Італа-турэцкая вайна

	Асноўны канфлікт: Італа-турэцкая вайна
	; Італьянскія дырыжаблі бамбяць турэцкія пазіцыі на тэрыторыі Лівіі (1911)
Дата	29 верасня 1911 — 18 кастрычніка 1912
Месца	Лівія, Эгейскае мора
Прычына	Пашырэнне італьянскай каланіяльнай імперыі
Вынік	Перамога Каралеўства Італіі. Далучэнне Лівіі і Дадэканеса да Італіі
Праціўнікі
Каралеўства Італія	Асманская імперыя
Камандуючыя
Карла Канева	Ісмаіл Энвер
Сілы бакоў
100 000	28 000
Страты
7 630	15 370
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Італа-турэцкая вайна, або Турэцка-італьянская вайна (таксама вядомая ў Італіі як «Лівійская вайна», а ў Турцыі як «Трыпалітанская вайна») — вайна паміж Каралеўствам Італія і Асманскай імперыяй з 29 верасня 1911 г. па 18 кастрычніка 1912 г. (386 дзён). Італія захапіла вобласці Асманскай імперыі Трыпалітанію і Кірэнаіку (тэрыторыю сучаснай Лівіі), а таксама грэкамоўны архіпелаг Дадэканес (уключаючы востраў Родас).

Хоць гэтую вайну нельга параўнаць па маштабах з Першай сусветнай, яна ўсё ж паслужыла своеасаблівым пралогам да яе, бо распаліла нацыяналізм у балканскіх дзяржавах. Вайна прадэманстравала слабасць турэцкай арміі, і, жадаючы выкарыстоўваць цяжкае становішча Асманскай імперыі, члены Балканскага саюза напалі на яе, перш чым скончыліся ваенныя дзеянні супраць Італіі. У Італа-турэцкай вайне былі ўпершыню прыменены новыя дасягненні ваенна-тэхнічнага прагрэсу: радыё, авіяцыя, бронеаўтамабілі.

Прычыны вайны[правіць | правіць зыходнік]

Італія як новаўтвораная дзяржава шукала новыя рынкі збыту і імкнулася пашырыць свае маленькія каланіяльныя ўладанні. Італьянцы пачалі весці дыпламатычную падрыхтоўку да ўварвання ў Лівію яшчэ ў канцы XIX стагоддзя, а ваенную з пачатку XX стагоддзя. Італьянскай грамадскай думцы Лівію падавалі як краіну з вялікай колькасцю карысных выкапняў і добрымі прыроднымі ўмовамі, да таго ж яе абаранялі 4000 турэцкіх салдат. Варта адзначыць, што само насельніцтва Лівіі было варожа настроена ў адносінах да турак і дружалюбна да італьянцаў, бо першапачаткова бачыла ў іх вызваліцеляў ад турэцкага прыгнёту. Італьянцы ўяўлялі ўварванне ў Лівію не інакш як «ваенны шпацыр».

У 1900 годзе Італія заручылася згодай Францыі на захоп Трыпалі і Кірэнаікі. Шырокі подкуп французскай прэсы нямала спрыяў забеспячэнню добразычлівай пазіцыі Францыі. У 1909 годзе ў Раканіджы Італія дамаглася таго ж і ад Расіі. Італьянскія палітыкі разлічвалі, што Германія і Аўстра-Венгрыя таксама не будуць процідзейнічаць.