Перайсці да зместу

Тургелі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Тургялей)
Мястэчка
Тургелі
літ.: Turgeliai
Герб
Герб
Агульны выгляд
Агульны выгляд
Краіна
Павет
Раён
Сянюнія
Каардынаты
Насельніцтва
  • 588 чал. (2011)
Часавы пояс
Тургелі на карце Літвы
Тургелі (Літва)
Тургелі

Тургелі[1], таксама Тургя́лей[2] (літ.: Turgeliai) — мястэчка ў Салечніцкім раёне Віленскага павета Літвы. Цэнтр Тургельскай сянюніі. Месціцца на рацэ Мерачанка, за 18 км на ўсход ад Салечнікаў.

Ранняя гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Упершыню Тургелі ўпамінаюцца ў XV стагоддзі пад назвай Малы Мерач. У гэты час яны ўваходзілі ў склад Віленскага павета Віленскага ваяводства. У 1511 годзе ў Тургелях быў пабудаваны касцёл. У 1541 годзе збудаваны мураваны касцёл з фундацыі Вацлава Мангірдовіча і Габрыяловіча[3].

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 годзе Тургелі апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце Віленскай губерні. У 1837 годзе касцёл адноўлены ксяндзом Габрыяловічам[3]. Каля 1892 года ў Тургелях было 18 будынкаў.

За часамі Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Тургелі занялі войскі Германскай імперыі.

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі[4]. У пачатку студзеня 1919 года тэрыторыя занята Чырвонай Арміяй, з 27 лютага 1919 года — у ЛітБел ССР. У другой палове сакавіка 1919 года пад кантролем Польшчы. На тэрыторыю таксама прэтэндавала Літва.

У 1920 годзе Тургелі апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе Польшчы. У беларускай гістарыяграфіі землі вядомыя як Заходняя Беларусь.

У другой палове верасня 1939 года Тургелі заняты Чырвонай Арміяй, 10 кастрычніка 1939 года паводле дагавора з СССР тэрыторыя Віленскай вобласці перададзена Літве. З 1940 года ў Літоўскай ССР. У 1941—1944 гадах пад акупацыяй Германіі.

З 1990 года ў складзе адноўленай незалежнай Літвы.

  • XIX стагоддзе: ~1892 год — 277 чал.[3]
  • XXI стагоддзе: 2011 год — 588 чал.
  • Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі (1837)
  • Капліца-пахавальня Кабылінскіх (1850)

Вядомыя асобы

[правіць | правіць зыходнік]

У мястэчку пахаваны рэктар Віленскага ўніверсітэта, правазнаўца, эканаміст-фізіякрат Сымон Малеўскі (1759—1832).

  1. Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Мінск: Белкартаграфія. — Т. 2 / [складзены і падрыхтаваны да друку ў 2012 г. ; спецыяльны змест распрацавалі: Я. К. Анішчанка і інш.]. — 1 атлас (347, [4] с.) : каляр., карты, тэкст, іл., паказальнік с. — ISBN 978-985-508-245-4. С. 326.
  2. Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 187-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Літоўскай Рэспублікі на беларускую мову»
  3. а б в SgKP 1892, s. 639.
  4. Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Мінск: Белкартаграфія. — Т. 4 / [рэд. В.Л. Насевіч]. — 270 с., іл. с. — ISBN 978-985-508-476-2. С. 19.