Перайсці да зместу

Валерый Якаўлевіч Брусаў

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Валерый Якаўлевіч Брусаў
руск.: Валерий Яковлевич Брюсов
Асабістыя звесткі
Псеўданімы Валерий Маслов, Аврелий[1][2], В. Бакулин[3][2], Нелли[4][2], В. А. Маслов[5], Даров[2], 3. Фукс[2], Ptyx[2] і К. Веригин
Дата нараджэння 1 (13) снежня 1873[6]
Месца нараджэння
Дата смерці 9 кастрычніка 1924(1924-10-09)[6][8][…] (50 гадоў)
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
Бацька Якаў Кузьміч Брусаў[d]
Маці Matryona Bryusova[d]
Жонка Іаана Мацвееўна Брусава[d]
Альма-матар
Месца працы
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці паэт, пісьменнік, перакладчык, літаратурны крытык, пісьменнік навуковай фантастыкі, гісторык літаратуры, філосаф, празаік, драматург, гісторык, літаратуразнавец
Кірунак рускі сімвалізм[d]
Жанр лірыка
Мова твораў руская
Грамадская дзейнасць
Партыя
Подпіс Выява аўтографа
Лагатып Вікікрыніц Творы ў Вікікрыніцах
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Лагатып Вікіцытатніка Цытаты ў Вікіцытатніку

Валерый Якаўлевіч Брусаў (руск.: Валерий Яковлевич Брюсов; 1 (13) снежня 1873[6], Масква[6][7][…] — 9 кастрычніка 1924(1924-10-09)[6][8][…], Масква, РСФСР, СССР[6][7][…]) — рускі паэт, празаік, літаратурны крытык, драматург, тэарэтык літаратуразнаўства, перакладчык. Пачынальнік сімвалізму ў рускай літаратуры.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў купецкай сям’і. Вучыўся ў маскоўскай прыватнай гімназіі Ф. Крэймана. Паступіў у 1892 годзе ў Маскоўскі ўніверсітэт на гістарычнае аддзяленне гісторыка-філалагічнага факультэта. У 1895 годзе Брусаў выдаў кнігу «Шэдэўры», у 1897 годзе — кнігу «Гэта — я» пра свет суб’ектыўна-дэкадэнцкіх перажыванняў, якія абвяшчалі эгацэнтрызм. У 1899 годзе скончыў універсітэт, цалкам аддаўся літаратурнай дзейнасці. На працягу двух гадоў працаваў сакратаром рэдакцыі часопіса «Рускі архіў». Пасля арганізацыі выдавецтва «Скарпіён», якое публікавала творы мадэрністаў, Брусаў прыняў актыўны ўдзел у арганізацыі альманахаў і часопіса «Шалі» (1904—1909).

У 1897 годзе Брусаў ажаніўся з Іаанай Рунт. Яна была спадарожніцай да самай яго смерці. У 1900 годзе выйшла кніга «Трэцяя варта», пасля якой Брусаў атрымаў прызнанне як паэт. У 1903 годзе апублікаваў кнігу «Гораду і свету», у 1906 годзе — «Вянок».

У жніўні 1914 года ў Вільні пазнаёміўся з Я. Купалам, у выніку чаго стаў адным з першых перакладчыкаў яго паэзіі.

У 1919 годзе Брусаў стаў членам РКП(б). Працаваў у Дзяржаўным выдавецтве, загадваў літаратурным пададдзелам Аддзела мастацкай адукацыі пры Наркамасветы, быў членам Дзяржаўнага вучонага савета, прафесарам МДУ (з 1921).

Памёр ад запалення лёгкіх. Пахаваны на Новадзявочых могілках.

Творчасць

[правіць | правіць зыходнік]

Выступаў як паэт, празаік, драматург, літаратуразнавец, тэарэтык верша і перакладчык.

У зборніках «Рускія сімвалісты» (вып. 1—3, 1894—95; у асноўным вершы Брусава), «Chefs d’oeuvre» («Шэдэўры», 1895), «Me eum esse» («Гэта — я», 1897) — выявішся ўплыў заходнееўрапейскага і рускага дэкадансу, пошукі новых формаў паэзіі. Аўтар зборнікаў вершаў «Urbi et orbi» («Гораду і свету», 1903), «Στέφανος» («Вянок», 1906), «Люстра ценяў» (1912) і інш., празаічных зборнікаў «Зямная вось» (1907), «Ночы і дні» (1913), гістарычных раманаў «Вогненны Анёл» (1907—08), «Алтар перамогі» (1911—12), «Юпітэр звергнуты» (незак., апубл. 1934), п’есы «Падарожнік» (1911), трагедыі «Пратэсілай памерлы» (1913), у якіх — зварот да урбаністычных матываў, навукі і гісторыі, міфалогіі і сучаснасці. У зборніках «Апошнія мары» (1920), «У такія дні» (1921), «Міг» (1922), «Mea!» («Спяшайся!», 1924) інтымная, пейзажная, міфалагічная, філасофская і палітычная тэматыка.

У гісторыка-літаратурных працах (кніга «Далёкія і блізкія», 1912) і публікацыях, прысвечаных А. С. Пушкіну (больш за 80), Я. А. Баратынскаму, М. В. Гогалю, Ф. І. Цютчаву і інш., канкрэтнасць і канструктыўная яснасць аналізу, аргументаванасць вывадаў, лаканізм і вытанчанасць стылю, шырыня эрудыцыі Брусава-даследчыка.

Перакладаў на рускую мову творы антычнай, заходнееўрапейскай паэзіі і драматургіі (Дж. Байрана, Вергілія, Дантэ, П. Верлена, Мальера і інш.). Перакладчык армянскай паэзіі (анталогія «Паэзія Арменіі са старажытных часоў да нашых дзён», 1916, факс. выд. 1987; званне народнага паэта Арменіі 1923). На рускую мову пераклаў асобныя вершы Я. Купалы.

Беларускія пераклады

[правіць | правіць зыходнік]
  • Брусаў, В. Выбраныя вершы / Валерый Брусаў; пер. з рускай Г. Ліхтаровіча. — Мінск : Выдавец Раман Цымбераў, 2025. — 104 с. (Паэты планеты)

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Масанов И. Ф. Словарь псевдонимов русских писателей, ученых и общественных деятелей — Российская книжная палата, 1956. — Т. 1. — С. 86. — 442 с.
  2. ↑ а б в г д е Брюсов, Валерий Яковлевич // Писатели современной эпохи: Био-библиографический словарь русских писателей XX века / под ред. Б. П. Козьмин — М.: 1928. — Т. 1. — С. 54–59. — 287 с.
  3. ↑ Масанов И. Ф. Словарь псевдонимов русских писателей, ученых и общественных деятелей — Российская книжная палата, 1956. — Т. 1. — С. 144. — 442 с.
  4. ↑ Словарь псевдонимов русских писателей, ученых и общественных деятелей — Российская книжная палата, 1957. — Т. 2. — С. 260. — 387 с.
  5. ↑ Словарь псевдонимов русских писателей, ученых и общественных деятелей — Российская книжная палата, 1957. — Т. 2. — С. 181. — 387 с.
  6. ↑ а б в г д е ё ж з і Громова А. Г. Брюсов // Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 1.
  7. ↑ а б в г Громова А. Г. Брюсов Валерий Яковлевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1971. — Т. 4: Брасос — Веш. — С. 72–73. Праверана 28 верасня 2015.
  8. ↑ а б Громова А. Г. Брюсов Валерий Яковлевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1971. — Т. 4: Брасос — Веш. — С. 72–73. Праверана 27 верасня 2015.
  9. ↑ Find a Grave — 1996. Праверана 29 чэрвеня 2024.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Валерый_Якаўлевіч_Брусаў&oldid=5048783"