Царква Святой Маргарыты Антыяхійскай (Копчаны)
| Царква | |
| Царква Святой Маргарыты | |
|---|---|
| славацк.: Kostol svätej Margity Antiochijskej | |
 | |
| 48°47′46″ пн. ш. 17°06′31″ у. д.HGЯO | |
| Краіна |
 Славакія |
| Месцазнаходжанне | |
| Епархія | Браціслаўская архідыяцэзія[d] |
| Архітэктурны стыль | дараманская архітэктура[d] |
| Першае згадванне | 1392 |
| Дата заснавання | IX стагоддзе[1] |
| Стан | нацыянальны культурны помнік |
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Царква Святой Маргарыты Антыяхійскай (славацк.: Kostol svätej Margity Antiochijskej) — адзіны помнік архітэктуры, які, як мяркуецца, захаваўся з часоў Вялікай Маравіі. Размешчаны недалёка ад славацкай вёскі Копчаны.
Царква пабудавана ў IX або X стагоддзі, першае ўпамінанне ў 1392 годзе. Вакол царквы было размешчана некалькі маленькіх вёсак; пачынаючы з XIII стагоддзя людзі паступова пакідаюць гэтыя месцы. Царква працягвала працаваць аж да XVIII стагоддзя, у той час у Копчанах пачала будавацца новая царква.
Царква пабудавана ў раманскім стылі, у XIII стагоддзі была перабудавана з элементамі готыкі. Яна мае даволі шмат нетыповых для таго часу дэталей, такіх, напрыклад, як арыгінальныя аконныя праёмы, знакі, высечаныя на каменным фасадзе, і шэраг іншых.
У 1995 годзе царква была абвешчана нацыянальным культурным помнікам і прапанавана на ўнясенне ў спіс Сусветнай спадчыны.
Даследаванні царквы
[правіць | правіць зыходнік]
Першыя археалагічныя раскопкі царквы і яе наваколля пачаліся ў 1964 годзе. У ходзе даследаванняў у 2004 годзе каля царквы былі выяўлены ювелірныя вырабы і тры магілы часоў Вялікай Маравіі, якія і дапамаглі вызначыць час будаўніцтва царквы[2]. Магілы былі зроблены ўжо з улікам размяшчэння царквы, але пры гэтым утрымлівалі засохлыя кавалачкі будаўнічага раствора з царквы, прычым іх памер і колькасць сведчылі, што трапіць яны туды маглі іменна ў час будаўніцтва, а не пазнейшых перабудоў[3]. На той час царква лічылася адзіным захаваным помнікам сакральнага дойлідства вялікамараўскіх часоў на тэрыторыі былой Чэхаславакіі[4]. Аднак пры датаванні трэба ўлічваць і магчымасць другаснага забруджвання магіл будаўнічым матэрыялам. У 2013 годзе калектыў даследчыкаў прааналізаваў кавалак дрэва з будынка дэндрахраналагічнымі метадамі і датаваў яго 951 годам[5], такім чынам аднёсшы будаўніцтва царквы да 2-й палавіны 10 ст. Блізкае датаванне (год 925 ± 60) даў таксама радыевугляродны аналіз[6]. Тым не менш, сярод навукоўцаў няма поўнай згоды адносна дакладнага часу ўзвядзення царквы[7].
У апошні час археалагічныя даследаванні ў Копчанах прысвечаны гістарычнай рэканструкцыі краіны і яе насельніцтва, асабліва ў IX—X стагоддзях.
-
Заходні бок царквы з абрысам прытвора -
Каменныя пліты пахаванняў пры царкве
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ а б https://data.gov.sk/dataset Праверана 26 сакавіка 2022.
- ↑ Peter Baxa-Renata Glaser-Opitzová-Jana Katkinová-Viktor Ferus: Veľkomoravský kostol v Kopčanoch. In: Pamiatky a múzeá č. 4, 2004, s. 65.
- ↑ Baxa, Ferus & Glaser-Opitzová 2005.
- ↑ Botek 2014, p. 313.
- ↑ Bahýl et al. 2013, p. 133.
- ↑ Bahýl et al. 2013, p. 158.
- ↑ Botek 2014, p. 113.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Bahýl, Vladimír; Fleischer, Peter; Ľuboš, Vladimír; Mészáros, Tibor; Pastierovič, Martin; Štafura, Andrej (2013). "Je kostolík v Kopčanoch skutočne z obdobia Veľkej Moravy a organ v Štítniku zo štrnásteho storočia? Čo o tom hovorí dendrochronológia.". Zborník príspevkov konferencie CSTI 2013 Conservation Science, Technology and Industry, 20. – 22. február 2013 (PDF)(славацк.). Bratislava: Slovenské národné múzeum. ISBN 978-80-227-3991-7.
- Botek, Andrej (2014). Veľkomoravské kostoly na Slovensku [The Great Moravian Churches in Slovakia](славацк.). Bratislava: Post Scriptum. ISBN 978-80-89567-37-9.
- Nové poznatky o kaplnke sv. Margity Antiochijskej v Kopčanoch (славацк.). Záhorské múzeum (2005).