Вялікі шлем: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др робат дадаў: scn:Ermu |
афармленне |
||
Радок 3: | Радок 3: | ||
[[Выява:Heaume EB-1911.png|right|thumb|Ранні ўзор вялікага шлему. Англія, пачатак 13 ст.]] |
[[Выява:Heaume EB-1911.png|right|thumb|Ранні ўзор вялікага шлему. Англія, пачатак 13 ст.]] |
||
'''Вялікі шлем, Гаршковы шлем''' ({{lang-en|heaume}} ад франц. шлем, {{lang-de|Topfhelm}} шлем-гаршчок і {{lang-de|Kuebelhelm}} шлем-коўш, {{lang-de|Ueberhelm}} верхні шлем), [[шлем]] закрытага тыпу. Тыповая ахова галавы еўрапейскай панцырнай конніцы ў 13 і часткова ў 14 ст. Пэўны час у 14 ст. вялікія шлемы суіснавалі з [[бацынет]]амі, і ў апошняй чвэрці 14 ст. былі выцеснены імі як баявыя шлемы. Пазней пэўны час вялікія шлемы заставаліся ва ўжытку як турнірныя (адна з папулярных канструкцый — «жабіна галава»). Апошнія выпадкі выкарыстання здарыліся ўжо ў новы час, калі такімі шлемамі, разам з пласцінавым даспехам, карысталіся французскія сапёры ў час [[франка-пруская вайна, 1870-1871|франка-прускай вайны]] ([[1870]])<ref>[А. Н.] Шлем // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона.</ref> |
|||
Вялікія шлемы |
Вялікія шлемы з'явіліся як развіццё [[шалом]]аў, дапоўненых маскай або разбудаваным наноснікам, ў канцы 12 ст.<ref name=mueller/>. Для свайго часу такія шлемы давалі значна лепшую ахову галавы, і былі параўнальна простымі для вырабу. Недахопамі, якія і прадвызначылі знікненне такіх шлемаў з ужытку, былі іх вялікая маса, дрэнныя агляд і вентыляцыя. |
||
Агульная форма цыліндрычная, часам са скосам верху пярэдняй часткі. Верх звычайна плоскі (шлем-гаршчок), з 14 ст. купалавідны (шлем-коўш). Шлем вырабляўся [[нітаванне]]м з некалькіх пласцін, зрокавыя шчыліны і пярэднія швы часта ўзмацняліся накладкамі. У верхняй частцы шлема рабіліся мацаванні для гербавых кляйнодаў, якія выконвалі ролю пазнавальных знакаў. Таўшчыня пласцін 2—5 мм, маса шлема даходіла да 5 кг. |
Агульная форма цыліндрычная, часам са скосам верху пярэдняй часткі. Верх звычайна плоскі (шлем-гаршчок), з 14 ст. купалавідны (шлем-коўш). Шлем вырабляўся [[нітаванне]]м з некалькіх пласцін, зрокавыя шчыліны і пярэднія швы часта ўзмацняліся накладкамі. У верхняй частцы шлема рабіліся мацаванні для гербавых кляйнодаў, якія выконвалі ролю пазнавальных знакаў. Таўшчыня пласцін 2—5 мм, маса шлема даходіла да 5 кг. |
||
Адметнасцю такога шлема быў вялікі ўнутраны |
Адметнасцю такога шлема быў вялікі ўнутраны аб'ём, што дазваляла надзяваць яго паўзверх кальчужнага каптура. У пач. 14 ст., са з'яўленнем купалавіднай верхняй часткі і агульным павелічэннем аб'ёму з патанчэннем сценак (шлем-коўш), стала магчымым надзяваць вялікі шлем і паўзверх іншага, больш шчыльна прылеглага да галавы шлема, напр., малога бацынета, адсюль паходжанне функцыянальнага тэрміну «{{вызн2|1=верхні шлем}}», які азначае не канструкцыю, а спосаб выкарыстання. Пасля капійнага сутыкнення, і пры пераходзе, напр., да мечнага бою, верхні шлем скідаўся за спіну, дзе павісаў на спецыяльных ланцугах<ref name=mueller>Паводле Мюлера.</ref>. |
||
Як ва ўсіх закрытых шлемах, вентыляцыйныя адтуліны з левага боку звычайна рабілі меншымі або не рабілі іх зусім. |
Як ва ўсіх закрытых шлемах, вентыляцыйныя адтуліны з левага боку звычайна рабілі меншымі або не рабілі іх зусім. |
||
Радок 15: | Радок 15: | ||
{{зноскі}} |
{{зноскі}} |
||
== |
== Літаратура == |
||
* Helmet // {{крыніцы/Брытаніка 1911}} |
* Helmet // {{крыніцы/Брытаніка 1911}} |
||
* Петар Мюлер. Topfhelm и Kubelhelm в Средние Века [Carlsruhe, 1998] / У перакл.: А. Гладченков, 2004. — [http://budo-vld.by.ru/library.shtml?topfhelm «Домашняя страница сэра Ричарда»]. |
* Петар Мюлер. Topfhelm и Kubelhelm в Средние Века [Carlsruhe, 1998] / У перакл.: А. Гладченков, 2004. — [http://budo-vld.by.ru/library.shtml?topfhelm «Домашняя страница сэра Ричарда»]. |
||
{{Часткі даспехаў}} |
|||
{{Тэмы/Шлемы}} |
|||
[[Катэгорыя:Шлемы]] |
[[Катэгорыя:Шлемы]] |
Версія ад 13:00, 20 сакавіка 2012
Вялікі шлем, Гаршковы шлем (англ.: heaume ад франц. шлем, ням.: Topfhelm шлем-гаршчок і ням.: Kuebelhelm шлем-коўш, ням.: Ueberhelm верхні шлем), шлем закрытага тыпу. Тыповая ахова галавы еўрапейскай панцырнай конніцы ў 13 і часткова ў 14 ст. Пэўны час у 14 ст. вялікія шлемы суіснавалі з бацынетамі, і ў апошняй чвэрці 14 ст. былі выцеснены імі як баявыя шлемы. Пазней пэўны час вялікія шлемы заставаліся ва ўжытку як турнірныя (адна з папулярных канструкцый — «жабіна галава»). Апошнія выпадкі выкарыстання здарыліся ўжо ў новы час, калі такімі шлемамі, разам з пласцінавым даспехам, карысталіся французскія сапёры ў час франка-прускай вайны (1870)[1]
Вялікія шлемы з'явіліся як развіццё шаломаў, дапоўненых маскай або разбудаваным наноснікам, ў канцы 12 ст.[2]. Для свайго часу такія шлемы давалі значна лепшую ахову галавы, і былі параўнальна простымі для вырабу. Недахопамі, якія і прадвызначылі знікненне такіх шлемаў з ужытку, былі іх вялікая маса, дрэнныя агляд і вентыляцыя.
Агульная форма цыліндрычная, часам са скосам верху пярэдняй часткі. Верх звычайна плоскі (шлем-гаршчок), з 14 ст. купалавідны (шлем-коўш). Шлем вырабляўся нітаваннем з некалькіх пласцін, зрокавыя шчыліны і пярэднія швы часта ўзмацняліся накладкамі. У верхняй частцы шлема рабіліся мацаванні для гербавых кляйнодаў, якія выконвалі ролю пазнавальных знакаў. Таўшчыня пласцін 2—5 мм, маса шлема даходіла да 5 кг.
Адметнасцю такога шлема быў вялікі ўнутраны аб'ём, што дазваляла надзяваць яго паўзверх кальчужнага каптура. У пач. 14 ст., са з'яўленнем купалавіднай верхняй часткі і агульным павелічэннем аб'ёму з патанчэннем сценак (шлем-коўш), стала магчымым надзяваць вялікі шлем і паўзверх іншага, больш шчыльна прылеглага да галавы шлема, напр., малога бацынета, адсюль паходжанне функцыянальнага тэрміну «Шаблон:Вызн2», які азначае не канструкцыю, а спосаб выкарыстання. Пасля капійнага сутыкнення, і пры пераходзе, напр., да мечнага бою, верхні шлем скідаўся за спіну, дзе павісаў на спецыяльных ланцугах[2].
Як ва ўсіх закрытых шлемах, вентыляцыйныя адтуліны з левага боку звычайна рабілі меншымі або не рабілі іх зусім.
Зноскі
Літаратура
- Helmet // Chisholm, Hugh, рэд. (1911). Encyclopædia Britannica [англійская] (11th ed.). Cambridge University Press.
{{cite encyclopedia}}
: Адсутнічае або пусты|title=
(даведка) - Петар Мюлер. Topfhelm и Kubelhelm в Средние Века [Carlsruhe, 1998] / У перакл.: А. Гладченков, 2004. — «Домашняя страница сэра Ричарда».