Сяргей Мікітавіч Мергелян
Сяргей Мікітавіч Мергелян | |
---|---|
арм.: Սերգեյ Մերգելյան | |
Дата нараджэння | 19 мая 1928[1][2] |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 20 жніўня 2008[3] (80 гадоў) |
Месца смерці | |
Месца пахавання | |
Грамадзянства | |
Род дзейнасці | матэматык, навуковы работнік |
Навуковая сфера | матэматычны аналіз, тэорыя функцый[d], тэорыя набліжэнняў[d] і матэматыка |
Месца працы |
|
Навуковая ступень | доктар фізіка-матэматычных навук[2] (1949) |
Навуковае званне | |
Альма-матар | |
Навуковы кіраўнік | Мсціслаў Усеваладавіч Келдыш і Artashes Laparitovich Shahinyan[d] |
Партыя | |
Член у |
|
Прэміі | |
Узнагароды | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Сяргей Мікітавіч Мергеля́н (арм.: Սերգեյ Մերգելյան; 1928 — 2008) — армянскі савецкі матэматык[6], член-карэспандэнт АН СССР (з 1953 года, з 1991 года — РАН), сапраўдны член АН Армянскай ССР (з 1956 года, з 1993 года — НАН РА).
Лаўрэат Сталінскай прэміі (1952), кавалер ордэны Святога Месропа Маштоца (2008). Наймалодшы доктар навук у гісторыі СССР (ступень прысуджана на абароне кандыдацкай дысертацыі ва ўзросце 20 гадоў)[7], наймалодшы член-карэспандэнт АН СССР (званне прысвоена ва ўзросце 24 гадоў)[7].
Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]
Сяргей Мергелян нарадзіўся 19 мая 1928 года ў Сімферопалі ў армянскай сям'і[8]. Прозвішча «Мергелаў», дадзенае пры нараджэнні, была зменена з патрыятычных меркаванняў на «Мергелян» самім матэматыкам перад падарожжам у Маскву[7].
Скончыў Ерэванскі ўніверсітэт у 1947 годзе. У 1945—1957 працаваў у Ерэванскім універсітэце, у 1954—1958 і 1964—1968 — у МДУ імя М. В. Ламаносава; у 1956—1960 дырэктар навукова-даследчыцкага інстытута матэматычных машын і Вылічальнага цэнтра АН Армянскай ССР. У 1971—1974 С. М. Мергелян — віцэ-прэзідэнт АН Армянскай ССР.
Дэпутат ВС Армянскай ССР 5-га і 8-га скліканняў. У 1955 годзе падпісаў «Ліст трохсот».
У пачатку 1950-х Мергелян заснаваў у Ерэване НДІ матэматычных машын (ЕрНДІММ) і вылічальны цэнтр, а ў 1956 годзе — узначаліў яго. У 1960-х—1970-х гадах заснаваў і ўзначаліў аддзел комплекснага аналізу Матэматычнага інстытута ім. В. А. Сцяклова АН СССР, адначасна з'яўляючыся намеснікам акадэміка-сакратара Аддзяленні матэматыкі АН СССР.
У 1982—1986 гадах быў рэктарам Кіраваканскага педінстытута.
У 1990 г. выехаў выкладаць у Корнэлскі ўніверсітэт, дзе працаваў да 1993 года. Вярнуўся ў Маскву, але ў 1996 г. выехаў у ЗША, дзе да канца жыцці жыў у сям'і сына.
Да 80-годдзя матэматыка генеральны консул Арменіі ў ЗША ўручыў навукоўцу Ордэн Святога Месропа Маштоца і зачытаў ліст прэзідэнта Арменіі Сержа Саргсяна[9].
Памёр 20 жніўня 2008 года. Па жаданні памерлага яго пыл быў перавезены ў Маскву і пахаваны на Новадзявочых могілках каля маці і жонкі[10].
Навуковая праца[правіць | правіць зыходнік]
Асноўныя працы Мергеляна — тэарэма функцый комплекснага зменнага, тэорыя апраксімацыі, патэнцыялу і гарманічных функцый. У 1951 годзе ён вырашыў заданне пра набліжэнне бесперапынных функцый паліномамі, а неўзабаве — апраксімацыйную праблему Бернштэйна.
Узнагароды і прэміі[правіць | правіць зыходнік]
- Сталінская прэмія другой ступені (1952) — за працы па канструктыўнай тэорыі функцый, завершаныя артыкулам «Некаторыя пытанні канструктыўнай тэорыі функцый», апублікаванай у «Працах Матэматычнага інстытута імя В. А. Сцяклова Акадэміі навук СССР» (1951)
Зноскі
- ↑ Мергелян Сергей Никитович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
- ↑ а б в г д Армянская савецкая энцыклапедыя / пад рэд. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ http://www.panorama.am/am/news/2008/08/22/mergelyan/1306310
- ↑ Мергелян Сергей Никитович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- ↑ а б Матэматычная генеалогія — 1997.
- ↑ Peter L. Duren, Richard Askey, Uta C. Merzbach, Harold M. Edwards. A Century of mathematics in America. — AMS Bookstore, 1989. — Т. 3. — С. 416. — 675 с. — ISBN 9780821801369.
- ↑ а б в Григор Апоян. Эссе о математике и не только о нём
- ↑ Армяне. Uz Архівавана 19 лютага 2010.
- ↑ Официальный сайт президента Республики Армения
- ↑ Новодевичье кладбище / Мергелян Сергей Никитович
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Профіль Сяргея Мікітавіча Мергеляна на афіцыйным сайце РАН
- Профіль Сяргея Мікітавіча Мергеляна на афіцыйным сайце НАН РА
- Мергелян, Сергей Никитович (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
- Аракелян Н. У., Саакян А. А. Сергей Никитович Мергелян (1928—2008) // Известия НАН Армении: Математика. — 2008. — Т. 43. — № 6.
- Ноев Ковчег. N 8 (131) Август 2008 года. Чем реже видим — тем больше любим, или Юбилей гения
- A Guide to the Russian Academy of Sciences, Part I, by Jack L. Cross(недаступная спасылка)
- Григор Апоян. Эссе о математике и не только о нём
- Нарадзіліся 19 мая
- Нарадзіліся ў 1928 годзе
- Нарадзіліся ў Сімферопалі
- Памерлі 20 жніўня
- Памерлі ў 2008 годзе
- Памерлі ў Лос-Анджэлесе
- Пахаваныя на Новадзявочых могілках
- Дактары фізіка-матэматычных навук
- Прафесары
- Выпускнікі Ерэванскага дзяржаўнага ўніверсітэта
- Члены КПСС
- Члены АН СССР
- Лаўрэаты Сталінскай прэміі
- Кавалеры ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга
- Кавалеры Ордэна Святога Месропа Маштоца
- Асобы
- Вучоныя паводле алфавіта