Непераможная армада

Непераможная армада (ісп.: Armada Invencible) або Вялікая і слаўнейшая армада (ісп.: Grande y Felicísima Armada) — велізарны флот, падрыхтаваны ў 1587—1588 гадах Іспаніяй для ўварвання ў Англію.

Падрыхтоўка

Маштабная аперацыя была задумана іспанскім каралём Філіпам II з мэтай рэалізаваць свае дамаганні на англійскі трон і спрыяць планах па вяртанні пратэстанцкай Еўропы ва ўлонне каталіцкай царквы. Іспанскі кароль аддаў загад флоту падысці да праліва Ла-Манш і аб’яднацца з 30-тысячным войскам герцага Пармскага, якое знаходзілася ў Фландрыі. Гэтыя аб’яднаныя сілы павінны былі перасекчы Ла-Манш, высадзіцца ў графстве Эсекс, пасля чаго маршам пайсці на Лондан. Філіп II разлічваў на тое, што англійскія каталікі пакінуць сваю каралеву-пратэстантку і пяройдуць на яго бок.

Іспанскі флот складаўся з 130 вялікіх і 30 меншых ваенных караблёў з 19295 дэсантнага войскі, 8460 матросамі, 2088 рабамі і 2630 гарматамі; з флотам ехаў вялікі інквізітар і 150 дамініканскіх манахаў. з грувасткіх караблёў, якія прызначаліся галоўным чынам для абардажным бою, так як іспанцы недаацэньвалі ролю артылерыі ў марскім баі. Англійская флот (197 караблёў з 6500 гарматамі, 12 тыс. матросамі і 4 тыс. салдатамі) складаўся з меншых па памерах, але больш манеўраных караблёў з моцнай артылерыяй.

Толькі флот адышоў 29 мая 1588 года ад Лісабона, як бура раскідала яго, так што ў порце Ла-Карунья прыйшлося чыніць караблі. Адзін карабель патануў, а тры былі адведзены рабамі ў французскія гавані. Пасля гэтага флот накіраваўся да фламандскі берагав, каб вызваліць закрытыя галандцамі і ангельцамі гавані Ньюпарт і Дзюнкерк і, пасадзіўшы там пад начальствам герцага Пармскага войска ў 31000 і 4000 коней, перавезці яго ў Англію пад ахову армады.

Баявыя дзеянні

Першае сутыкненне адбылося каля Плімута 31 ліпеня. Іспанцы пазбавіліся тут трох караблёў, а ангельцы не панеслі амаль ніякага ўрону. 2 жніўня сутыкненні працягнуліся ўсход, падчас якіх абодва бакі не панеслi стратаў, але зрасходавалі шмат боепрыпасаў. Пасля гэтага Армада працягнула плаванне на паўночны ўсход, у глыб Ла-Манша. Іспанскі флот размяшчаўся паўмесяцам: па краях знаходзіліся самыя моцныя ваенныя караблі, пад іх прыкрыццём ў цэнтры гуртаваліся марудлівыя гандлёвыя і грузавыя суда. Англійскі флот зноў наблізіўся да іспанскага глыбокай ноччу з 7 на 8 жніўня, калі Армада стала на якар насупраць Кале. У час штылю англійскі галоўнакамандуючы пусціў супраць Армады восем брандараў, якія зрабілі такое замяшанне, што 8 жніўня раніцай Говард адважыўся зрабіць напад. Падчас васьмігадзіннай бітвы іспанскія караблі зносіла на банкі на паўночны ўсход ад Кале, супраць Граўліна; здавалася, што Армада вось-вось немінуча сядзе на мель, даставіўшы лёгкую перамогу ангельцам, аднак паўночна-заходні вецер змяніўся на паўднёва-заходні і вынес іспанскія караблі ў воды Паўночнага мора. Іспанскі флот рушыў на поўнач; англічане перасьледавалі яго да заліва Ферт-оф-Форт на ўсходнім узбярэжжы Шатландыі, дзе 12 жніўня шторм раз’яднаў супернікаў.

Іспанцы распачалі плаванне вакол Брытанскіх астравоў - абмінулі з поўначы Шэтландскія астравы, прайшлі ўздоўж заходняга берага Ірландыі, дзе спадзяваліся атрымаць падмогу ад адзінаверцаў, а затым вярнуліся ў Іспанію. На зваротным шляху ў берагоў Ірландыі штармы і частыя караблекрушэння значна паменшылі колькасць Армады.

Вынікі

Толькі некалькі моцна пашкоджаных караблёў прыйшлі назад у Іспанію, дзе, у дадатак, ўжо ў самой гавані выпадкова згарэла два судны. Толькі да канца верасня ўцалелыя рэшткі флоту зайшлі у гавань Сантандэр. Наогул Армада пазбавілася ў моры 75-ці вялікіх караблёў і 10185 чалавек, і не было ні адной значнай сям’і ў Іспаніі, якая не аплаквала б страты блізкага чалавека. З знішчэннем флоту скончылася і магутнасць Іспаніі.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Непераможная армада
http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/6372/