Арцруніды

Арцруніды (Арцруні, арм.: Արծրունիներ) — адзін з найболей важных армянскіх княскіх і царскіх родаў, візантыйскі імператарскі род (імператар Візантыі Леў V (Лявон Арцруні) прыналежаў да дадзенай дынастыі). Арцруніды — адгалінаванне дынастыі Арантыдаў.

Валодаў значным уплывам. Вядомы пачынаючы з IV стагоддзя, з канца VIII стагоддзя па 1021 год — кіруючая дынастыя Васпуракана (князі, а з 908 года — цары).

Спачатку Арцуниды валодалі Адамакертам (Башкале) і акругай Албак Вялікі. У канцы VII стагоддзя імі былі набыты тэрыторыі да поўдня і ўсходу ад возера Ван, раней прыналежныя роду Рштуні. Цэнтр уладанняў Арцунідаў перасунуўся ў горад Ван. На працягу VIII стагоддзя Арцуніды пашырылі сваю ўладу на ўвесь Васпуракан і да пачатку IX стагоддзя ўступілі ў суперніцтва з дынастыяй Багратыдаў.

Гагік Арцруні (908—943) абвясціў сябе царом Васпуракана, васалам Багратыдаў. Як незалежная дзяржава Васпуракан праіснаваў да 1021 года, калі не які знайшоў сіл супрацьстаяць нашэсцю туркаў-сельджукаў Сенекерым Арцруні перадаў сваё царства Візантыі. Ад імператара Арцруниды атрымалі горад Севастыю (Сівас), трохі іншых гарадоў і земляў у Малой Арменіі. Частка Арцунідаў засталася жыць у наваколлі горада Ван, займаючы пасаду Ахтамарскага каталікоса.

Спасылкі

• Арцруниды // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)