Асвета на Палессі

Просвіта на Поліссі
Дата заснавання	1923
Тып	грамадская арганізацыя
Цэнтр	Берасце, Брацкі завулак 2; з 1928 Берасце, вул.Пераца 68

Украінскае таварыства «Асвета» на Палессі (1923—1939, укр.: Українське товариство «Просвіта» на Поліссі) — украінская культурна-асветная арганізацыя Палескага ваяводства. Вярхоўны орган — Агульныя сходы арганізацыі. Зарэгістравана рашэннем Палескага ваяводскага кіравання № 161. Мела цесныя кантакты з львоўскай «Асветай» і таварыствам «Родная школа». Прычынай стварэння асобнай асветніцкай арганізацыі былі перашкоды ў распаўсюдзе ўкраінскіх арганізацый з Галіцыі на Валынь і Палессе.

Арганізацыйная структура

Узнікла на базе берасцейскай і кобрынскай гарадскіх Асвет. У перыяд найбольшага росквіту мела 127 чытальняў і 1754 члены ў Берасцейскім, Кобрынскім, Пружанскім, Дарагічынскім, Пінскім і Столінскім паветах Палескага ваяводства. Найбольш шматлікай была Берасцейская чытальня.

Асветніцкая дзейнасць

Удзельнічала ў школьных плебісцытных акцыях. Арганізавала адукацыйныя курсы. Уладальнік «Украінскай прыватнай 7-класнай пачатковай школы імя Аляксея Старажэнка ў Брэсце». Спрыяла папулярызацыі нацыянальнага тэатра і росту сеціва ўкраінскіх бібліятэк.

13 студзеня 1924 г., на Стары Новы год, у рэзідэнцыі Берасцейскай «Асветы» адбывалася ёлка для дзяцей. Ялінка была добра арганізавана дзякуючы намаганням жаночай секцыі. Удзельнічалі 50 украінскіх дзяцей, 20 з якіх чыталі вершы, спявалі калядкі і песні, танцавалі. Рада таварыства паклапацілася пра падарункі, і кожнае дзіця атрымала пакецік з цукеркамі і кнігі, якія асабіста ўручыў пасол на Сойм Васіль Дзмітрюк.

19 студзеня 1924 г. на Вадохрышча ў гарадскім тэатры намаганнямі «Асветы» быў наладжаны вечар, на якім ішла п’еса «На Каляды» і ўкраінскія песні і танцы.

20 студзеня 1924 года ў памяшканні Берасцейскай Асветы было прадстаўлена маладым супрацоўнікам культурна-адукацыйнай секцыі А. Крыжанівскім рэферат на тэму: Гетман Багдан Хмяльніцкі, які ўсебакова ахарактарызаваў эпоху Хмяльніччыны (укр.: Гетьман Богдан Хмельницький, який всебічно охарактеризував добу Хмельниччини).

Ліквідацыя

Прычынай узмацнення рэпрэсій супраць «Асветы» на Палессі стала забойства міністра ўнутраных спраў Браніслава Перацкага. У 1934 годзе кіраўніка арганізацыі Паўла Арцемюка адправілі ў лагер у Бярозе. У 1934 г. ліквідавана школа ім. Аляксея Старажэнка. Рашэннем польскага ваяводы Костэк-Бернацкага знята з рэгістрацыі. Фармальна арганізацыя праіснавала да поўнай ліквідацыі ў лютым 1939 года.

Кіраўнікі

• Васіль Дзмітрыюк
• Уладзімір Крыніцкі
• Паўло Арцемюк

Наступствы

Памяць пра дзейнасць «Асветы на Палессі» паспрыяла адраджэнню асветніцкага руху на Кобрыншчыне і Маларыце ў 90-я гады ХХ стагоддзя. Спадчыннікам лічыла сябе таварыства «Асвета Берасцейшчыны».

Літаратура

• Леонюк В., Словник Берестейщини. — Львів: Афіша, 1996 — с.57-59.
• Брест. Энциклопедический справочник — Мн.: Белорусская энциклопедия им. П. Бровки, 1987. — с.312-313.
• З діяльності Берестейської Просвіти. Тижневик «Наше Життя». Холм, 3 лютого 1924 року.