Аўген Вярбіцкі

Аўген Вярбіцкі
Аўген Вярбіцкі
Дата нараджэння	4 студзеня 1922
Месца нараджэння	Краснае, гміна Краснае, Вілейскі павет, Навагрудскае ваяводства, Польская Рэспубліка;
Дата смерці	29 чэрвеня 1986 (64 гады)
Месца смерці	Філадэльфія, акруга Філадэльфія, Пенсільванія, ЗША;
Грамадзянства	Польская Рэспубліка; БССР; ЗША;
Род дзейнасці	навуковец
Навуковая сфера	біяхімія і касманаўтыка[d]
Альма-матар	Універсітэт ЮНРРА[d]; Ратгерскі ўніверсітэт;
Вядомы як	стваральнік «касмічнай ежы»
Член у	Беларускае студэнцкае згуртаванне[d]; Нью-Ёркская акадэмія навук[d]; Амерыканскае хімічнае таварыства; Беларуска-амерыканскае задзіночанне; Беларускі інстытут навукі і мастацтва ў Нью-Ёрку;

Аўген Вярбіцкі, пс. Дунін (4 студзеня 1922, м. Краснае Маладзечанскага павета — 29 чэрвеня 1986, Філадэльфія, Пенсільванія) — амерыканскі біяхімік, беларускі грамадскі дзеяч у ЗША, адзін з найвыдатнейшых прадстаўнікоў беларускай эміграцыі.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Пад час Другой сусветнай вайны навучаўся ў Адміністрацыйна-гандлёвым інстытуце ў Маладзечне пад кіраўніцтвам Барыса Кіта.

У пасляваеннай Германіі вучыўся ва ўніверсітэце УНРРА ў Мюнхене на факультэце агракультуры. Член Беларускага студэнцкага згуртавання і Студэнцкага стыпендыяльнага фонду.

У ЗША прыбыў у 1949 г. Скончыў біялагічны факультэт Ратгерскага ўніверсітэта ў горадзе Нью-Брансвіку, атрымаўшы ступень доктара навук. Ягоным прафесарам быў вельмі вядомы амерыканскі навуковец, Нобелеўскі лаўрэат прафесар Зельман Ваксман. Пераехаў у штат Аёва і пачаў спецыялізавацца ў хіміі мясной вытворчасці. У складзе навуковай групы займаўся тэмай уздзеяння кастрацыі быкоў на колькасць вітамінаў у мясе^[1].

Пазней атрымаў пасаду галоўнага навукоўца ў ваеннай лабараторыі даследаванняў ежы Масачусетс. Дасягнуў вялікіх поспехаў у галіне кансервавання харчоў (шляхам апрамянення гама-выпраменьваннем), стваральнік «касмічнае ежы», якая выкарыстоўвалася ў касмічных палётах амерыканскіх астранаўтаў. За гэта атрымаў з рук прэзідэнта ЗША кавалачак Месяца^[2]. За свае адкрыцці быў абраны Амерыканскім хімічным таварыствам чалавекам года. Загадчык Лабараторыі даследавання мясных прадуктаў у амерыканскім войску. Меў пятнаццатую дзяржаўную ступень (самая вышэйшая, прэзідэнцкая, — васямнаццатая)^[1].

Член Нью-Ёркскай Акадэміі навук, Амерыканскага хімічнага таварыства, Амерыканскага інстытута тэхналогіі ежы, Амерыканскага таварыства мясной прамысловасці, ганаровы член Таварыства прагрэсу навукі. Першы навуковец беларускага паходжання, які трапіў у даведнік «American Men of Science» — «Амерыканскія дзеячы навукі».

У 1954—1957 гг. быў заступнікам старшыні Галоўнай управы БАЗА. Старшыня Беларускага Стыпендыяльнага Фонду на Амерыку. Член БІНіМа. Прымаў актыўны ўдзел у дзейнасці Беларускіх Амерыканскіх Рэспубліканскіх Клубаў. Чытаў лекцыі па гісторыі Беларусі. Аўтар артыкулаў «Пра паходжанне беларусаў», «Пра назва Беларусь», «Пра стан Беларусі» ў некаторых амерыканскіх англамоўных часопісах. Друкаваўся ў беларускіх эмігранцкіх часопісах пад псеўданімам Дунін.

Меў жонку-немку, з якой ажаніўся яшчэ ў Германіі, і двое дзяцей — сына і дачку. У 1960 годзе ў складзе амерыканскай дэлегацыі наведаў СССР з мэтай вывучэння развіцця мясной індустрыі. Быў ва Узбекістане, Туркменістане, але савецкія ўлады не далі дазвол яму наведаць Беларусь — прывезлі яго сваякоў на сустрэчу ў Маскву.

Зноскі

↑ ^а ^б Успаміны Барыса Кіта пра вядомых людзей(недаступная спасылка), Родныя вобразы
↑ Моваю травалёгу, Лявон Юрэвіч //Запісы БІНіМ сш.32, 2009, с.27

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Аўген Вярбіцкі, Радыё Свабода, 2002

[rv-blr-1] а ^б Успаміны Барыса Кіта пра вядомых людзей(недаступная спасылка), Родныя вобразы

[2] Моваю травалёгу, Лявон Юрэвіч //Запісы БІНіМ сш.32, 2009, с.27

[1]

[2]