Сцябловы матылёк

Сцябловы матылёк
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Першаснаротыя Без рангу:  Ecdysozoa Без рангу:  Panarthropoda Тып:  Членістаногія Падтып:  Трахейнадыхальныя Надклас:  Шасціногія Клас:  Насякомыя Падклас:  Крылатыя насякомыя Інфраклас:  Навакрылыя насякомыя Надатрад:  Насякомыя з поўным метамарфозам Атрад:  Матылі Падатрад:  Glossata Інфраатрад:  Heteroneura Клада:  Ditrysia Надсямейства:  Pyraloidea Сямейства:  Агнёўкі Род:  Ostrinia Від:  Сцябловы матылёк
Міжнародная навуковая назва
Ostrinia nubilalis Hbn., 1796
Выявы на Вікісховішчы ITIS   117738 NCBI   29057 EOL   464566

Сцябло́вы матылёк, кукурузны матылёк (Ostrinia nubilalis) — матылёк роду Ostrinia сямейства Агнёўкі (Pyralidae).

Апісанне

Імага жывуць 5—20 дзён. Характарызуюцца палавым дымарфізмам. Размах крылаў матылька складае 24—32 мм. У самак пярэднія крылы ад светла-жоўтага да карычневага колеру з дзвюма цёмнымі зігзагападобнымі лініямі. У самцоў крылы больш цёмныя. Яйцы адкладваюць на ніжняй пааверхні лісця групамі ад 2 да 70 і больш штук у кладцы (часцей 20—40). Агульная колькаць яец можа дасягаць 1250 штук.

Вусень

Вусені маюць даўжыню да 25 мм светла-шэрыя, з цёмнай паласой ўздоўж спіны. Жывуць вусені ў сцёблах раслін. Зімуюць у раслінных рэштках. Кукалкі маюць розную афарбоўку (ад светла-карычневай да цёмна-бурай) і масу цела (ад 25 да 120 мг). Стадыя кукалкі доўжыцца 10—25 дзён. За год вырастае да 2 пакаленняў матылёў. Лёт матылькоў адбываецца ў розныя тэрміны ў залежнасці ад зоны распаўсюджання і часта расцягнуты ў часе.

Распаўсюджанне

Сцябловы матылёк распаўсюджаны ў Еўропе, Заходняй і Сярэдняй Азіі, Паўночнай Афрыцы, завезены ў Паўночную Амерыку. На тэрыторыі Расіі шырока распаўсюджаны ў стэпавай і лесастэпавай зонах і паўднёвай частцы тайгі. Арэал мае тэндэнцыю да пашырэння ў сувязі з пашырэннем зоны вырошчвання кукурузы і пацяпленнем клімату.

Шкоднае ўздзеянне

Сцябловы матылёк пашкоджвае каля 250 відаў пераважна буйнасцябловых раслін, часцей за ўсё кукурузу, каноплі, проса, хмель, сланечнік і бульбу. Здольны пашкоджваць перац, сорга, сою, бавоўнік. Засяляюць і дзікарослыя расліны, і пустазелле. У пашкоджаных раслін пераломліваюцца і засыхаюць сцёблы, суквецці, зніжаецца ўраджай.

Ахоўныя мерапрыемствы:

• нізкае зразанне сцёблаў пры ўборцы;
• дбайнае здрабненне раслінных рэшткаў;
• глыбокае зяблевае ўзворванне глебы і яе веснавое баранаванне;
• апрацоўка раслін інсектыцыдамі да ўкаранення вусеняў у сцёблы і месцаў канцэнтрацыі імага да пачатку масавай адкладка яек;
• выпусканне паразітаў Trichogramma spp. і Habrobracon hebetor;
• вырошчванне ўстойлівых сартоў і гібрыдаў.

Літаратура

• Сцябло́вы матылёк, кукурузны матылёк // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 315. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Малчанава Р. У. Агнёўкі // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — С. 27—28. — 575 с., іл. — 10 000 экз.

Спасылкі

• Вредители сельскохозяйственных культур. Ostrinia nubilalis Hbn. — Кукурузный (стеблевой) мотылёк // Проект «Агроэкологический атлас России и сопредельных стран: экономически значимые растения, их болезни, вредители и сорные растения» (руск.)
• Стеблевой мотылёк Ostrinia nubilalis (Hubner, 1796) // Бабочки Южного Урала (руск.)
• Быковская А. В., Трепашко Л. И. Вредоносность стеблевого кукурузного мотылька (Ostrinia nubilalis Hbn.) в Беларуси // Журнал «Земледелие и растениеводство». 2015;(1):39—43. (руск.)
• Ostrinia nubilalis // Macroid.ru — Классификатор-определить объектов природы (руск.)
• Стеблевой кукуроузный мотылёк (Ostrinia nubilalis Hbn.) — его вредоносность в агроценозах (руск.)
• Колесников Л. О., Васильев А. А. Стеблевой мотылек (Ostrinia nubilalis Hbn.) и его вредоносность на промышленных посевах современных гибридов кукурузы // ВІСНИК Полтавської державної аграрної академії, 2017, № 1—2. (руск.)
• Ostrinia nubilalis (Hubner, 1796) // Insecta.pro: международный энтомологический портал (руск.)