Ёнас Яблонскіс

Ёнас Яблонскіс
Род дзейнасці	мовазнавец, выкладчык універсітэта
Дата нараджэння	30 снежня 1860(1860-12-30)
Месца нараджэння	Кубілелей[d], Kudirkos Naumiestis eldership[d], Шакейскі раён[d], Літва
Дата смерці	23 лютага 1930(1930-02-23) (69 гадоў)
Месца смерці	Коўна, Літва
Месца пахавання	Пятрашунскія могілкі
Грамадзянства	Літва
Жонка	Konstancija Jablonskienė[d]
Дзеці	Канстанцінас Яблонскіс[d] і Она Яблонскіце-Ландсбяргіене[d]
Месца працы	Універсітэт Вітаўта Вялікага Vilniaus žinios Lietuvos ūkininkas
Альма-матар	Марыямпальская гімназія[d] МДУ
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ёнас Яблонскіс (літ.: Jonas Jablonskis, 30 снежня 1860, сяло Кубілелей, цяпер Шакяйскі раён  — 23 лістапада 1930, Каўнас) — літоўскі мовазнаўца, асветнік і педагог.

Біяграфія

Вучыўся ў гімназіі ў Марыямпале і ў Маскоўскім універсітэце, дзе скончыў аддзяленне класічнай філалогіі (1885). Цікавасць да літоўскай мовы абудзіўся пад уплывам П. Ф. Фартунатава і Ф. Я. Корша.

Выкладаў грэчаскую і латынь у Мітаве (цяпер Елгава), Рэвелі (цяпер Талін), Панявежы (цяпер Панявежыс, 1906—1908), Брэсце (1908—1912), Гродне.

За дачыненне да літоўскага нацыянальна-патрыятычнага руху высылаўся ў 1902 годзе ў Пскоў. У 1904—1905 гадах працаваў у рэдакцыі літоўскай газеты «Вільняўс жынёс» («Vilniaus žinios»), затым у рэдакцыі газеты «Ліетувос укінінкас». У пачатку Першай сусветнай вайны разам са школай быў эвакуіраваны ў Веліж. У 1915—1918 гадах выкладаў у гімназіі ў Варонежы.

Магіла Яблонскіса на Пятрашунскіх могілках (Каўнас)

З 1919 года жыў у Каўнасе. У 1922—1926 гадах выкладаў у Каўнаскім Літоўскім універсітэце. Пахаваны на Пятрашунскіх могілках у Каўнасе.

Дзейнасць

У газетах і часопісах «Аўшра», «Варпас», «Ліетувос жынёс», «Вайрас» і іншых публікаваў артыкулы па пытаннях мовы і культуры літоўскай гаворкі, на тэмы грамадскага жыцця і літаратуры, таксама рэцэнзіі кніг. Яблонскіс падкрэсліваў асаблівую ролю адукацыі і школы ў палітычным і культурным жыцці народа, змагаўся за нацыянальную літоўскую школу, агульную бясплатнае пачатковая адукацыя для ўсіх, за рознабаковае адукацыю дарослых і да таго падобнае. Стварыў шэраг падручнікаў літоўскай мовы для школ розных ступеняў.

Выдаў «Граматыку літоўскай мовы» („Lietuviškos kalbos gramatika“, 1901; пад псеўданімам Пятрас Краўшайціс; „Lietuvių kalbos gramatika“, 1919, дапоўненае выданне 1922), «Сінтаксіс літоўскай мовы» („Lietuvių kalbos sintaksė“, 1911), «Падручнік літоўскай мовы» („Lietuvių kalbos vadovėlis“, 1925) і іншыя працы і дапаможнікі па літоўскай мове.

Распрацоўваў нормы літоўскай літаратурнай мовы, адыграўшы важную ролю ў яго фарміраванні і ў пераходзе да яе ад дыялектных формаў літоўскай літаратуры. Рэдагаваў творы пісьменніц Юліі Жамайце, Габрыеле Пяткявічайце-Біце, пісьменніка Ёнаса Білюнаса, надаўшы ім кананічны выгляд. Перакладаў (часткова разам з вучнямі) навукова-папулярную і асветніцкую літаратуру, мастацкія творы. Сярод іх байкі І. А. Крылова, «Кентэрвільскі прывід» Оскара Уайльда, .

Карыстаўся псеўданімам Rygiškių Jonas.

Памяць

Партрэт намаляваны на банкноце 5 літаў, вынятай з абароту і замененай манетамі.

У горадзе Марыямпале (на паўднёвым захадзе Літвы, сёмым па колькасці жыхароў) пастаўлены помнік.

Памятная дошка адкрыта ў Гродне па вуліцы Савецкай.

Сям’я

Сын — вядомы літоўскі гісторык, прафесар, акадэмік Канстанцінас Яблонскіс.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ёнас Яблонскіс