Адам Абрамовіч

Адам Абрамовіч
польск.: Adam Abrahamowicz
Нараджэнне	23 жніўня 1710(1710-08-23)
Смерць	1776 Варней, Жамойцкае староства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая
Род	Абрамовічы
Бацька	Самуэль Абрамовіч[d]
Маці	Тэрэза Петранеля са Слізняў[d]
Веравызнанне	каталіцтва
Дзейнасць	прапаведнік
Навуковая дзейнасць
Навуковая сфера	філасофія і багаслоўе
Месца працы	Віленскі ўніверсітэт Нясвіжскі езуіцкі калегіум Полацкі езуіцкі калегіум Мінскі езуіцкі калегіум Collegium Nobilium

Адам Абрамовіч (польск.: Adam Abrahamowicz; 24 жніўня 1710, Літва — пасля 1773, Варней, Літва) — дзеяч каталіцкага касцёла, педагог, прапаведнік і палеміст.

Біяграфія

Паходзіў са шляхецкага роду Абрамовічаў герба «Ястрабец». Нарадзіўся ў сям’і Самуэля. Меў братоў Ежы і Андрэя.

28 жніўня 1726 г. у Вільні ўступіў у Таварыства Ісуса. Праходзіў навучанне на працягу 8 гадоў. Яшчэ 8 гадоў прысвяціў прапаведніцкай дзейнасці. Займаў высокія пасады ў езуіцкіх навучальных установах. У 1743—1744 гг. — прэфект школ езуіцкіх у Вільні. 2 лютага 1744 г. склаў апошнія зарокі. З 1844 па 1848 гг. — прафесар філасофіі, а ў 1747—1748 гг. — яшчэ і прафесар тэалогіі ў Вільні. У 1748—1752 гг. — прэфект езуіцкіх школ у Навагрудку, Вільні і Варшаве. З 1752 г. займае пасаду рэгента езуіцкага канвікта ў Вільні і, пераўтварыўшы яго ў самастойную навучальную ўстанову — Collegium Nobilium, становіцца яго першым рэктарам (да 1758 г.). Потым быў рэктарам Нясвіжскага (1758—1763), Полацкага (1763—1766) і Мінскага калегіумаў (1766—1770). З 1770 па 1773 гг. — у Нясвіжы. Апошнія гады жыцця, якія прыйшліся на час пасля скасавання Таварыства Ісуса (1773), правёў у Варнеі (Літва).

Фласофскія і грамадска-палітычныя погляды

Аўтар рэлігійна-маралізатарскага твора «Нядзельныя казанні» («Kazania niedzielne», Вільня, 1753). Стаяў на пазіцыях адкрытага тэізму. Вучэнне Дэмакрыта і Эпікура аб вечнасці атамаў і ўзнікненні рэчаў з іх камбінацый называе «байкамі і выдумкамі». Адмаўляў ён і пантэістычнае атаясамліванне Бога і прыроды. На яго думку, залежнасць душы да цела трэба разумець не абсалютна, а ўмоўна, бо душа звязана з целам толькі пры жыцці чалавека. Бог паклапаціўся аб бессмяротнасці душы таму, што гэта дазваляе яму найлепшым чынам праяўляць справядлівасць: узнагароджваць за добрыя і караць за кепскія справы.

У сваіх пропаведзях Абрамовіч узнімаў праблемы грамадскага жыцця (у прыватнасці, сацыяльнай няроднасці), асуджаў бязмежную эксплуатацыю, заклікаў прыхаджан да дабрачыннасці на карысць бедных, пакоры і цярплівасці. Падзел людзей на багатых і бедных тлумачыў як вынік мэтавай дзейнасці Бога, які рабіў гэта дзеля гармоніі ў адносінах паміж людзьмі, каб «убогія маглі служыць багатым, багатыя — карміць убогіх». У той жа час ён абураўся тым, што вынікі «крывавай працы бедных» дастаюцца багатым, якія, як п’яўкі, смокчуць кроў сваіх ахвяр. Пагражаючы божымі карамі, заклікаў багатых аддаваць бедным хоць бы частку таго, што яны напрацавалі ўласнымі рукамі.

Літаратура

• Абрамовічы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
• Абрамовіч Адам // Асветнікі зямлі Беларускай: Энцыкл. даведнік / Рэдкал.: Г. П. Пашкоўскі і інш.; Маст. У. М. Жук. — Мінск: БелЭн, 2001. — C. 4—5.
• Очерки истории философской и социологической мысли Белоруссии (до 1917 г.) — Минск, 1973. — С. 171—173.
• Brown, J. Biblioteka pisarzów assystencyi polskiej Towarzystwa Jezusowego / J. Brown; przeł. W. Kiejnowskiego. — Poznań : w komisie i czcionkami L. Merzbacha, 1862. — 501 s.
• Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564—1995 / oprac. L. Grzebień. — Kraków : Wyd-wo WAM, 1996. — 882 s.
• Giżycki, J.M. Materyały do dziejów Akademii Połockiej i szkół odniej zależnych / J.M. Giżycki. — Kraków: Druk. W. Anczyca i spółki, 1905. — 288 s.