Чжугэ Чжань

Чжугэ Чжань
Нараджэнне	227 Чэнду, Царства Шу
Смерць	263 Mianzhu[d], Царства Шу
Бацька	Чжугэ Лян
Маці	Huang Yueying[d]
Дзеці	Zhuge Shang[d], Zhuge Jing[d] і Zhuge Zhi[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Чжугэ Чжань (кіт. трад. 諸葛瞻, спр. 诸葛瞻, піньінь Zhūgě Zhān, 227 — 263), Дарослае імя Сыюань (кіт. трад. 思遠, спр. 思远, піньінь Sīyuǎn) — ваенны і палітычны дзеяч царства Шу перыяду Трохцарства ў Кітаі.

Біяграфія

Чжугэ Чжань быў сынам кіраўніка ўрада і рэгента царства Чжугэ Ляна. Калі яму было 16 гадоў, імператар Лю Шань выдаў за яго замуж сваю дачку і зрабіў камандуючым кавалерыяй. Пасля Чжугэ Чжань хутка рабіў кар’еру як па грамадзянскай, так і па ваеннай лініі, і ў выніку стаў членам імперскага сакратарыята (урада краіны).

Чжугэ Чжань выступаў за абмежаванне ваенных выдаткаў і за замену наступальнай стратэгіі на абарончую, за пераход ад спробаў знішчыць царства Вэй да ўмацавання краіны. Аднак Лю Шань палічыў за лепшае пагадзіцца на змену стратэгіі на тую, што прапанаваў Цзян Вэй. У мінулым Вэй Янь распрацаваў механізм адлюстравання непрыяцельскіх уварванняў за кошт стварэння «накрытых лагераў» каля шляхоў, якія вядуць у Ханьчжун. Нават пасля смерці Вэй Яня Шу працягвала прытрымлівацца гэтай стратэгіі, і паспяхова адбівала ўварванні Вэй. Аднак Цзян Вэй заявіў, што канструкцыя Вэй Яня «можа толькі адбіць ворага, але не дае вялікай выгады». Цзян Вэй прапанаваў у выпадку атакі з боку царства Вэй пакінуць створаныя Вэй Янем лагеры і пакінуць свабоднымі праходы ў гарах Цыньлін, каб вэйскія войскі маглі выйсці на ханьчжунскую раўніну, дзе яны апынуцца ўразлівымі для контрудара царства Шу. Аднак стратэгія правалілася з-за таго, што царства Вэй мабілізавала сілы такога памеру, якога Цзян Вэй не мог прадбачыць.

Калі вэйскія войскі ў 263 годзе рушылі на Шу, то план Цзянь Вэя напалову спрацаваў — войскі Вэй бесперашкодна дайшлі да крэпасцяў Хань і Юэ, куды адступілі шускія войскі, каб потым адрэзаць вэйцам шлях да адступлення. Аднак калі вэйскі камандуючы Чжун Хуэй дасягнуў крэпасцяў Хань (якую абараняў Цзян Бінь) і Юэ (якую абараняў Ван Хань), ён не трапіўся ў расстаўленую яму пастку, а пакінуў 10-тысячны атрад пад камандаваннем Лі Фу для блакады крэпасці Юэ, і 10-тысячны атрад пад камандаваннем Сюнь Кая для блакавання крэпасці Хань, а сам працягнуў наступ. Безыніцыятыўныя шускія камандуючыя выконвалі загад Цзян Вэя аб абароне гарадоў, і дазволілі асноўным сілам непрыяцеля прайсці далей. Даведаўшыся пра правал плана Цзянь Вэя, Чжугэ Чжань сабраў усе войскі, якія мог, і рушыў насустрач непрыяцелю ў Фучэн.

Цзян Вэй здолеў спыніць Чжун Хуэя пад Цзяньгэ, дзе горная мясцовасць не давала надыходзячым магчымасці рэалізаваць амаль трохразовую колькасную перавагу. Не бачачы перспектыў, Чжун Хуэй пагадзіўся на першапачаткова адпрэчаны ім план Дэн Ая наступу наўпрост на Чэнду праз Цзян’ю. Мясцовасць, па якой збіраўся ісці Дэн Ай, была практычна непраходнай. Нават калі б удалося правесці войскі па горным бездаражы, пазбаўленыя забеспячэння яны сталі б лёгкай здабычай непрыяцеля. Аднак менавіта з гэтай прычыны там не было войскаў Шу. Войскі Дэн Ая, узначаленыя ім асабіста, дасягнулі Цзян’ю пасля 350-кіламетровага пераходу ў кастрычніку 263 года. Шакаваны іх з’яўленнем у глыбокім тыле Ма Мяа, на якім ляжала адказнасць за Цзян’ю, здаўся без бою. Войскі Дэн Ая атрымалі гэтак неабходныя ім адпачынак і прадукты харчавання, пасля чаго працягнулі рух на Чэнду. Чжугэ Чжань выйшаў яму насустрач і сустрэў войска Дэн Ая ў Мяньчжускім праходзе. У бітве, якая сталася, Чжугэ Чжань загінуў у баі.