Эдвардас Гудавічус

Эдвардас Гудавічус
Дата нараджэння	6 верасня 1929(1929-09-06)
Месца нараджэння	Коўна, Літва
Дата смерці	27 студзеня 2020(2020-01-27) (90 гадоў)
Месца смерці	Вільнюс, Вільнюскае гарадское самакіраванне, Літва
Грамадзянства	Літва
Род дзейнасці	гісторык
Навуковая ступень	доктар гістарычных навук
Альма-матар	Каўнаскі тэхналагічны ўніверсітэт (1953) Віленскі ўніверсітэт
Член у	Акадэмія навук Літвы
Узнагароды	Літоўская нацыянальная прэмія[d]

Эдвардас Гуда́вічус (літ.: Edvardas Gudavičius; 6 верасня 1929, Каўнас — 27 студзеня 2020, Вільнюс) — літоўскі гісторык. Для яго прац былі характэрны ігнараванне беларускай дзяржаўнасці (Полацкае і іншыя княствы), адмаўленне існавання самастойнай беларускай нацыі.

Біяграфія

Скончыў Каўнаскі політэхнічны інстытут у 1953 годзе, працаваў інжынерам. Скончыў гістарычны факультэт Вільнюскага ўніверсітэта (1968), з 1972 — кандыдат, з 1989 — доктар гістарычных навук (цяпер — габілітаваны доктар гуманітарных навук), з 1991 — прафесар. З 1974 года працаваў у Інстытуце гісторыі АН Літвы.

Слынны спецыяліст па гісторыі Літвы XIII—XVI стагоддзяў. Даследаваў сацыяльна-эканамічную і палітычную гісторыю, матэрыяльную і духоўную культуру Літвы, этнагенез і этнічную гісторыю балтаў, гістарыяграфію Прыбалтыкі феадальнага перыяду, праблемы крыніцазнаўства, дыпламатыкі і інш. Асноўныя працы прысвечаны праблемам узнікнення і фармавання Вялікага Княства Літоўскага, ваенна-палітычным адносінам Літвы з Тэўтонскім ордэнам, статутам Вялікага Княства Літоўскага. Аўтар манаграфій «Меткі ўласнасці і знакі ў Літве ў XVII—XX стст.» (1980), «Войны крыжакоў у Прыбалтыцы і Літве ў XIII ст.» (1989), «Узнікненне гарадоў у Літве» (1991), кнігі «Гісторыя Літвы ад старажытных часоў да 1569 г.», шматлікіх артыкулаў.

Погляды і дзейнасць

Прытрымліваўся старой (XIX стагоддзя) версіі пра літоўскае заваяванне беларускіх земляў. Паводле згаданай канцэпцыі маскавіты вызвалілі беларусаў з-пад літоўскага прыгнёту.

У сваёй апошняй кнізе «Гісторыя Літвы» (больш за 700 старонак, наклад 5000 асобнікаў), выдадзенай у Маскве пры падтрымцы літоўскай амбасады і расійскіх фундатараў, не прызнаваў існаванне беларусаў як народа хоць бы ў XVI стагоддзі, называючы іх адарванымі ад Масковіі русінамі.

Вядомае інтэрв’ю Гудавічуса датычна беларусаў і сучаснай беларускай гістарыяграфіі:

Это люди без национального самосознания, мыслящие в первую очередь бытовыми категориями. Естественно, это результат бесконечной нищеты. <...> Так как у нас [заўв. — літоўцаў] было государство, то остается лишь сказать, что там было очень замечательно. А белорусам остается лишь отнять это государство у других. Так они и присваивают нашу историю. «Tai yra elgetų politika». Svečiuose — istorikas Edvardas Gudavičius // Dienovidis. 1995 04 21. Nr. 16, p. 2, 4.

Крытыка

Беларускі гісторык Аляксандр Краўцэвіч паказвае на тое, што ў кнігах Гудавічуса прысутнічае мноства падтасовак і маніпуляцый фактамі, а свае гістарычныя падагульненні літоўскі гісторык робіць на падставе колішніх уласных асабістых меркаванняў, якія з цягам часу пачынае падаваць як ужо даведзеныя факты.

У сваіх кнігах Гудавічус імкнуўся ігнараваць беларускую гістарыяграфію, гэтак у літоўскай версіі кнігі «Гісторыя Літвы» няма спасылак на працы беларускіх гісторыкаў. Яны з’явіліся толькі ў расійскім выданні па патрабаванні маскоўскіх выдаўцоў і навуковых рэдактараў.

Беларускі гісторык Аляксандр Груша падкрэслівае, што Гудавічус замест вывучэння гісторыі мадэлюе яе ў адпаведнасці са старымі гістарыяграфічнымі і сучаснымі літоўскімі грамадскімі стэрэатыпамі ды ідэямі, логіка і факты прыносяцца ў ахвяру ідэі, а тлумачэнні вельмі падобныя да тых, якія дае сучасны журналіст цяперашнім палітычным і ваенным падзеям з пункту гледжання сённяшняга дня і «гістарычнай неабходнасці».

Бібліяграфія

• Гудавичюс, Эдвардас. История Литвы. Т.1. с древнейших времен до 1569 года. M.: BALTRUS, 2005, 679 c. ISBN 5-94953-029-2
• Gudavičius Edvardas. Mindaugas. — Vilnius, 1998.
• Gudavičius Edvardas. Lietuvos istorija. T. 1: Nuo seniausių laikų iki 1569 metų. — V., 1999.
• Gudavičius, Edvardas. Ar būta lietuviškojo tamplierių bylos varianto? / Edvardas Gudavičius // Europos idėja Lietuvoje: istorija ir dabartis / Lietuvos istorijos institutas. Vilnius: LII l — kla, 2002. ISBN 9986-780-47-0. p 33-43.
• Gudavičius, Edvardas. Aukščiausiasis kunigaikštis / Edvardas Gudavičius // Visuotinė lietuvių enciklopedija. T. 2: Ar-Be. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos inst., 2002. ISBN 5-420-01486-6. p 222.
• Gudavičius, Edvardas. Azijinis gamybos būdas / Edvardas Gudavičius // Visuotinė lietuvių enciklopedija. T. 2: Ar-Be. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos inst., 2002. ISBN 5-420-01486-6. p 391.
• Gudavičius, Edvardas. Bajorystės įrodymo nuostatai / Edvardas Gudavičius // Visuotinė lietuvių enciklopedija. T. 2: Ar-Be. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos inst., 2002. ISBN 5-420-01486-6. p 461.
• Gudavičius, Edvardas. Bajorų savivalda / Edvardas Gudavičius // Visuotinė lietuvių enciklopedija. T. 2: Ar-Be. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos inst., 2002. ISBN 5-420-01486-6. p 462.
• Gudavičius, Edvardas. Bajorų vadovas, bajorvedis / Edvardas Gudavičius // Visuotinė lietuvių enciklopedija. T. 2: Ar-Be. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos inst., 2002. ISBN 5-420-01486-6. p 462.
• Gudavičius, Edvardas. Baltų žemių konfederacijos / Edvardas Gudavičius // Visuotinė lietuvių enciklopedija. T. 2: Ar-Be. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos inst., 2002. ISBN 5-420-01486-6. p 587.
• Gudavičius, Edvardas. Bardys / Edvardas Gudavičius // Visuotinė lietuvių enciklopedija. T. 2: Ar-Be. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos inst., 2002. ISBN 5-420-01486-6. p 646.
• Gudavičius, Edvardas. Baronas / Edvardas Gudavičius, Vytautas Spečiūnas // Visuotinė lietuvių enciklopedija. T. 2: Ar-Be. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos inst., 2002. ISBN 5-420-01486-6. p 669.
• Gudavičius, Edvardas. Batoras Steponas / Edvardas Gudavičius, Algirdas Matulevičius // Visuotinė lietuvių enciklopedija. T. 2: Ar-Be. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos inst., 2002. ISBN 5-420-01486-6. p 711.
• Gudavičius, Edvardas. A short survey of the First Statute of Lithuania / Edvardas Gudavičius // The Statute of Lithuania. 1529. Vilnius: Artlora, 2002. ISBN 9955-508-04-3. p 15-43.
• Gudavičius, Edvardas. ---- / Edvardas Gudavičius. Vilnius, 2002. 116 p. ISBN 9955-445-55-6.
• Gudavičius, Edvardas. The Ruthenians / Edvardas Gudavičius // The peoples of the Grand Duchy of Lithuania. Vilnius: Aidai, 2002. ISBN 9955-445-52-1. p 45-56.
• Gudavičius, Edvardas. Die Krönung des König Mindaugas: eine europäische Ausnahme / Edvardas Gudavičius // Fortsetzung folgt: essays über Litauen und Europa. Vilnius: Inter Nos, 2002. ISBN 9955-9463-4-2. p 11-16.
• Gudavičius, Edvardas. Lietuvos europėjimo keliais: istorinės studijos / Edvardas Gudavičius; sudarė: Alfredas Bumblauskas, Rimvydas Petrauskas. Vilnius, 2002. 383 p. ISBN 9955-445-42-4
• Gudavičius, Edvardas. Statuta Lithuaniae / vertė Edvardas Gudavičius // The Statute of Lithuania. 1529. Vilnius: Artlora, 2002. ISBN 9955-508-04-3. p 203—262.
• Gudavičius, Edvardas. Pirmasis Lietuvos Statutas / iš gudų kalbos vertė Edvardas Gudavičius // The Statute of Lithuania. 1529. Vilnius: Artlora, 2002. ISBN 9955-508-04-3. p 141—201.
• Gudavičius, Edvardas. The Grand Duchy of Lithuania / Edvardas Gudavičius // The Statute of Lithuania. 1529. Vilnius: Artlora, 2002. ISBN 9955-508-04-3. p 45-65.
• Gudavičius, Edvardas. Lietuviai barzdočiai dūmoja / Edvardas Gudavičius // Kultūros barai : Kultūros ir meno mėnesinis žurnalas. Vilnius: Kultūros barai.2002, nr. 8/9, ISSN 0134-3106, p 23-26.
• Gudavičius, Edvardas. Brunonas Kverfurtietis ir Lietuva //1009 metai: Šv. Brunono Kverfurtiečio misija. Vilnius: Aidai, 2006, p 9 −65.
• Lietuvos akto promulgacijos kelias: nuo Vytauto kanceliarijos iki Lietuvos Metrikos: mokslinė studija. Vilnius: VU l — kla, 2006. 79 p.
• Litauens Mitglif bei seinem Eintritt in die EuropäischeUnion // Jahrestagung 2004. Suvažiavimo darbai. /Herausgeber: Litauisches Kulturinstitut. Lampertheim,2005, p 29-46. URL: http://www.LitauischesKulturinstitut.de

Літаратура

• Гудавічус Эдвардас. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).

Спасылкі

• На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх