Арабскі алфавіт

Ара́бскі алфавіт, арабскае пісьмо, ара́біца — літарнае кансанантнае пісьмо, якім карыстаюцца арабскамоўныя народы, а таксама, з пэўнымі зменамі, некаторыя народы Ірана, Афганістана, Пакістана, Індыі (урду, брахуі, кашмірцы), уйгуры ў Сінь-цзян-Уйгурскім раёне Кітая, чамы ў Камбоджы, мусульмане ў заходніх раёнах В'етнама. З сярэднявечча арабскім пісьмом шырока карыстаюцца неарабскія народы (туркі, татары, узбекі і інш.).

Арабскае пісьмо склалася на аснове набацейскага пісьма (4 ст. да н.э. — 1 ст.), якое ўзыходзіць да старажытнаарамейскага (гл. заходнесеміцкае пісьмо). Уласна арабскае пісьмо з'явілася ў пачатку 6 ст. і развілося ў сярэдзіне 7 ст. пры першым запісе Карану (651). Спачатку уключала 28 літар толькі для зычных, затым былі ўведзены дадатковыя дыякрытычныя знакі для адрознення падобных у напісанні літар, абазначэння галосных або іх адсутнасці і для ўдваення зычных. Кірунак пісьма справа налева. Значная колькасць літар мае 4 напісанні ў залежнасці ад пазіцыі ў слове, некаторыя пары літар ствараюць на пісьме лігатуры. Арабскае пісьмо мае шмат адмен: арнаментальны куфічны шрыфт; насх, якім карыстаюцца для тыпаграфскага набору; насталік; магрыбі і інш.

Словы пішуцца так:

• спачатку пішуць часткі літар, што не патрабуюць адрыву пісьмовай прылады ад паперы;
• затым, дадаюць тыя часткі літар, што патрабуюць адрыву пісьмовай прылады: вертыкальныя рыскі літар (ك ,ط ,ظ), і кропкі, якія існуюць ў многіх літарах;
• калі патрэбна, расстаўляюць дапаможныя значкі (агласоўкі (харакаты))

Зычныя

Кожная з 28 літар, апроч літары аліф, абазначае адзін зычны гук. Напісанне літар мяняецца ў залежнасці ад яе размяшчэння ўнутры слова. Усе літары аднаго слова пішуцца злітна, апроч літар (аліф, даль, заль, ра, зай, ваў), яны не злучаюцца з наступнай літарай.

на прыканцы слова	у сярэдзіне слова	на пачатку слова	ізалявана	назва	МФА
ﺎ		ﺍ		аліф	—
ﺏ	ﺑ	ﺒ	ﺐ	ба	[b]
ﺕ	ﺗ	ﺘ	ﺖ	та	[t]
ﺙ	ﺛ	ﺜ	ﺚ	са	[θ]
ﺝ	ﺟ	ﺠ	ﺞ	джым	[ʤ], [g]
ﺡ	ﺣ	ﺤ	ﺢ	х̣а	[ħ]
ﺥ	ﺧ	ﺨ	ﺦ	х̮а	[x]
ﺪ		ﺩ		даль	[d]
ﺬ		ﺫ		заль	[ð]
ﺮ		ﺭ		ра	[r]
ﺰ		ﺯ		зай	[z]
ﺱ	ﺳ	ﺴ	ﺲ	сін	[s]
ﺵ	ﺷ	ﺸ	ﺶ	шын	[ʃ]
ﺹ	ﺻ	ﺼ	ﺺ	с̣ад	[sˁ]
ﺽ	ﺿ	ﻀ	ﺾ	д̣ад	[dˁ], [ðˤ]
ﻁ	ﻃ	ﻄ	ﻂ	т̣а	[tˁ]
ﻅ	ﻇ	ﻈ	ﻆ	з̣а	[zˁ], [ðˁ]
ﻉ	ﻋ	ﻌ	ﻊ	‘айн	[ʕ]
ﻍ	ﻏ	ﻐ	ﻎ	гайн	[ɣ]
ﻑ	ﻓ	ﻔ	ﻒ	фа	[f]
ﻕ	ﻗ	ﻘ	ﻖ	к̣аф	[q]
ﻙ	ﻛ	ﻜ	ﻚ	кяф	[k]
ﻝ	ﻟ	ﻠ	ﻞ	лям	[l]
ﻡ	ﻣ	ﻤ	ﻢ	мім	[m]
ﻥ	ﻧ	ﻨ	ﻦ	нун	[n]
ﻩ	ﻫ	ﻬ	ﻪ	ха	[h]
ﻮ		ﻭ		ваў	[w]
ﻱ	ﻳ	ﻴ	ﻲ	йа	[j]

Літаратура

• Истрин В. А. Возникновение и развитие письма. 2 изд. — М., 1965;
• Фридрих И. История письма. Пер. с нем. — М., 1979.