Сядзіба Хрушчовых-Селязнёвых
| Дваранская сядзіба | |
| Хрушчовых-Селязнёвых | |
|---|---|
| руск.: Усадьба Хрущёвых-Селезнёвых | |
 | |
| 55°44′36,87″ пн. ш. 37°35′51,85″ у. д.HGЯO | |
| 119034, Масква, вул. Прачысценка, 12/2 | Масква |
| Архітэктурны стыль | ампір |
| Архітэктар | Д. Жылярдзі і А. Р. Грыгор'еў |
 |
|
Сядзіба Хрушчовых-Селязнёвых, Дом Хрушчовых — дваранская сядзіба першай траціны XIX стагоддзя[1]. У будынку змяшчаецца Дзяржаўны музей імя А. С. Пушкіна.
Сядзіба знаходзіцца на куце вуліцы Прачысценка і Хрушчоўскага завулка.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Гісторыя сядзібы ўзыходзіць да пачатку XVIII стагоддзя, на яе тэрыторыі захавалася і пабудова XVII стагоддзя — двухпавярховы будынак, які выходзіць глухой сцяной у Чартольскі завулак. Да вайны 1812 года домам валодалі вядомыя сям'і княжацкіх і шляхецкіх родаў Зіноўевых, Мяшчэрскіх, Васільчыкавых, Барацінскіх. Падчас Маскоўскага пажару 1812 будынак значна пацярпеў. У 1814 годзе рэшткі разбуранай сядзібы, якая належала перш князям Барацінскім, купіў гвардыі прапаршчык у адстаўцы Аляксандр Пятровіч Хрушчоў і адразу пачаў адбудоўваць яе зноўку. Праз некалькі гадоў на месцы згарэлага дома архітэктарамі Даменіка Жылярдзі і Афанасіем Рыгоравічам Грыгор'евым быў узведзены прыгожы ампірны асабняк, які атачылі шматлікія службовыя пабудовы і невялікі сад з павільёнам.
Сям'я Хрушчова жыла адкрытым домам, і маскоўскае дваранства часта ездзіла да іх на балі, пакліканыя вечары і абеды. Дакументальна пацверджанымі звесткамі аб тым, што Пушкін, часта бываў у гэтай частцы Масквы, наведваў і гэты дом, музей не мае. Аднак, улічваючы шырокія сувязі Хрушчова, а таксама ведаючы, што многія госці дома былі з блізкага або роднаснага акружэння Пушкіна, можна меркаваць, што паэт таксама бываў тут.
У сярэдзіне 1840-х гадоў сядзібу набылі гандляры гарбатай Рудаковы, а ў 1860 годзе яна перайшла да адстаўнога штабс-капітана Дзмітрыю Сцяпанавічу Селязнёву, які высока цаніў выдатныя інтэр'еры з роспісам сцен і столяў і захаваў некаторыя з іх, у тым ліку аздобленыя мармурам бальную залу і гасціную з камінамі. У пачатку XX стагоддзя яго дачка, вырашыўшы увекавечыць памяць пра сваіх бацькоў, перадала сядзібу маскоўскаму дваранству для прылады ў ёй дзіцячай школы-прытулку.
Пасля 1917 года ў сядзібе размяшчаліся розныя ўстановы, праца якіх была звязана з захаваннем культурных каштоўнасцяў. На працягу сямі гадоў (1924—1931) тут знаходзіўся Музей цацкі. У красавіку 1940 года будынак быў перададзены Літаратурнаму музею для стварэння ў ім пастаяннай экспазіцыі, прысвечанай Уладзіміру Маякоўскаму. Прызначаная дата адкрыцця экспазіцыі супала з пачаткам Вялікай Айчыннай вайны, і праект не быў рэалізаваны.
У першыя пасляваенныя гады асабняк належаў Міністэрству замежных спраў, а потым яго зноў вярнулі Літаратурнаму музею. У жніўні 1949 года тут адкрылася юбілейная выстава «А. С. Пушкін. 150 гадоў з дня нараджэння». Пасля яе закрыцця будынак паслядоўна займалі акадэмічныя ўстановы: спачатку Інстытут усходазнаўства, затым Інстытут славяназнаўства і балканістыкі. 5 кастрычніка 1957 года быў падпісаны ўрадавы ўказ аб стварэнні ў Маскве музея А.С Пушкіна і аб перадачы музею помніка архітэктуры на Крапоткінскай, 12/2 (цяпер — вул. Прачысценка). У сувязі з гэтым былі праведзены абследаванне і рэстаўрацыя асабняка. Сядзіба амаль цалкам захавала сваё першапачатковае аблічча першай трэці XIX стагоддзя. З 1961 г. у ёй знаходзіцца Дзяржаўны музей А. С. Пушкіна.
Рэстаўрацыя[правіць | правіць зыходнік]
У канцы XX стагоддзя было вырашана адрэстаўрыраваць сядзібу, каб не толькі палепшыць дрэнны стан будынка, але і як мага лепей прыстасаваць яго да патрэб Музея імя Пушкіна. Аўтарскі калектыў архітэктараў стварыў праект рэканструкцыі і рэстаўрацыі сядзібы, і ў 1996 годзе «Маспрамбуд» пачаў грандыёзныя рэстаўрацыйныя і будаўнічыя працы. За кароткі перыяд былі капітальна адрэстаўраваны галоўны драўляны дом сядзібы і службовы флігель XVIII стагоддзя, заменены ўсе інжынерна-тэхнічныя камунікацыі, пабудавана падземная частка музея, дзе размясцілася рэкрэацыйная зона для наведвальнікаў. Сядзібны двор атрымаў зашклёнае перакрыцце, якое аб'яднала ў адзінае цэлае асобныя будынкі сядзібы. 1 снежня 1997 года, ва ўрачысты дзень адкрыцця першай чаргі музея акрамя экспазіцый для наведвальнікаў адкрыліся выставачныя, канцэртны і канферэнц-залы, бібліятэка і чытальная зала, дзіцячыя гульнявыя пакоі. Сярод адрэстаўраваных сядзібных пабудоў былі і белакаменныя палаты XVII стагоддзя, якія выходзяць на Чартольскі завулак, і садовы павільён.