Тыгры

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Спрэчная зона паказана на карце Гаяны (злева, шэрая зона) і Сурынама (справа, шэрая зона)

Тэрыторыя Тыгры (нідэрл.: Tigri-gebied) — лясістая мясцовасць, якая аспрэчваецца Гаянай і Сурынамам прыкладна з 1840 года. Ён ахоплівае тэрыторыю паміж ракой Верхняя Карэнтына (так званая Нью-Рывер), ракой Корэні і ракой Кутары . Гэтая трохвугольная вобласць вядомая як трохвугольнік Нью-Рывер у Гаяне. У 1969 годзе канфлікт узрос, і з таго часу тэрыторыя кантралюецца Гаянай, на якую прэтэндуе Сурынам. У 1971 годзе абодва ўрады пагадзіліся, што яны будуць працягваць перамовы па пытаннях мяжы і выведуць свае ваенныя сілы са спрэчнага трохвугольніка. Гаяна ніколі не прытрымлівалася гэтай дамовы.

У Сурынаме тэрыторыя разглядаецца як частка раёна Куэроні, размешчанага ў акрузе Сіпалівіні, у той час як Гаяна разглядае яго як частку рэгіёна Іст-Бербіс-Карэнтайн .

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Англа-галандскі дамова 1814 года ўстанавіла мяжу паміж Брытанскай Гвіянай і Сурынамам па рацэ Карантэйн. Дамова была падпісана і ратыфікавана абодвума бакамі[1]. Роберт Шомбург абследаваў межы Брытанскай Гвіяны ў 1840 годзе. Узяўшы за мяжу раку Карантэйн, ён падплыў да ракі Кутары, якую ён лічыў яе вытокам, каб акрэсліць мяжу. Аднак у 1871 годзе Чарльз Бэрынгтан Браўн адкрыў Нью-Рывер або Верхнюю Карэнтыну, якая з’яўляецца вытокам ракі Карэнтайн. Так нарадзілася спрэчка аб раёне Тыгры або трохвугольніку Нью-Рывер[1].

На поўдні тэрыторыя Тыгры мяжуе з бразільскім штатам Пара, і для ўсталявання гэтай мяжы Бразілія супрацоўнічала з Вялікабрытаніяй, паколькі Бразілія лічыла тэрыторыю пад кантролем Брытанскай Гвіяны, а не Нідэрландаў. Пазней пагадненне аб трох стыках дапамагло ўсталяваць кропку сустрэчы паміж цяперашняй Бразіліяй, Сурынамам і Гаянай.

Трыбунал, які разглядаў Венесуэльскі крызіс 1895 года, таксама прысудзіў Брытанскай Гвіяне права на трохвугольнік Нью-Рывер. Нідэрланды, аднак, паднялі дыпламатычны пратэст, сцвярджаючы, што Нью-Рывер, а не Кутары, павінна разглядацца як выток Карэнтына і мяжа. Брытанскі ўрад адказаў, што пытанне ўжо вырашана прыняццем Кутары ў якасці мяжы.

У 1936 годзе змешаная камісія, створаная брытанскім і нідэрландскім урадамі, пагадзілася перадаць усю шырыню ракі Карэнтын Сурынаму ў адпаведнасці з пагадненнем 1799 года. Лічылася, што тэрытарыяльная марская мяжа праходзіць на 10° ад пункта № 61, за 5,6 км ад берага. Аднак, трохвугольнік Нью-Рывер, быў цалкам прысуджаны Гаяне. Дагавор, які ўвасабляў гэтае пагадненне ў закон, так і не быў ратыфікаваны з-за пачатку Другой сусветнай вайны[2]. Прадстаўнік Нідэрландаў Конрад Карэл Кейзер падпісаў пагадненне з прадстаўнікамі Вялікабрытаніі і Бразіліі, згодна з якім трохкропкавы вузел размясціўся каля вытоку ракі Кутары[2]. Брытанскі ўрад, жадаючы закрыць памежнае пытанне да таго, як Брытанская Гвіяна атрымае незалежнасць, аднавіў перамовы ў 1961 годзе. Брытанская пазіцыя сцвярджала «галандскі суверэнітэт над ракой Карэнтыйн, лініяй 10°, якая падзяляе тэрытарыяльнае мора, і брытанскі кантроль над трохвугольнікам Нью-Рывер»[2]. Нідэрланды адказалі фармальнай прэтэнзіяй на трохвугольнік Нью-Рывер, але з дадатковай мяжой тальвег у рацэ Карэнтайн (апошняя пазіцыя ніколі не паўтаралася ўрадам Сурынама). Не было заключана ніякіх пагадненняў, і Гаяна стала незалежнай з нявызначанымі межамі[2].

У цяперашняй вёсцы Куруні каля ўзлётна-пасадачнай паласы Куэроні былі размешчаны зборныя дамы для рабочых на запланаванай плаціне[3]. Таксама пачалася праца над лагерам каля ракі Аранок. 12 снежня 1967 года чацвёра ўзброеных мужчын паліцыі Гаяны высадзіліся каля ракі Аранок і загадалі рабочым пакінуць тэрыторыю[4][3]. Першапачаткова сурынамская армія заснавала чатыры ваенныя пасты, аднак (у асноўным па фінансавых прычынах) застаўся толькі лагер Тыгры (таксама вядомы як лагер Ягуар)[5]. 19 жніўня 1969 года адбыліся памежныя сутычкі паміж сіламі Гаяны і апалчэннем Сурынама ў лагеры Тыгры, які пасля быў заваяваны Гаянай. 18 сакавіка 1970 года Эрык Уільямс, прэм’ер-міністр Трынідада і Табага, прапанаваў пасярэднічаць у канфлікце[1]. У лістападзе 1970 года ўрады Сурынама і Гаяны пагадзіліся ў Трынідадзе і Табага вывесці свае ваенныя сілы з трохвугольніка[1]. Да абвяшчэння незалежнасці Сурынама ў 1975 годзе прэзідэнт Хенк Арон папрасіў прэм’ер-міністра Нідэрландаў Ёпа дэна Ойла дакладна вызначыць межы. У адказе раён Тыгры быў уключаны ў Сурынам[6]. Гаяна не прытрымлівалася гэтага пагаднення і працягвае цвёрда трымаць у руках трохвугольнік Нью-Рывер[7][8][9].

Вёскі[правіць | правіць зыходнік]

Карэнныя вёскі Касуэла і Сакуру племя Тырыё знаходзяцца ў раёне Тыгры. Касуэла — найстарэйшая вёска заходняй групы Трыа, размешчаная на востраве пасярод ракі Нью-Рывер. Вёска таксама вядомая як Касуэла і Востраў Кеш’ю[10]. Лагер Тыгры, вядомы ў Гаяне як лагер Ягуар, размешчаны на поўнач ад вёскі[5].

Вёска Сакуру была заснавана ў 2008 годзе групай людзей з Квамаласамуту[10].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ а б в г De Gids. Jaargang 133 (гал.). Digital Library for Dutch Literature (16 красавіка 1970). Праверана 16 June 2020.
  2. ↑ а б в г Donovan. SURINAME-GUYANA MARITIME AND TERRITORIAL DISPUTES: A LEGAL AND HISTORICAL ANALYSIS 56–60 (13 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 13 жніўня 2012. Праверана 27 лютага 2021.
  3. ↑ а б Airstrip Coeroeni (гал.)(недаступная спасылка). TRIS Online. Архівавана з першакрыніцы 6 студзеня 2022. Праверана 15 June 2020.
  4. ↑ "The defence of the New River, 1967-1969". Stabroek News. Праверана 4 February 2020.
  5. ↑ а б Een halve eeuw Tigri (гал.). Star Nieuws (19 жніўня 2019). Праверана 15 June 2020.
  6. ↑ "Landkaart van Suriname". Suriname.nu [нідэрландская]. Праверана 15 June 2020.
  7. ↑ Tracy. Suriname, Guyana in Dispute Over Mineral-Rich Land (англ.). Atlanta Black Star (12 мая 2014). Праверана 27 лютага 2021.
  8. ↑ Paramaribo. Bouterse: Tigri-gebied is en blijft van Suriname (гал.). Waterkant (8 чэрвеня 2011). Праверана 27 лютага 2021.
  9. ↑ bchamch. IS TIGRI WEL VAN SURINAME? (гал.). B-cham Chandralall (30 ліпеня 2017). Праверана 27 лютага 2021.
  10. ↑ а б Amotopoan trails : a recent archaeology of Trio movements - Page 5. University of Leiden. Праверана 15 June 2020.

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Тыгры&oldid=4643491"