Бялоўскае (Белгародская вобласць)

Сяло Бялоўскае Краіна Расія Суб’ект федэрацыі Белгародская вобласць Муніцыпальны раён Белгародскі раён Каардынаты 50°34′51″ пн. ш. 36°43′37″ у. д. Насельніцтва 2 040 чал. (2010) Часавы пояс UTC+03:00 Паштовыя індэксы 308517 Код АКАТП 14210801001 Афіцыйны сайт admbelovskoe.ru Бялоўскае на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Бялоўскае — сяло ў Белгародскім раёне Белгародскай вобласці Расіі. Адміністрацыйны цэнтр Белаўскага сельскага паселішча.

Размешчана на рацэ Разумная паблізу ўсходніх ускраін Белгарада (па вуліцы Макаранкі), з унутранага боку Белгарадскай аб’язной дарогі.

Этымалогія назвы

Назву сяло атрымала ад белых крэйдавых адгор’яў, якія выступаюць на паверхню па бэльках і схілах.

Гісторыя

Вёска заснавана ў сярэдзіне XVIII стагоддзя.

Пры стварэнні абарончай «засечнай рысы» служывыя людзі сталі сяліцца непадалёк ад горада-крэпасці. Так, праз 6 гадоў пасля заснавання Белгарада, у 1599 годзе з’явілася сяло «Ястрабова» . Пасля шэрагу мерапрыемстваў, прынятых урадам, многія ястрабаўскія памешчыкі да 1762 года аказаліся выштурхнутымі з дваранскай касты і ўключаны ў саслоўе аднадворцаў, якія прыраўноўваліся да сялян. У гэтым жа годзе з сяла Ястрабава вылучылася Бялоўскае.

У пачатку вылучылася 4 ці 5 двароў. За імі пацягнуліся і іншыя. Вёска моцна разраслася.

Так, у эканамічных нататках Курскай губерні Белгарадскага павета гаварылася: «Сяло Мікольскае, Ястрабава таксама, слабадка Шчаглоўка, сяльцо Бялоўскае, вёска Сеўрукова…Колькасць двароў — 167, па рэвізіі душ мужчынка — 701, жаночая — 651. Вёска Бялоўскае на правым баку рэчкі Разумнай, на якой мучны млын аб двух паставах, з двума таўчэнямі. Царква драўляная Мікалая Цудатворца, тры дамы панскія, драўляныя».

У 1843 годзе намаганнямі прыхаджан пабудавана царква. Пазней адкрылася царкоўна-прыходская царква.

36 сем’яў карысталіся купчай зямлёй, іншыя арандавалі яе ў багатыроў.

Многія ішлі на сезонныя заробкі ў Белгарад і Харкаў. Працавалі яны ў якасці муляроў, печнікаў, страхароў.

Першы калгас.

У 1929 годзе дваццаціпяцітысячнік камуніст Камароў (імя невядома) арганізаваў у Бялоўскім першы калгас. Яму прысвоілі імя Клімента Яфрэмавіча Варашылава. Большасць мясцовых сялян балюча ўспрынялі калектывізацыю.

У 1958 годзе калгас быў пераўтвораны ў калгас «Зара», а ў лютым 1965 — у саўгас «Зара». Галоўным напрамкам гаспадаркі стала агародніцтва. У лютым 1969 года гаспадарка ўзбуйнілася за кошт далучэння да яе калгаса імя Леніна.

Актыўна працягвалася гаспадарчае і жыллёвае будаўніцтва.

На цэнтральнай сядзібе гаспадаркі ўсё больш узнікала шматкватэрных дамоў. Здадзены ў эксплуатацыю сховішчы для агародніны, збожжасклад, гараж, лазня, кармацэх. Узведзена памяшканне сярэдняй школы.

Вёска ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

Адважна ваявалі з гітлераўцамі жыхары Бялоўскага, дзясяткі якіх ваявалі на франтах.

Летам 1943 года, выкарыстоўваючы выгаднае стратэгічнае становішча вёскі (стромкія схілы на правым беразе ракі Разуменкі), гітлераўцы ператварылі вёску ў магутны апорны пункт на подступах да Белгарада. З сяла як на далоні праглядаўся ўвесь абсяг левабярэжжа, да лесу на гарызонце. Задача з ходу фарсіраваць Разуменку і вызваліць Бялоўскае аказалася вельмі цяжкай.

Як толькі савецкія падраздзяленні адрываліся ад узлеску, гітлераўцы адкрывалі па іх шквальны агонь. Бялоўскае апрацоўвалі авіяцыя і артылерыя.

Праваяваўшы ўсяго паўгода, пры фарсіраванні Дняпра стаў Героем Савецкага Саюза дзевятнаццацігадовы артылерыст Сяргей Асташчанка. Увесну 1944 гады ён прыязджаў на пабыўку ў Бялоўскае і не пазнаў роднай вёскі. Яно было разбураным, не ацалела ніводнай хаты. Людзі туліліся ў зямлянках. Паступова сяло паўставала з руін.

Промыслы вёскі

З мясцовых промыслаў самымі значнымі былі, выпальванне вапны і вытворчасць драўляных грабянёў для пражы.

Жанчыны пралі, ткалі, адбельвалі палатно, абшывалі сем’і. Мужчыны нарыхтоўвалі кару і плялі лапці. Яшчэ адзін папулярны промысел — выраб дуг для запрэжкі коней. Гэтыя вырабы карысталіся падвышаным попытам далёка за межамі Белгарадчыны. Вядома, што ў пачатку 20 стагоддзі дугі з Бялоўскага вазілі ў Сібір. Паралельна з гэтымі промысламі развіваюцца саматужныя вытворчасці братоў Фёдараўскіх, якія пабудавалі невялікія цагельні. Мелася і некалькі ветракоў, якія вырабляюць таварную муку.

Знакамітасці

У 1925 годзе ў Бялоўскім нарадзіўся Герой Савецкага Саюза С. М. Асташчанка, у 1926 г. — паэт В. С. Буханаў. Сяло Бялоўскае з’яўляецца радзімай паэта Віталя Буханава. Яго верш «Сельшчына» быў пакладзены на музыку настаўніцай Бялоўскай сярэдняй школы Раманенка Ірынай і стаў гімнам Бялоўскага: Гляну з пагорка на белыя хаты / Лебедзі ці селі ў родным Логу? Мілая сельшчына, край небагаты, / Вырваць з сэрца цябе не магу. / Белае наша сяло ў пералесках / Таполя высокі, абрыў крэйдавай. / Нібы ўчора здзіўленае дзяцінства / Тут нетаропка блукала са мной.

Насельніцтва

У 1931 г. у Бялоўскім — 2140 жыхароў. У 1950-1980-я гг. с. Бялоўскае ў Ястрабаўскім сельсавеце Белгарадскага раёна. На 17 студзеня 1979 г. у Бялоўскім 1219 жыхароў, на 12 студзеня 1989 г. — 1487 (680 мужчын, 807 жанчын), у 1994 г. — 1589 жыхароў. У 1997 годзе с. Бялоўскае (501 домаўладанне) — цэнтр Белаўскай сельскай акругі (чатыры вёскі) у Белгарадскім раёне.

Дзесятая рэвізія перапісала ў вёсцы Бялоўская «516 душ мужчынскага полу». У 1884 годзе ў в. Бялоўскай Старагародскай воласці Белгарадскага павета — 446 двароў (199 хат. «15 гадоў таму згарэла 95 двароў, 10 гадоў таму згарэла 10 двароў і ў 1881 годзе згарэла 7 двароў») сялян дзяржаўных душавых і 70 двароў сялян дзяржаўных душава-чацвёртых, 1440 жыхароў (738 мужчынскага і 702 жаночага полу), пісьменных 93 мужчыны і шэсць жанчын, навучэнцаў 51 хлопчык і шэсць дзяўчынак; у сялян — 1348,9 дзесяціны сядзібнай і ворнай зямлі (чарназём), 17,3 дзесяціны сенажаці, 70 дзесяцін выгана і 175,1 дзесяціны лесу («Лясная дача Карэйскага ўезджага лесу знаходзіцца ў агульным карыстанні в.»); у сялян — 255 працоўных коней і 55 жарабят, 281 карова са 166 цялятамі, 733 авечкі, 159 свіней; у вёсцы — карчма, шынок і дзве гандлёвыя крамы.

Спасылкі

• Бялоўскае Архівавана 15 верасня 2019. на сайце «Расійскага саюза сельскай моладзі»
• Белаўскае Белгарадскага раёна . Энцыклапедыя. Белгародская вобласць
• Бялоўскае сельскае паселішча . Афіцыйны сайт органаў мясцовага самакіравання Белгарадскага раёна