Лягніцкае княства
| Гістарычная дзяржава | |||
| Лягніцкае княства | |||
|---|---|---|---|
| польск.: Księstwo Legnickie чэшск.: Knížectví lehnické ням.: Herzogtum Liegnitz | |||
|
|||
 Раздзел Сілезіі ў 1248—1249 гадах. Лягніцкае княства вылучана пурпурным колерам |
|||
|
1248 — 1675
|
|||
| Сталіца | Лягніца | ||
| Рэлігія | Каталіцтва | ||
| Дынастыя | Сілезскія Пясты | ||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
Лягні́цкае княства (польск.: Księstwo Legnickie), або Ле́гніцкае княства (чэшск.: Knížectví lehnické), або Герцагства Лігніц (ням.: Herzogtum Liegnitz) — адно з сярэдневяковых сілезскіх княстваў.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]У 1248 годзе Генрых III Белы дасягнуў паўналецця і запатрабаваў ад свайго старэйшага брата — сілезскага князя Баляслава II Рагаткі — сваю долю бацькаўскай спадчыны. Генрыха падтрымала ўрацлаўскае дваранства, і Баляславу прыйшлося аддаць яму цэнтральную частку княства, дзе знаходзіўся Уроцлаў — так з'явілася Урацлаўскае княства. Сам жа Баляслаў выдаліўся ў Лягніцу, побач з якой пачала развівацца здабыча золата. Пасля гэтага сваёй долі запатрабаваў іншы брат — Конрад — які раней выбраў сабе духоўную кар'еру і стаў біскупам Пасаўскім — так у 1251 годзе ўтварылася Глагоўскае княства.
Сын Баляслава Генрых V Пузаты, які стаў князем у 1278 годзе, здолеў пашырыць тэрыторыю княства. Пасля працяглай барацьбы з Генрыхам IV Пробусам ён здолеў пасля яго смерці ў 1290 годзе атрымаць пры падтрымцы чэшскага караля Вацлава II Урацлаўскае княства, аб'яднаўшы тым самым Лягніцкія і Урацлаўскія землі пад адзіным кіраваннем. Пасля смерці Генрыха ў 1296 годзе, яго сыну Баляславу III было ўсяго 5 гадоў, і ў выніку яго абарону ўзяў на сябе Вацлаў II, тым самым моцна павялічыўшы чэшскі ўплыў у Сілезіі. У 1303 годзе Баляслаў быў пасватаны за дачку Вацлава — сямігадовую Маргарэт.
У 1305 годзе сканаў Вацлаў II, а ў наступным годзе быў забіты яго сын і спадчыннік Вацлаў III, у выніку чаго Баляслаў III нечакана стаў адным з галоўных прэтэндэнтаў на чэшскі прастол. Зрэшты, яго барацьба за чэшскую карону і польскія землі апынулася беспаспяховай і пры гэтым падарвала эканоміку Лягніцка-Ўрацлаўскіх земляў. У 1311 годзе пад націскам мясцовых дваран Баляслаў III быў вымушаны падзяліць свае землі на тры княствы: Лягніцкае, Урацлаўскае і Бжэгскае. Бжэгскае было самым маленькім і самым бедным з трох, і таму было вырашана, што той, хто выбярэ яго, атрымае грашовую кампенсацыю ад двух іншых братоў. Быўшы старэйшым з трох братоў, Баляслаў меў права першым зрабіць выбар, і да здзіўлення многіх ён выбраў сабе Бжэгскае княства, тым самым атрымаўшы заадно і грошы для рашэння ўласных фінансавых праблем. Лягніцкае княства дасталася малодшаму брату — Уладзіславу. Праз год Болеслаў забраў Лягніцкае княства сабе, таму што Уладзіслаў не змог выканаць свае фінансавыя абавязацельствы па дзяльбе спадчыны. Уладзіслаў яшчэ два гады спрабаваў выплаціць доўг і вярнуць княства, але не атрымаў поспех у гэтым і выбраў сабе духоўную кар'еру.
Быўшы ўладальнікам Лягніцы і Бжэга, Баляслаў пачаў весці актыўную знешнюю палітыку, умешваючыся ў чэшскія і польскія справы. Гэта прывяло да канфлікту з яго братам Генрыхам IV, князем урацлаўскім, што вылілася ў канцы 1320-х гадоў у шэраг узброеных канфліктаў, у якіх Генрыха выратавалі толькі высокія сцены Уроцлава.
У 1329 годзе ў Сілезію нечакана вярнуўся Уладзіслаў, які прад'явіў свае прэтэнзіі на Лягніцкае княства і абвясціў сябе васалам чэшскага караля Яна Люксембургскага. Не маючы рэсурсаў для барацьбы супраць такога магутнага праціўніка, Баляслаў 9 мая 1329 года таксама прынёс ва Уроцлаве васальную прысягу чэшскаму каралю.
У 1419 годзе лягніцкая галіна Сілезскіх Пястаў згасла, і княства перайшло да бжэгскага князя Людвіга II. Ён не меў сыноў, таму ў 1449 годзе княства было анексавана чэшскім каралём як уладанне, якое засталося без уладальніка. Праз пяць гадоў княства было адноўлена і перададзена Фрыдрыху I, сыну дачкі Людвіга II.
Пасля таго як у 1526 годзе кароль Людовік II загінуў у Мохацкай бітве, усё землі багемскай кароны, уключаючы Лягніцкае княства, перайшлі да Габсбургскай манархіі. Пасля смерці ў 1675 годзе апошняга лягніцкага кіраўніка з сілезскіх Пястаў — Георга Вільхельма фон Лігніца — княства перайшло пад прамое габсбургскае кіраванне.
У сувязі з тым, што дзякуючы шлюбам XVI стагоддзя кіраўнікі Лягніцы былі таксама і нашчадкамі маркграфаў Брандэнбурга, прускі кароль Фрыдрых II выкарыстоўваў старую спрэчку ў якасці апраўдання для сваіх дзеянняў падчас Першай Сілезскай вайны. У выніку перамогі Прусіі княства ўвайшло ў яе склад і перастала існаваць як асобная адміністрацыйная адзінка.
Кіраўнікі
[правіць | правіць зыходнік]Першае ўзнікненне
[правіць | правіць зыходнік]- Баляслаў II Рагатка (1248—1278)
- Генрых V Пузаты (1278—1290)
Другое ўзнікненне
[правіць | правіць зыходнік]- Уладзіслаў Лягніцкі (1311—1312)
Трэцяе ўзнікненне
[правіць | правіць зыходнік]- Вацлаў I Лягніцкі (1342—1364)
- Рупрэхт I Лягніцкі (1364—1409)
- Вацлаў II Лягніцкі (1409—1413)
Чацвёртае ўзнікненне
[правіць | правіць зыходнік]- Фрыдрых III Лігніцкі (1547—1559)
- Генрых XI Лігніцкі (1551—1556, 1559—1581)
- Фрыдрых IV Лігніцкі (1571—1596)
Пятае ўзнікненне
[правіць | правіць зыходнік]- Георг Рудольф Лігніцкі (1602—1653)
- Людвіг IV Лігніцкі (1639—1663)