Каракуль (футра)
Кара́куль — футра, знятае з ягня каракульскай пароды на 1-3 суткі пасля нараджэння, калі іх поўсць адрозніваецца густым, пругкім, шаўкавістым валасяным покрывам, якія ўтвараюць завіткі рознай формы і памераў.
Этымалогія[правіць | правіць зыходнік]
Слова «каракуль» увайшло ў рускую мову ў сярэдзіне XIX стагоддзя. Упершыню зафіксавана ў энцыклапедычным слоўніку Ільі Бярэзіна (1878) у форме з дэфісным напісаннем кара-куль без указання націску. Назва пайшла лексіка-семантычным шляхам ад узбекскага тапоніму Кара-Куль, дзе разводзілася асаблівая парода авечак з чорнай кучаравай поўсцю. Назва горада ў сваю чаргу паходзіць ад найблізкага аднайменнага возера, назва якога паходзіць ад цюркскага слова kara — «чорны» і kul — «возера».
У заходнееўрапейскіх мовах каракуль называецца «астрахан» (англ.: astrakhan, фр.: astrakan або astracan, ісп.: astracán і гэтак далей) па назве галоўнага гандлёвага цэнтра, які займаўся калісьці гандлем каракулем — — цяпер расійскага горада Астрахань.
Асноўныя звесткі[правіць | правіць зыходнік]
Першапачаткова каракулем называліся толькі натуральныя скуркі ягнят каракульскай пароды, выведзенай у старажытнасці ў Сярэдняй Азіі. Аднак у 1960-х гадах каракулем сталі называць і штучнае футра з вельмі кароткім, шчыльна прылеглым да тканіны асновы шаўкавістым ворсам, які ўтварае на паверхні рэльефны муаравы малюнак. Само слова «каракуль» мае цюркскае паходжанне і даслоўна пазначае «чорнае возера», хоць каракуль можа быць розных колераў (палевы, шэры).
Каракуль з’яўляецца адным з самых папулярных відаў футра на рынку. Прамаці ўсіх відаў цяперашніх каракульскіх авечак лічыцца ўзбекская каракульская авечка. Гэтая парода авечак была вельмі папулярная ў народаў Сярэдняй Азіі дзякуючы сваёй непераборлівасці і выдатнай прыстасоўвальнасці да ўмоў паўпустынь. У сярэднія вякі гандлёвыя караваны вазілі шкуры каракулю з Бухары і Харэзма па ўсім Вялікім шаўковым шляху аж да Міжземнамор’я, адкуль яны разыходзіліся па Еўропе.
Прымяняюцца для вырабу папах[1], футра[2] і іншых прадуктаў.
Аб’ёмы вытворчасці ў 1920-х гадах ацэньваліся ў 1013—1800 тысяч штук у год, у асноўным ва Узбекістане і Туркменістане[3]. У 2016 годзе ва Узбекістане выраблена 57,6 тыс. тон каракулю (1058,2 тыс. шт.)[4]. Таксама вырабляецца ў Казахстане.
Штучны заменнік каракулю рыхтуюць у тым ліку з ніткі капрону[5][6].
Зноскі
- ↑ Путин лишит армейских генералов каракулевых шапок. Их оставят Росгвардии (руск.). BBC News Русская служба (29 красавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 17 мая 2020. Праверана 20 мая 2020.
- ↑ Печать эпохи: «Шуба-клош из каракуля должна быть заклеймена позором!..» (руск.). Российская газета (2017; 1917). Архівавана з першакрыніцы 1 кастрычніка 2020. Праверана 20 мая 2020.
- ↑ Архипов Н. Б. СССР по районам. Среднеазиатские республики. — Государственное издательство, 1927. — С. 95. — P. 142. — (Экономическая география СССР).
- ↑ Годовой обзор состояния экономики и основных направлений внешнеэкономической деятельности Республики Узбекистан за 2016 год(недаступная спасылка), стр. 50, 52
- ↑ ГОСТ 10.42-71 Нить капроновая для производства искусственного каракуля. Технические требования на продукцию, поставляемую на экспорт
- ↑ «Из капроновых нитей получают искусственный каракуль». Стр. 210. Нефтехимический синтез в промышленности, Я. М. Паушкин. М. — Наука, 1966
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Легенда Черного озера. История у каракуля такая, что любая норка позавидует. Коммерсантъ «Стиль / Рождество». (12 снежня 2014). Праверана 20 мая 2020.
- ГОСТ 8748-70. Каракуль чистопородный черный невыделанный. Технические условия. 1972
Слоўнікі і энцыклапедыі |
|---|
