадз 45мін 02,6с -63° 57′ 52″
29 Зорка Каптэйна 43 M1,5V[2] 8,84[2] 10,87[2] 3800 05гадз 11мін 40,6с -45° 01′ 06″ 0,25527 ± 0,00086[10][11] 12,777 ± 0,043
30 Лакайль 8760 44 M0V[2] 6,67[2] 8,69[2] 3340 21гадз 17мін 15,3с -38° 52′ 03″ 0,25343 ± 0,00112[10][11] 12,870 ± 0,057
31 WISE J053516.80-750024.9 45 >=Y1 05гадз 35мін 16,80с -75° 00′ 24,9″ 0,250 ± 0,079 13,046
32 Кругер 60 Кругер 60 A 46 M3V[2] 9,79[2] 11,76[2] 3180 22гадз 27мін 59,5с +57° 41′ 45″ 0,24806 ± 0,00139[10][12] 13,149 ± 0,074
Кругер 60 B 46 M4V[2] 11,41[2] 13,38[2] 2890
33 DEN 1048-3956 48 M8,5V[2] 17,39[2] 19,37[2] 10гадз 48мін 14,7с -39° 56′ 06″ 0,24771 ± 0,00155[21] 13,167 ± 0,082
34 UGPS J072227.51-054031.2 49 T9 07гадз 22мін 27,3с –05° 40′ 30″ 0,246 13,259
35 Рос 614 Рос 614 A 50 M4,5V[2] 11,15[2] 13,09[2] 06гадз 29мін 23,4с -02° 48′ 50″ 0,24434 ± 0,00201[10][12] 13,349 ± 0,110
Рос 614 B 50 M5,5V 14,23[2] 16,17[2]
36 WISE 1541-2250[23] 52 Y0 20,99 15гадз 41мін 51,57с -22° 50′ 25,03″ >21±94 13,704
37 Вольф 1061 53 M3V[2] 10,07[2] 11,93[2] 16гадз 30мін 18,1с -12° 39′ 45″ 0,23601 ± 0,00167[10][11] 13,820 ± 0,098
38 Зорка ван Маанена 54 DZ7[2] 12,38[2] 14,21[2] 00гадз 49мін 09,9с +05° 23′ 19″ 0,23188 ± 0,00179[10][11] 14,066 ± 0,109
39 Глізэ 1 55 M3V[2] 8,55[2] 10,35[2] 00гадз 05мін 24,4с -37° 21′ 27″ 0,22920 ± 0,00107[10][11] 14,231 ± 0,066
40 Вольф 424 Вольф 424 A 56 M5,5Ve 13,18[2] 14,97[2] 12гадз 33мін 17,2с +09° 01′ 15″ 0,22790 ± 0,00460[10] 14,312 ± 0,289
Вольф 424 B 56 M7Ve 13,17[2] 14,96[2]
41 TZ Авена 58 M4,5V[2] 12,27[2] 14,03[2] 02гадз 00мін 13,2с +13° 03′ 08″ 0,22480 ± 0,00290[10] 14,509 ± 0,187
42 Глізэ 687 59 M3V[2] 9,17[2] 10,89[2] 17гадз 36мін 25,9с +68° 20′ 21″ 0,22049 ± 0,00082[10][11] 14,793 ± 0,055
43 LHS 292 60 M6,5V[2] 15,60[2] 17,32[2] 10гадз 48мін 12,6с -11° 20′ 14″ 0,22030 ± 0,00360[10] 14,805 ± 0,242
44 Глізэ 674 61 M3V[2] 9,38[2] 11,09[2] 17гадз 28мін 39,9с -46° 53′ 43″ 0,22025 ± 0,00159[10][11] 14,809 ± 0,107
45 GJ 1245 GJ 1245 A 62 M5,5V[2] 13,46[2] 15,17[2] 19гадз 53мін 54,2с +44° 24′ 55″ 0,22020 ± 0,00100[10] 14,812 ± 0,067
GJ 1245 B 62 M6V[2] 14,01[2] 15,72[2] 19гадз 53мін 55,2с +44° 24′ 56″
GJ 1245 C 62 M? 16,75[2] 18,46[2] 19гадз 53мін 54,2с +44° 24′ 55″
46 WISE J1741+2553[24] 65 T9-T10 17гадз 41мін 24,3с +25° 53′ 19″ 15,003 ± 3,588
47 GJ 440 66 DQ6[2] 11,50[2] 13,18[2] 7500 11гадз 45мін 42,9с -64° 50′ 29″ 0,21657 ± 0,00201[10][11] 15,060 ± 0,140
48 GJ 1002 67 M5,5V[2] 13,76[2] 15,40[2] 00гадз 06мін 43,8с -07° 32′ 22″ 0,21300 ± 0,00360[10] 15,313 ± 0,259
49 Глізэ 876[25] 68 M3,5V[2] 10,17[2] 11,81[2] 3480 22гадз 53мін 16,7с -14° 15′ 49″ 0,21259 ± 0,00196[10][11] 15,342 ± 0,141
50 LHS 288 69 M5,5V[2] 13,90[2] 15,51[2] 10гадз 44мін 21,2с -61° 12′ 36″ 0,20895 ± 0,00273[21] 15,610 ± 0,204
51 GJ 412 GJ 412 A 70 M1V[2] 8,77[2] 10,34[2] 11гадз 05мін 28,6с +43° 31′ 36″ 0,20602 ± 0,00108[10][11] 15,832 ± 0,083
GJ 412 B 70 M5,5V[2] 14,48[2] 16,05[2] 11гадз 05мін 30,4с +43° 31′ 18″
52 Грумбрыдж 1618 72 K7V[2] 6,59[2] 8,16[2] 4000 10гадз 11мін 22,1с +49° 27′ 15″ 0,20581 ± 0,00067[10][11] 15,848 ± 0,052
53 GJ 388 73 M3V[2] 9,32[2] 10,87[2] 10гадз 19мін 36,4с +19° 52′ 10″ 0,20460 ± 0,00280[10] 15,942 ± 0,218
54 GJ 832 74 M3V[2] 8,66[2] 10,20[2] 21гадз 33мін 34,0с -49° 00′ 32″ 0,20278 ± 0,00132[10][11] 16,085 ± 0,105
55 LP 944-020 75 M9V[2] 18,50[2] 20,02[2] 03гадз 39мін 35,2с -35° 25′ 41″ 0,20140 ± 0,00420[26] 16,195 ± 0,338
56 DEN 0255-4700 76 L7,5V[2] 22,92[2] 24,44[2] 02гадз 55мін 03,7с -47° 00′ 52″ 0,20137 ± 0,00389[21] 16,197 ± 0,313
57 GJ 682 77 M4,5V[2] 10,95[2] 12,45[2] 17гадз 37мін 03,7с -44° 19′ 09″ 0,19965 ± 0,00230[10][11] 16,337 ± 0,188
Абазначэнне Абазначэнне Спек. клас Бач. зор. вел. Абс. зор. вел. Эф. тэмп.,
К
Прамое ўзых.[2] Схіл.[2] Пара­лакс[2][3],
Адлег­ласць[4],
св. год
Зорная сістэма Зорка ці карычневы карлік Каардынаты
(эпоха J2000.0)

Карта[правіць | правіць зыходнік]

На прыведзенай ніжэй карце паказаны 32 зорныя сістэмы, размешчаныя ў межах 14 св. гадоў ад Сонца, уключаючы і само Сонца. Падвойныя і патройныя зоркі паказаны ў выглядзе слупка з зорак, што не адпавядае іх сапраўднаму размяшчэнню. Зоркі размаляваны ў адпаведнасці з іх спектральным тыпам, гэтыя колеры могуць не супадаць з фактычнымі колерамі зорак. Большасць зорак на гэтай карце не бачныя няўзброеным вокам[1].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. а б Harold F. Weaver. The Visibility of Stars Without Optical Aid(англ.) // Publications of the Astronomical Society of the Pacific. — 1947. — Т. 59. — № 350. — P. 232—243. — DOI:10.1086/125956. (Праверана 24 верасня 2009)
  2. а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х ц ч ш э ю я аа аб ав аг ад ае аё аж аз аі ак ал ам ан ао ап ар ас ат ау аф ах ац ач аш аэ аю ая ба бб бв бг бд бе бё бж бз бі бк бл бм бн бо бп бр бс бт бу бф бх бц бч бш бэ бю бя ва вб вв вг вд ве вё вж вз ві вк вл вм вн во вп вр вс вт ву вф вх вц вч вш вэ вю вя га гб гв гг гд ге гё гж гз гі гк гл гм гн го гп гр гс гт гу гф гх гц гч гш гэ гю гя да дб дв дг дд де дё дж дз ді дк дл дм дн до дп др дс дт ду дф дх дц дч дш дэ дю дя еа еб ев ег ед ее её еж ез еі ек ел ем ен ео еп ер ес List of the Nearest 100 Stellar Systems (англ.). Research Consortium on Nearby Stars (1 January 2009). Архівавана з першакрыніцы 4 ліпеня 2012. Праверана 31 студзеня 2015. (Праверана 24 верасня 2009)
  3. а б Значэнні паралаксаў уяўляюць сабой сярэдняе ўзважанае значэнняў, атрыманых з прыведзеных крыніц, а таксама вымярэнняў, праведзеных у рамках праграмы RECONS.
  4. а б Значэнні адлегласцей атрыманы са значэнняў паралаксаў.
  5. Мае 8 планет і не прынамсі 5 карлікавых планет.
  6. а б Мінус у перыгеліі, плюс — у афеліі.
  7. David R. Williams.. Sun Fact Sheet (англ.). Lunar and Planetary Science. NASA (1 September 2004). Архівавана з першакрыніцы 10 жніўня 2011. Праверана 31 студзеня 2015. (Праверана 25 верасня 2009)
  8. Прамое ўзыходжанне змяняецца ад 0г да 24г, схіленне — у межах ±23° 26′ 21,448″.
  9. а б в Pierre Kervella, Frederic Thevenin. A Family Portrait of the Alpha Centauri System: VLT Interferometer Studies the Nearest Stars(англ.) // ESO Press Release. — ESO, 15 March 2003. Архівавана з першакрыніцы 16 чэрвеня 2008. (Праверана 25 верасня 2009)
  10. а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х ц ч ш э ю я аа аб ав аг ад ае аё аж аз аі ак ал ам ан ао William F. van Altena, John Truen-liang Lee, Dorrit Hoffleit. The General Catalogue of Trigonometric Stellar Parallaxes. — 4th ed. — Yale University Observatory, 1995. — 634 p. — ISBN 0-933485-18-2, ISBN 978-0-933485-18-1..
  11. а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х ц ч ш э ю я Hipparchos Catalogue (англ.)(недаступная спасылка). European Space Agency. Архівавана з першакрыніцы 4 ліпеня 2012. Праверана 31 студзеня 2015. (Праверана 25 верасня 2009)
  12. а б в Staffan Soderhjelm. Visual binary orbits and masses post Hipparcos(англ.) // Astronomy and Astrophysics. — 1999. — Vol. 341. — P. 121—140. (Праверана 25 верасня 2009)
  13. P. C. Dawson, M. M. de Robertis. Barnard’s Star and the M Dwarf Temperature Scale(англ.) // The Astronomical Journal. — May 2004. — Vol. 127. — № 5. — P. 2909—2914. — DOI:10.1086/383289. (Праверана 27 верасня 2009)
  14. Boffin, H.M.J. et al. (2013-12-05). "Possible astrometric discovery of a substellar companion to the closest binary brown dwarf system WISE J104915.57–531906.1"
  15. Luhman, K. L. (21 April 2014). "Discovery of a ~250 K Brown Dwarf at 2 pc from the Sun". The Astrophysical Journal Letters. 786 (2): L18. doi:10.1088/2041-8205/786/2/L18.
  16. Ya. V. Pavlenko, H. R. A. Jones, Yu. Lyubchik, J. Tennyson, D. J. Pinfield. Spectral energy distribution for GJ406(англ.) // Astronomy and Astrophysics. — February 2006. — Vol. 447. — № 2. — P. 709—717. — DOI:10.1051/0004-6361:20052979. (Праверана 27 верасня 2009)
  17. Ya. V. Pavlenko, H. R. A. Jones. Carbon monoxide bands in M dwarfs(англ.) // Astronomy and Astrophysics. — December 2002. — Vol. 396. — № 3. — P. 967—975. — DOI:10.1051/0004-6361:20021454. (Праверана 30 верасня 2009)
  18. Saul J. Adelman. The physical properties of normal A stars(англ.) // Proceedings of the International Astronomical Union. — July 2004. — Vol. 2004. — P. 1—11. — DOI:10.1017/S1743921304004314. (Праверана 30 верасня 2009)
  19. James Liebert, Patrick A. Young, David Arnett, J. B. Holberg, Kurtis A. Williams. The Age and Progenitor Mass of Sirius B(англ.) // The Astrophysical Journal. — September 2005. — Vol. 630. — № 1. — P. L69—L72. — DOI:10.1086/462419. (Праверана 30 верасня 2009)
  20. Мае адну планету, існаванне яшчэ адной пакуль не пацверджана.
  21. а б в г д е Упершыню дакладнае значэнне трыганаметрычнага паралаксу для гэтай сістэмы атрымана ў рамках праграмы RECONS.
  22. а б Markus Kasper, Beth A. Biller, Adam Burrows, Wolfgang Brandner, Jano Budaj, Laird M. Close. The very nearby M/T dwarf binary SCR 1845-6357(англ.) // Astronomy and Astrophysics. — August 2007. — Vol. 471. — № 2. — P. 655—659. — DOI:10.1051/0004-6361:20077881. (Праверана 13 кастрычніка 2009)
  23. J. Davy Kirkpatrick, Michael C. Cushing, Christopher R. Gelino, et al. The first hundred brown dwarfs discovered by the Wide-field Infrared Survey Explorer (WISE)(англ.) // The Astrophysical Journal Supplement Series. — 2011.. (Праверана 1 верасня 2011)
  24. Ralf-Dieter Scholz, G. Bihain, O. Schnurr, J. Storm. Two very nearby (d~5 pc) ultracool brown dwarfs detected by their large proper motions from WISE, 2MASS, and SDSS data(англ.) // Astronomy and Astrophysics. — July 2011. — Vol. 532. — № L4.. (Праверана 22 ліпеня 2011)
  25. Мае 3 планеты, адна з якіх, магчыма, зямнога тыпу.
  26. C. G. Tinney. CCD astrometry of southern very low-mass stars(англ.) // Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. — Vol. 281. — № 2. — P. 644—658. (Праверана 19 кастрычніка 2009)

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]