Перайсці да зместу

Віртуальная чорная дзірка

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Віртуальная чорная дзірка — гіпатэтычны аб’ект квантавай гравітацыі: чорная дзірка, якая ўзнікла ў выніку квантавай флуктуацыі прасторы-часу[1]. З’яўляецца адным з прыкладаў так званай квантавай пены і гравітацыйным аналагам віртуальных электрон-пазітронных пар у квантавай электрадынаміцы.

Механізм узнікнення

[правіць | правіць зыходнік]

З’яўленне віртуальных чорных дзір на планкаўскім маштабе з’яўляецца следствам суадносін нявызначанасцяў[2]

,

дзе  — кампанента радыуса крывізны малой вобласці прасторы-часу;  — каардыната малой вобласці;  — планкаўская даўжыня;  — пастаянная Планка;  — гравітацыйная пастаянная Ньютана;  — хуткасць святла. Названыя суадносіны нявызначанасцяў з’яўляюцца іншай формай суадносін нявызначанасцяў Гейзенберга ў дачыненні да планкаўскага маштабу.

Паводле ацэнак фізікаў-тэарэтыкаў[5], віртуальныя чорныя дзіркі павінны мець масу парадку масы Планка, час жыцця парадку планкаўскага часу, і ўтварацца са шчыльнасцю парадку аднаго асобніка на аб’ём Планка. Пры гэтым, калі віртуальныя чорныя дзіркі існуюць, яны могуць запускаць механізм распаду пратона. Паколькі маса чорнай дзіркі спачатку павялічваецца дзякуючы падзенню масы на чорную дзірку, а затым памяншаецца з-за выпраменьвання Хокінга, то выпусканыя элементарныя часціцы, у агульным выпадку, не ідэнтычныя тым, якія падаюць у чорную дзірку. Такім чынам, калі ў віртуальную чорную дзірку трапляюць два кваркі, складнікі пратона, то магчыма з’яўленне антыкварка і лептона, што парушае закон захавання барыённага ліку[5].

Існаванне віртуальных чорных дзір пагаршае знікненне інфармацыі ў чорнай дзіры, бо любы фізічны працэс патэнцыйна можа быць парушаны ў выніку ўзаемадзеяння з віртуальнай чорнай дзіркай[6].

Стварэнне вакуума, які складаецца з віртуальных планкаўскiх чорных дзір (квантавай пены), энергетычна найбольш выгадна ў трохмернай прасторы[7], што, магчыма, абумовіла 4-мернасць назіранай прасторы-часу.[2]

  1. S. W. Hawking (1995). Virtual Black Holes
  2. а б в г д A.P. Klimets. (2023). Quantum Gravity. Current Research in Statistics & Mathematics, 2(1), 141-155.
  3. П. А. М. Дирак. Общая теория относительности. М.: Атомиздат, 1978. С. 39.
  4. а б A. P. Klimets. On the fundamental role of massless form of matter in physics. Quantum gravity. Western University-Canada, 2017. P. 25-32.
  5. а б Fred C. Adams, Gordon L. Kane, Manasse Mbonye, and Malcolm J. Perry (2001), Proton Decay, Black Holes, and Large Extra Dimensions, Intern. J. Mod. Phys. A, 16, 2399.
  6. Steven B. Giddings, The black hole information paradox, arXiv: hep-th / 9508151v1.
  7. A. P. Klimets. Geons — candidates for the role of the initial microblack holes and their importance for the Planck physics // FIZIKA B (Zagreb), vol. 9 (2000), no. 1, p. 23-42.