Елізаветпальская губерня
| Елізаветпальская губерня | |||
|---|---|---|---|
|
|||
| Краіна | |||
| Уваходзіць у |
|
||
| Адміністрацыйны цэнтр | |||
| Дата ўтварэння | 9 снежня 1867 | ||
| Дата скасавання | 26 красавіка 1920 | ||
| Насельніцтва |
|
||
| Плошча |
|
||
 |
|||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
| Гісторыя Арменіі |
|---|
 |
Елізаветпальская губерня (азерб.: Yelizavetpol quberniyası; арм.: Ելիզավետպոլի նահանգ) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка Расійскай імперыі.
Фізіка-геаграфічная характарыстыка[правіць | правіць зыходнік]
Геаграфічнае становішча[правіць | правіць зыходнік]
Гэта была адна з самых значных па прасторы губерняў Закаўказзя, размешчаная ва ўсходняй яго частцы, прыблізна паміж 38°50' и 41 1/2 ° паўночнай шыраты і 44°21' і 48°21' усходняй даўгаты (ад Грынвіча); на поўначы яна межавала з Тыфліскай губерняй, Закатальскай акругай і Дагестанскай вобласцю; на ўсходзе — з Бакінскай губерняй; на захадзе — з Тыфліскай і Эрыванскай губернямі, а на поўдні — з Персіяй па рацэ Аракс, якая мела тут дзяржаўную мяжу Расіі. У азначаных межах Елізаветпальская губерня займала плошчу ў 38 782,5 кв. вёрсты ці 44 136 км² (па Стрэльбіцкім).
Клімат[правіць | правіць зыходнік]
Клімат Елізаветпальскай губерні вельмі разнстайны. Зона горных паш, што ляжыць вышэй лясной расліннасці, на працягу амаль трох чвэрцяў года пакрыта снягамі і зусім бязлюдная; улетку, пры дастатку атмасфернай і глебавай вільгаці, расліннасць прыцягвае качэўнікаў з іх статкамі, якія застаюцца тут да сярэдзіны ці канца жніўня. Ніжэй горных паш, у паласе лясоў, клімат, хоць яшчэ суровы, ужо дазваляе займацца культурай хлебных раслін (апроч кукурузы і рыса); зімы тут багата снежныя і даволі суровыя, лета халаднаватае і дажджлівае з частымі градабоямі, што моцна шкодзяць пасевам. На перадгор’ях, апроч хлябоў, з’яўляюцца сады і вінаграднікі; месцамі тут даводзіцца звяртацца да штучнага абваднення. Нарэшце, шырокія нізінныя і стэпавыя прасторы вылучаюцца гарачым і сухім цягам доўгага лета кліматам і кароткай і мяккай узімку; вясна кароткая, хутка пераходзіць у лета. З канца красавіка ўсталёўваецца засуха, пры жарах да 45 °C, якая працягваецца да сярэдзіны верасня і абумаўляльная паўсюднае выгаранне і засыханне дзікай расліннасці і ўзмоцненую патрэбу культурных, вельмі тут размаітых, раслін у штучным абвадненні. Глыбокай восенню і зімой, з прычыны дажджоў, стэпу пакрываюцца травамі, утваральнымі так званыя зімовыя пашы, на якіх пасвіцца скаціна ў зімовы час. Снег зімой у гэтых частках Елізаветпальскай губерні выпадае рэдка і трымаецца мала, а маразы звычайна не перасягаюць 5-6° С. Пра клімат Елізаветпаля і Шушы, з якіх першы можа характарызаваць нізіны і стэпы, а другая — лясную палосу, ніжэй даюцца наступныя дадзеныя:
| Вышыня, у метрах |
Сярэдняя тэмпература студзеня | Сярэдняя тэмпература ліпеня | Сярэдняя тэмпература года | Колькасць асадкаў, у мм. | |
|---|---|---|---|---|---|
| Елізаветпаль | 445 | 0,1° | 24,9° | 18,1° | 256,9 |
| Шуша | 1368 | −3,3° | 19,2° | 8,8° | 658,9 |
Нацыянальны склад у 1897 годзе[1][правіць | правіць зыходнік]
| павет | азербайджанцы[2] | армяне | лезгіны | рускія | беларусы | немцы | курды | таты | удзіны |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Губерня цалкам | 60,8 % | 33,3 % | 1,7 % | 1,6 % | … | … | … | … | … |
| Арэшскі павет | 70,0 % | 20,5 % | 9,4 % | … | … | … | … | … | … |
| Джэбраільскі павет | 74,1 % | 23,7 % | … | 1,1 % | … | … | … | … | … |
| Джэваншырскі павет | 71,6 % | 26,9 % | … | … | … | … | … | … | … |
| Елізаветпальскі павет | 63,9 % | 26,4 % | … | 4,4 % | 1,7 % | 1,9 % | … | … | … |
| Зангезурскі павет | 51,6 % | 46,1 % | … | … | … | … | 1,3 % | … | … |
| Казахскі павет | 57,2 % | 38,9 % | … | 3,0 % | … | … | … | … | … |
| Нухінскі павет | 69,3 % | 15,7 % | 7,1 % | … | … | … | … | 1,5 % | 5,8 % |
| Шушынскі павет | 45,3 % | 53,3 % | … | 1,0 % | … | … | … | … | … |
Адміністрацыйны падзел[правіць | правіць зыходнік]
У пачатку XX стагоддзя ў склад губерні ўваходзіла 8 паветаў:
| № | Павет | Цэнтр | Плошча, вёрст² |
Насельніцтва[3] (1897), чал. |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Арэшскі | с. Агдаш (528 чел.) | 2 829,6 | 67 277 |
| 2 | Джэваншырскі | с. Тэртэр (752 чал.) | 4 818,4 | 72 719 |
| 3 | Елізаветпальскі | г. Елізаветпаль (33 625 чал.) | 7 695,7 | 162 788 |
| 4 | Зангезурскі | с. Герусы (1 450 чал.) | 6 829,7 | 137 871 |
| 5 | Казахскі | с. Казах (1 769 чал.) | 6 024,2 | 112 074 |
| 6 | Джэбраільскі | с. Джэбраіл | 2 922,6 | 66 360 |
| 7 | Нухінскі | г. Нуха (24 734 чал.) | 3 346,7 | 120 555 |
| 8 | Шушынскі | г. Шуша (25 881 чал.) | 4 315,6 | 138 771 |
Зноскі
- ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
- ↑ Мова ўказана як «татарская»
- ↑ Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г.. Архівавана з першакрыніцы 3 сакавіка 2012.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Елизаветпольская губерния // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Елізаветпальская губерня
Слоўнікі і энцыклапедыі |
|---|