Сфера Дайсана: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[недагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 22:35, 13 лістапада 2015

Сфера Дайсана - гіпатэтычнае астраінжынерны праект Фрымена Дайсана^[1], у выглядзе адносна тонкай сферычнай абалонкі вялікага радыюса (прыкладна з радыюс планетных арбіт) с зоркай у цэнтры.

Ёсць меркаванне, што тэхнічна развітая цывілізацыя можа выкарыстоўваць падобнае збудаванне для максімальна магчымага выкарыстоўвання энэргіі цэнтральнай зоркі і/ці вырашэння праблемы жыццёвай прасторы.

Згодна з тэарэтычнымі вылічэннямі, для будавання сферы Дайсана вакол Сонца неабходна рэчыва з масай каля масы Юпітэра.

Пошук сфер Дайсана - перспектыўны накірунак праграмы SETI. Збудаванне гэткіх масштабаў можа быць выяўлена існуючымі астранамічнымі сродкамі па яго інфрачырвонаму выпраменьванню з нетыповым спектральным размеркаваннем (такім чынам, сфера Дайсана з'яўляецца ўсенакіраваным моцным выпраменьвальнікам).Для гэтых мэт плануецца выкарыстаць тэлескоп SIRTF.

Крытыка

Сфера Дайсана павінна пачаць абарачэнне вакол свёй восі, каб цэнтрабежная сіла ўраўнаважыла сілу прыцяжэння цэнтральнага свяціла. Але, паколькі цэнтрабежная сіла дасягае максімума на экватары, і раўняецца 0 на палюсах цела, якое абарочваецца, то на полюсах сферы Дайсана нішто не ўраўнаважвае сілы прыцягнення цэнтральнага свяціла. у выніку сфера будзе непазбежна разбурана.

Станіслаў Лем у сваім творы «Сума тэхналогіі»^[2] паказаў, што будаўніцтва сферы для вырашэння праблем жыццёвай прасторы для квадрыліёнаў разумных істот безсэнсоўна з кропкі гледжання логікі і сацыялогіі, таму што на алтар «сваоы неабмежаванага размнажэння» (якая незразумела чаму павінна застацца недатыкальнай, замест яе абмежавання) трэа ўскласці мноства іншых свабод (напрыклад, свабоду перамяшчэння, выбара прафесіі і г. д.), што ў выніку прывяло да краха культурных каштоўнасцяў і было скажэннем идэй прагрэса, яки прапануе их павелічэнне, а не змяньшэнне. Таксама Лем скептычна адносіўся да магчымасці існавання монакультуры з колькасцю насельніцтва каля некалькіх квадрыльёнаў^[3]. Аўтар лічыў сферу Дайсана аднім з найбольш выразных прыкладаў ортаэвалюцыйнай экстрапаляцыі развіцця тэхналогіі (маюцца на ўвазе гіпотэзы, згодна з якімі будучыня - гэта толькі прымножаная сучаснасць)^[4].

Мадыфікацыі

Для прадухілення пагрзысамаразбурэння сферы, ідэя змены яе канструкцыі была развіта ў некалькіх варыянтах:

Жорсткае кольца адносна невялікай велічыні (каля працэнтаў дыяметра) - гл. Кольца Нівэна.
Жорсткае шырокае экватарыяльнае кольца, разамкнёнае каля палюсоў і выгнутае па паверхні абсалютнага значэння вектара ўскарэння савбоднага падзення, так, што вага пробнага цела аднолькавая ў любой кропке на ўнутраным баку Сферы. Такая паверхня нагадвае па форме цацку-ваўчок з цэнтральным патаўшчэннем. Большае прыцягненне зоркі каля экватара кампенсуецца за лік большай лінейнай хуткасці абарачэння ў неінэрцыяльнай сістэме адліка; у высокіх шыротах у сувязі з памяньшэннем гравітацыйнага ўздзеяння зоркі патрабуюцца меньшыя цэнтрабежная сіла і радыюс сячэння плоскасцю, перпендыкулярнай да восі абарачэння. Дадзеная паверхня не з'яўляецца эквіпатэнцыйнай для гравітацыйнага поля (якое складаецца з гравітацыйнага поля зоркі і поля цэнтрабежнай сілы) ва ўластнай абарочавючайся сістэме адліка канструкцыі, пагэтамму сіла цяжару накіравана не па нармалі да паверхні. Але ўнутраны бок Сферы можа быць сканструяваны ў выглядзе тэрас, а не гладкім, так каб лакальнае адхіленне сілы цяжару ад нармалі да паверхні тэрасы не еравышала зададзенага значэння.
Ракавіна Пакроўскага - мадыфікацыя, прапанаваная савецкім вучоным Г. І. Пакроўскім, з'яўляецца сукупнасцю колец.
Структура Крысвела - развіццё ідэі сферы Дайсана, але з фрахтальнай паверхняй для максімізацыі плошчы паверхні, якая ўспрымае выпраменьванне зоркі.

Усе такія варыянты ўжо нельга называць «сферай», але такая агульная назва захоўваецца гістарычна.

Гл. таксама

Зноскі

↑ Freeman J. Dyson (1960). "Search for artifical Stellar Source of Intra-Red Radiation". Science. 131 (3414): 1667–1668. Bibcode:1960Sci...131.1667D. doi:10.1126./science.131.3414.1667. PMID 17780673.
↑ Станіслаў Лем. Сума тэхналогіі. Заўвагі (VI).
↑ Магчыма Лем меў на ўвазе некалькі квінцільёнаў (10¹⁸), таму што ён піша: «Паколькі ўнутраная паверхня гэтай сферы, звернутая да Сонца, прыкладна ў міліярд разоў больш за паверхню Зямлі, на ёй магло б размясціцца ў міліярд разоў больш людзей, чым гэта маагчыма на Зямлі.» а таксама «рост колькасці тых хто жыве да міліярдаў міліярдаў»
↑ Станіслаў Лем. Сума тэхналогіі. Прадмова да першага выдання (1963).

Літаратура

Freeman J. Dyson (1960). "Searsh for artificial Stellar of Infra-Red Radiation". Science. 131 (3414): 1667–1668. Bibcode:1960Sci...131.1667D. doi:10.1126.science.131.3414.1667. PMID 17780673. {{cite journal}}: Праверце значэнне |doi= (даведка)
Шкловский И. С. Вселенная, Жизнь, Разум. — 6-е изд. дополненое. — М.: Наука. Гл. ред. физ.-мат. лит., 1987. — 320 с.

[1] Freeman J. Dyson (1960). "Search for artifical Stellar Source of Intra-Red Radiation". Science. 131 (3414): 1667–1668. Bibcode:1960Sci...131.1667D. doi:10.1126./science.131.3414.1667. PMID 17780673.

[2] Станіслаў Лем. Сума тэхналогіі. Заўвагі (VI).

[3] Магчыма Лем меў на ўвазе некалькі квінцільёнаў (10¹⁸), таму што ён піша: «Паколькі ўнутраная паверхня гэтай сферы, звернутая да Сонца, прыкладна ў міліярд разоў больш за паверхню Зямлі, на ёй магло б размясціцца ў міліярд разоў больш людзей, чым гэта маагчыма на Зямлі.» а таксама «рост колькасці тых хто жыве да міліярдаў міліярдаў»

[4] Станіслаў Лем. Сума тэхналогіі. Прадмова да першага выдання (1963).

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 [[Файл:Dyson Sphere Diagram-ru.svg|thumb|200px|Абалонка Дайсана {{lang-en|Dyson shell}}, варыянт сферы Дайсана, з радыюсам 1 [[астранамічная адзінка|астранамічную адзінку]].]]
-'''Сфера Дайсана''' - гіпатэтычнае [[Астраінжынерныя збудаванні|астраінжынерны праект]] [[Фрымен Дайсан|Фрымена Дайсана]]<ref>{{cite journal|journal=[[Science (journal)|Science]]|year= 1960 |url=http://www.islandone.org/LEOBiblio/SETI1.HTM |title=Search for Artifical Stellar Souce of Infra-Red Radiation|author=[[Фрымен Дайсан|Freeman J. Dyson |pages=1667-1668 |volume =131 |doi= 10.1126/science.131.3414.1667|pmid=17780673 |issue=3414 |bibcode = 1906Sci...131.1667D]]}}</ref>, у выглядзе адносна тонкай сферычнай абалонкі вялікага радыюса (прыкладна з радыюс планетных арбіт) с зоркай у цэнтры.
+'''Сфера Дайсана''' - гіпатэтычнае [[Астраінжынерныя збудаванні|астраінжынерны праект]] [[Фрымен Дайсан|Фрымена Дайсана]]<ref>{{cite journal|doi=10.1126./science.131.3414.1667|title=Search for artifical Stellar Source of Intra-Red Radiation|url=http://www.islandone.org/LEOBiblio/SETI1.HTM|author=[[Фрымен Дайсан|Freeman J. Dyson]]|year=1960|pages=1667-1668|volume=131|journal=[[Science]]|pmid=17780673|issue=3414|bibcode=1960Sci...131.1667D}}</ref>, у выглядзе адносна тонкай сферычнай абалонкі вялікага радыюса (прыкладна з радыюс планетных арбіт) с зоркай у цэнтры.
 Ёсць меркаванне, што тэхнічна развітая цывілізацыя можа выкарыстоўваць падобнае збудаванне для максімальна магчымага выкарыстоўвання энэргіі цэнтральнай зоркі і/ці вырашэння праблемы жыццёвай прасторы.
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 Пошук сфер Дайсана - перспектыўны накірунак праграмы [[SETI]]. Збудаванне гэткіх масштабаў можа быць выяўлена існуючымі астранамічнымі сродкамі па яго [[інфрачырвонае выпраменьванне|інфрачырвонаму выпраменьванню]] з нетыповым спектральным размеркаваннем (такім чынам, сфера Дайсана з'яўляецца ўсенакіраваным моцным выпраменьвальнікам).Для гэтых мэт плануецца выкарыстаць тэлескоп [[SIRTF]].
+== Крытыка ==
+Сфера Дайсана павінна пачаць абарачэнне вакол свёй восі, каб [[цэнтрабежная сіла]] ўраўнаважыла сілу прыцяжэння цэнтральнага свяціла. Але, паколькі цэнтрабежная сіла дасягае максімума на экватары, і раўняецца 0  на палюсах цела, якое абарочваецца, то на полюсах сферы Дайсана нішто не ўраўнаважвае сілы прыцягнення цэнтральнага свяціла. у выніку сфера будзе непазбежна разбурана.
+[[Станіслаў Лем]] у сваім творы «[[Сума тэхналогіі]]»<ref>Станіслаў Лем. Сума тэхналогіі. Заўвагі (VI).</ref> паказаў, што будаўніцтва сферы для вырашэння праблем жыццёвай прасторы для квадрыліёнаў разумных істот безсэнсоўна з кропкі гледжання логікі і сацыялогіі, таму што на алтар «сваоы неабмежаванага размнажэння» (якая незразумела чаму павінна застацца недатыкальнай, замест яе абмежавання) трэа ўскласці мноства іншых свабод (напрыклад, свабоду перамяшчэння, выбара прафесіі і г. д.), што ў выніку прывяло  да краха культурных каштоўнасцяў і было  скажэннем идэй прагрэса, яки прапануе их павелічэнне, а не змяньшэнне. Таксама Лем скептычна адносіўся да магчымасці існавання монакультуры з колькасцю насельніцтва каля некалькіх квадрыльёнаў<ref>Магчыма Лем меў на ўвазе ''некалькі квінцільёнаў'' (10<sup>18</sup>), таму што ён піша: «Паколькі ўнутраная паверхня гэтай сферы, звернутая да  Сонца, прыкладна ў міліярд разоў больш за паверхню Зямлі, на ёй магло б размясціцца ў міліярд разоў больш людзей, чым гэта маагчыма на Зямлі.» а таксама «рост колькасці тых хто жыве да міліярдаў міліярдаў»</ref>. Аўтар лічыў сферу Дайсана аднім з найбольш выразных прыкладаў ортаэвалюцыйнай экстрапаляцыі развіцця тэхналогіі (маюцца на ўвазе гіпотэзы, згодна з якімі будучыня - гэта толькі прымножаная сучаснасць)<ref>Станіслаў Лем. Сума тэхналогіі. Прадмова да першага выдання (1963).</ref>.
+== Мадыфікацыі ==
+Для прадухілення пагрзысамаразбурэння сферы, ідэя змены яе канструкцыі была развіта ў некалькіх варыянтах:
+* Жорсткае кольца адносна невялікай велічыні (каля працэнтаў дыяметра) - гл. [[Свет-Кольца|Кольца Нівэна]].
+* Жорсткае шырокае экватарыяльнае кольца, разамкнёнае каля палюсоў і выгнутае па паверхні абсалютнага значэння вектара ўскарэння савбоднага падзення, так, што вага пробнага цела аднолькавая ў любой кропке на ўнутраным баку Сферы. Такая паверхня нагадвае па форме цацку-ваўчок з цэнтральным патаўшчэннем. Большае прыцягненне зоркі каля экватара кампенсуецца за лік большай лінейнай хуткасці абарачэння ў неінэрцыяльнай сістэме адліка; у высокіх шыротах у сувязі з памяньшэннем гравітацыйнага ўздзеяння зоркі патрабуюцца меньшыя цэнтрабежная сіла і радыюс сячэння плоскасцю, перпендыкулярнай да восі абарачэння. Дадзеная паверхня не з'яўляецца эквіпатэнцыйнай для гравітацыйнага поля (якое складаецца з гравітацыйнага поля зоркі і поля цэнтрабежнай сілы) ва ўластнай абарочавючайся сістэме адліка канструкцыі, пагэтамму сіла цяжару накіравана не па нармалі да паверхні. Але ўнутраны бок Сферы можа быць сканструяваны ў выглядзе тэрас, а не гладкім, так каб лакальнае адхіленне сілы цяжару ад нармалі да паверхні тэрасы не еравышала зададзенага значэння.
+* [[Ракавіна Пакроўскага]] - мадыфікацыя, прапанаваная савецкім вучоным [[Георгій Пакроўскі|Г. І. Пакроўскім]], з'яўляецца сукупнасцю колец.
+* [[Структура Крысвела]] - развіццё ідэі сферы Дайсана, але з фрахтальнай паверхняй для максімізацыі плошчы паверхні, якая ўспрымае выпраменьванне зоркі.
+Усе такія варыянты ўжо нельга называць «сферай», але такая агульная назва захоўваецца гістарычна.
+[[Файл:Ring World model.png|thumb|Сфера Дайсана - варыянт з паверхнямі пастаяннага значэння вектара ўскарэння сабоднага падзення (мадэль паказана з сячэнням).]]
+== Гл. таксама ==
+* [[Дыск Алдэрсана]]
+* [[Мір-Кольца]]
+* [[Экуменаполіс]]
+* [[Глобус Касус]]
 {{зноскі}}
+== Літаратура ==
+* {{cite journal|journal=[[Science]]|year=1960|url=http://www.islandone.org/LEOBiblio/SETI1.HTM|title=Searsh for artificial Stellar of Infra-Red Radiation|author=[[Фрымен Дайсан|Freeman J. Dyson]]|pages=1667-1668|volume=131|doi=10.1126.science.131.3414.1667|pmid=17780673|issue=3414|bibcode=1960Sci...131.1667D}}
+* {{кніга
+ | аўтар      = Шкловский И. С.
+ | частка     =
+ | загаловак  = Вселенная, Жизнь, Разум
+ | арыгінал   =
+ | спасылка   =
+ | выданне    = 6-е изд. дополненое
+ | адказны    =
+ | месца      = М.
+ | выдавецтва =  Наука. Гл. ред. физ.-мат. лит.
+ | год        = 1987
+ | том        =
+ | старонкі   =
+ | старонак   = 320
+ | isbn       =
+}}
 [[Катэгорыя:Астраінжынерныя праекты]]