Ленінская гвардыя (аб’яднанне)

РСДРП — РСДРП(б) — РКП(б) — УКП(б) — КПСС

Гісторыя партыі Кастрычніцкая рэвалюцыя Ваенны камунізм Новая эканамічная палітыка Ленінскі заклік Сталінізм Хрушчоўская адліга Перыяд застою Перабудова

Партыйная арганізацыя Палітбюро Сакратарыят Аргбюро Цэнтральны Камітэт Абкам Акругкам Гаркам Райкам Парткам

Кіраўнікі партыі Уладзімір Ленін Іосіф Сталін Мікіта Хрушчоў Леанід Брэжнеў Юрый Андропаў Канстанцін Чарненка Міхаіл Гарбачоў

Статут З’езды партыі Канферэнцыі партыі ВЛКСМ Праўда Ленінская гвардыя Апазіцыі ў УКП(б) Вялікі тэрор Антыпартыйная група Генеральная лінія партыі Руская партыя Еўсекцыя

Ленінская гвардыя — зборная назва бліжэйшых паслядоўнікаў Леніна (гл. таксама Старыя бальшавікі), у тым ліку Сталіна. Па азначэнні доктара філасофскіх навук, прафесара Рычарда Касалапава — «рамантычная саманазва групы партыйцаў з дарэвалюцыйным стажам, якім давялося працаваць непасрэдна з Леніным».

Назва атрымала шырокую вядомасць у выглядзе палітычнага клішэ ў кантэксце абвінавачванняў Іосіфа Сталіна ў знішчэнні «старых бальшавікоў» падчас «вялікага тэрору» 1937-1938 гадоў, і распаўсюдзілася пасля XX з'езда КПСС У той жа час аналагічны тэрмін «старая ленінская гвардыя» («старая бальшавіцкая гвардыя») выкарыстоўваўся і раней у значэнні «старыя бальшавікі». У прыватнасці, Кароткі курс гісторыі ВКП(б) (1938) згадвае, што «Троцкі ... заяўляў аб перараджэнні старой ленінскай гвардыі». Яшчэ раней тэрмін «старая ленінская гвардыя» выкарыстаў Курцыё Малапартэ ў сваёй працы «Тэхніка дзяржаўнага перавароту» (1931).

Даследчык Міхаіл Васленскі ў сваёй фундаментальнай працы «Наменклатура» характарызуе падзеі 1937 года як «гібель ленінскай гвардыі», прыраўноўваючы тэрмін «ленінская гвардыя» да камуністаў, які ўступілі ў партыю да рэвалюцыі («з дарэвалюцыйным партстажам»), або, па меншай меры, да заканчэння Грамадзянскай вайны:

У 1937 годзе — праз дваццаць гадоў пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі — ленінская гвардыя прафесійных рэвалюцыянераў была вельмі немаладая. Але да натуральнага сыходу ёй заставалася яшчэ прыкладна паўтара дзясятка гадоў, калі не больш. Гэтых-то гадоў жыцця ёй i не хацелі даваць умацаваўшыяся ў розных звёнах наменклатуры кар'ерысты, імкнуўшыяся на занятыя пастарэлымі рэвалюцыянерамі вышэйшыя пасады ... Зрушыць ленінцаў — не некалькі асобных асоб, а ўвесь пласт — звычайным шляхам было немагчыма. Вось чаму, нягледзячы на ўсе прызначэнні і перамяшчэнні, у 1930 годзе сярод сакратароў абкамаў, крайкамаў і ЦК нацкампартый 69 працэнтаў — больш за дзве траціны — усё яшчэ былі з дарэвалюцыйным партстажам. З дэлегатаў XVII з'езду партыі (1934) 80 працэнтаў уступілі ў партыю да 1920 года, гэта значыць да перамогі ў грамадзянскай вайне ....

Ленін справядліва бачыў сілу сваёй гвардыі ў яе велізарным, доўгімі гадамі культываным аўтарытэце ў партыі. Толькі потым мы прывыклі да таго, што любы партыйны кіраўнік мог быць вельмі проста арыштаваны і затым ліквідаваны як фашысцкі шпіён і трацкісцкі вырадак пры стандартнай ўсеагульнай ухвале. Але тады да гэтага благаславёнага стану трэба было яшчэ прыйсці.

Даследчык Абдурахман Аўтарханаў у сваёй працы «Тэхналогія ўлады» выказвае меркаванне, што ўзыходжанне Сталіна да ўлады суправаджалася «поўнай палітычнай ліквідацыяй старой гвардыі Леніна»

Гісторык Ю. В. Емяльянаў разам з тым адзначае, што «само паняцце „ленінская гвардыя“ вельмі ўмоўна». Так, да «ленінскай гвардыі» звычайна адносяць лідараў розных апазіцый («рабочая апазіцыя», «трацкізм», «левы ўхіл», «правы ўхіл», «платформа Руціна» і г. д.), тады як шэраг з іх (у прыватнасці, Бухарын М. І.) увайшлі ў ЦК толькі ў 1917 годзе, а Троцкі наогул далучыўся да бальшавізму толькі ў тым жа 1917 годзе.

Прыхільнікі Сталіна І. В. традыцыйна адпрэчваюць абвінавачванні ў «знішчэнні ленінскай гвардыі», паказваючы, што бальшавікамі з дарэвалюцыйным партстажам з'яўляўся шэраг асоб з бліжэйшага атачэння Сталіна (В. М. Молатаў, уступіў у партыю ў 1906 годзе, Кагановіч Л. М., член партыі з 1911 года, К. Я. Варашылаў, член партыі з 1904 года, Мікаян А. І., член партыі з 1915 года, Г. М. Малянкоў, які ўступіў у партыю ў 1920 годзе, М. І. Калінін, які ўступіў у РСДРП(б) у 1911 годзе, Жданаў А. А., член партыі з 1915 года, і г . д.), ды і сам Сталін.

Разам з тым, у гады «вялікага тэрору» 1937-1938 гадоў, сапраўды, была знішчана значная частка дзеячаў рэвалюцыі і Грамадзянскай вайны: асабіста арыштаваўшы Часовы ўрад Антонаў-Аўсеенка В. А. (уступіў у РСДРП(б) у чэрвені 1917 г. пасля доўгіх фракцыйных ваганняў), арганізатары расстрэлу царскай сям'і Белабародаў А. Г., Галашчокін Ф. І. і Мрачкоўскі С. В., былы ваенны міністр і галоўнакамандуючы НРА ДВР В. К. Блюхер, адзін з асноўных партыйных ідэолагаў і адказны рэдактар «Праўды» з 1917 года Бухарын М. І., старшыня Цэнтрабалта і актыўны ўдзельнік Кастрычніцкай рэвалюцыі П. Я. Дыбенка, першы старшыня Камінтэрна і адзін з бліжэйшых вучняў Леніна, які вярнуўся разам з ім з эміграцыі ў 1917 годзе, і таксама хаваўся разам з ім у Фінляндыі Зіноўеў Г. Я., актыўны дзеяч Лютаўскай і Кастрычніцкай рэвалюцый Каюраў В. М., першы савецкі вярхоўны галоўнакамандуючы М. В. Крыленка, адзін з заснавальнікаў ВЧК Петэрс Я. Х. і г.д.

Падлікі паказваюць, што са складу ЦК РСДРП(б), які прыняў у 1917 годзе рашэнне аб узброеным паўстанні ў Петраградзе, падчас «вялікага тэрору» загінула 58 %, з першага складу Саўнаркама, абранага гістарычным II З'ездам Саветаў — 63 %. З 267 членаў ЦК, абіраўшыхся ў яго склад з 1917 г. па 1934 гады, да пачатку рэпрэсій памерлі 34, перажылі рэпрэсіі 36, у асноўным тыя, хто заўзята падтрымліваў Сталіна і тыя, што ўвайшлі ў ЦК у 1920-30-я гады. Астатнія былі рэпрэсіраваны.