Гісторыя Еўрапейскага саюза

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Еўрапейскі саюз з’яўляецца геапалітычным суб’ектам, які ахоплівае большую частку еўрапейскага кантынента. Ён заснаваны на шматлікіх дамовах і пашыраўся некалькі разоў. Першапачаткова Еўрапейскі саюз заснавалі 6 краін-удзельніц, а на 2018 год ён пашырыўся да 28 краін, што на дадзены момант складае большасць дзяржаў у Еўропе.

Сцяг Еўрапейскага саюза

Акрамя ідэй федэрацыі, канфедэрацыі альбо мытнага саюза, арыгінальнае развіццё Еўрапейскага саюза на аснове наднацыянальнага фонду, які б мог «зрабіць вайну неймавернай і матэрыяльна немагчымай»[1] і ўмацаванне дэмакратыі сярод сваіх членаў[1], як выкладаў Рабер Шуман і іншыя лідары ў дэкларацыі Шумана (1950) і Еўрапейскай дэкларацыі (1951 г.). Гэты прынцып быў у цэнтры Еўрапейскага аб’яднання вугалю і сталі (ЕАВС) (1951), Дамова аб Парыжы (1951), а затым Рымская дамова (1958), якая ўстанавіла Еўрапейскую эканамічную супольнасць (ЕЭС) і Еўрапейскую супольнасць па атамнай энергетыцы (ЕўрАзЭс). Абодзве супольнасці (ЕАВС і ЕЭС) былі пазней уключаны ў Еўрапейскі саюз, а EAEC захоўвае пэўную прававую ідэнтычнасць.

Маастрыхцкай дамовай (1992) быў створаны Еўрапейскі саюз з яго сістэмай рэгулюючых слупоў, у тым ліку замежных і ўнутраных спраў разам з Еўрапейскім супольнасцю. Гэта, у сваю чаргу, прывяло да стварэння адзінай еўрапейскай валюты, еўра (запушчана ў 1999 годзе). Маастрыхцкай дамовай былі ўнесены змены, у адпаведнасці з дамовамі Амстэрдаме (1997), Ніцы (2001) i Лісабоне (2007 г.).

Ідэі еўрапейскага адзінства да 1945 года[правіць | правіць зыходнік]

На тэрыторыі Еўропы адзінымі дзяржаўнымі ўтварэннямі, параўнальнымі па памерах з Еўрапейскім саюзам, былі Заходняя Рымская імперыя, Франкская дзяржава, Свяшчэнная Рымская імперыя. На працягу апошняга ж тысячагоддзя Еўропа была раздробленая. Ідэя стварэння Злучаных Штатаў Еўропы ўпершыню ўзнікла пасля вайны за незалежнасць ЗША і прыпісваецца Напалеону I Банапарту[2]. Вялікія плошчы Еўропы раней аб’яднаных імперый, пабудаваных на сілу, напрыклад, Рымскай імперыі, Візантыі, Франкскай імперыі, Першай Французскай імперыі і нацысцкай Германіі. Мірныя сродкі некаторай кансалідацыі еўрапейскіх тэрыторый, якія выкарыстоўваліся павінны быць прадастаўлена дынастычным саюзамi; менш распаўсюджанымі былі канфедэрацыі на ўзроўні краін, такіх, як Рэчы Паспалітай і Аўстра-Вугорскай імперыі.[3] У кангрэсе Экс-ла-Шапель 1818 года, цар Аляксандр, як самы перадавы інтэрнацыяналіст тых дзён, прапанаваў нешта накшталт пастаяннага Еўрапейскага саюза і нават прапанаваў утрыманне міжнародных ваенных сіл, каб забяспечыць прызнаныя дзяржавы з падтрымкай супраць змены вядучай улады шляхам гвалту.

З-за разбуральных наступстваў вайны і замежнай акупацыі многія людзі звярнуліся да ідэі ў той ці іншай форме адзінай Еўропы, у прыватнасці Уільям Пэнн, абат Шарль-дэ-Сен-П’ер, Віктар Гюго, Джузэпэ Мадзіні, у апошні час Тэадор дэ Корвін Шыманоўскі, і Рыхард фон Куденхов-Калергі. Прыняцце такіх ідэй па ўсёй Еўропе рэзка павялічылася пасля завяршэння Першай сусветнай вайны, з якой звазана масавая гібелль людзей. Але толькі пасля заканчэння Другой сусветнай вайны былі прынятыя рэальныя крокі.

Прыклад арганізацыі, створанай для садзейнічання асацыяцыі дзяржаў паміж войнамі, каб прасоўваць ідэю Еўрапейскага саюза — рух Пан-Еўропы.

1945—1957: Ад ЕАВС да Рымскіх дамоваў[правіць | правіць зыходнік]

Пасля дзвюх разбуральных сусветных войнаў, палітычны клімат спрыяе міжнароднаму адзінству, якое можа эфектыўна захаваць мір у Еўропе. Другая сусветная вайна з 1939 па 1945 гг. прадэманстравала чалавечую і эканамічную катастрофу, якая ахапіла Еўропу. Яна прадэманстравала жахі вайны, а таксама экстрэмізм, праз Халакост і атамныя бамбардзіроўкі Хірасімы і Нагасакі. Таксама ў людзей было жаданне зрабіць усё дзеля таго, каб гэта ніколі не магло паўтарыцца, у прыватнасці, не дапусціць вайны з дапамогай ядзернай зброі. Большасць еўрапейскіх краін не ўдалося захаваць іх дзяржаўнасці, саступіўшы дзвюм ідэалагічна супрацьлеглым звышдзяржавам.[4] Адной з іх быў СССР, які стаў звышдзяржавай пасля Другой сусветнай вайны і захаваў свой статус на працягу 45 гадоў. Для таго, каб гарантаваць, што Германія ніколі не зможа паставіць пад пагрозу свет зноў, яе цяжкая прамысловасць была часткова дэмантаваная, а яе асноўныя вуглездабыўныя рэгіёны былі вылучаны (Саар, Сілезія), або пастаўленыя пад міжнародны кантроль (вобласць Рур). Ідэя аб’яднання Еўропы атрымала другое дыханне пасля Другой сусветнай вайны. Яе рухальнымі сіламі былі: 1) ясна ўсвядомленая народамі Еўропы патрэба ў працяглым свеце, 2) неабходнасць развіцця эканамічных сувязяў паміж заходнееўрапейскімі краінамі ў мэтах аднаўлення разбуранай вайной гаспадаркі, 3) фарміраванне біпалярнай сістэмы свету, дзе галоўнымі сіламі сталі ЗША і СССР, а таксама распад каланіяльнай сістэмы, у выніку чаго Заходняя Еўропа пазбавілася ранейшай палітычнай вагі і многіх рынкаў збыту. Адпраўным пунктам пасляваеннага руху за адзіную Еўропу прынята лічыць прамову брытанскага дзяржаўнага дзеяча Ўінстана Чэрчыля «Трагедыя Еўропы», агучаную 19 верасня 1946 г. у Цюрыхскім універсітэце. У ёй Чэрчыль заклікаў еўрапейцаў пакончыць «з нацыянальнымі звадамі», перш за ўсё з франка-германскім антаганізмам, і ўтварыць на кантыненце «нешта накшталт Злучаных Штатаў Еўропы».

У траўні 1948 г. у Гаазе адбыўся Кангрэс Еўропы, на якім прадстаўнікі 16 еўрапейскіх краін, а таксама назіральнікі з ЗША і Канады абмяркоўвалі разнастайныя інтэграцыйныя планы — аж да неадкладнага стварэння федэратыўнай дзяржавы. Рэальным вынікам Кангрэса стала стварэнне Савета Еўропы ў якасці першай агульнаеўрапейскай арганізацыі, які пачаў дзейнічаць у траўні 1949 г. Першапачаткова ён займаўся супрацоўніцтвам у сферы эканомікі, сацыяльнага развіцця, культуры, заканадаўства, навукі і тэхнікі. Цяпер дзейнасць Рады Еўропы сканцэнтравана на пытаннях забеспячэння і абароны правоў чалавека. У наступным годзе, 9 чэрвеня 1950 года, міністр замежных спраў Францыі Рабер Шуман прапанаваў супольнасці аб’яднаць вугальную і сталеліцейную прамысловасці Еўропы — два элементы, неабходныя для стварэння зброі вайны.

Карта ЕАВС на момант заснавання ў 1952

18 красавіка 1951 г. ФРГ, Бельгія, Нідэрланды, Люксембург, Францыя, Італія падпісалі ў Парыжы Дамову аб Еўрапейскім аб’яднанні вугалю і сталі (ECSC — European Coal and Steel Community) тэрмінам на 50 гадоў. Дагавор увайшоў у сілу ў ліпені 1952 г. Яго асноўныя мэты: стварэнне агульнага рынку вугалю і сталі, мадэрнізацыя і павышэнне эфектыўнасці вытворчасці ў вугальнай і металургічнай прамысловасці, паляпшэнне ўмоў працы і рашэнне праблем занятасці ў гэтых галінах. Дамова заклікала ўмацаваць мір у Еўропе і стварыць перадумовы для цеснага аб’яднання народаў. Паставіўшы пад міжнародны кантроль здабычу вугалю і вытворчасць сталі, удзельнiкi дамовы вырашалі дзве задачы: яны спрыялі мадэрнізацыі нацыянальнай гаспадаркі (асновай якога тады служыла металургія і цяжкая прамысловасць), а таксама ліквідавалі магчымасць падрыхтоўкі адной з краін да новай вайны.

Гэтае аб’яднанне ўзяло на сябе ролю Міжнароднага органа па Рурскай вобласці і зняло некаторыя абмежаванні па нямецкай прамысловай прадуктыўнасці. Яно нарадзіла першыя ўстановы, такія як Вышэйшы орган (у цяперашні час Еўрапейская камісія) і Агульны сход (цяпер Еўрапейскі парламент). Першымі прэзідэнтамі гэтых устаноў былі Жан Манэ і Спак адпаведна.

Вялікабрытанія адмовілася ўдзельнічаць у ЕАВС з асцярогі абмежаванні нацыянальнага суверэнітэту. Спроба ператварыць пратэктарат Саар у «еўрапейскую тэрыторыю» была аспрэчана на рэферэндуме ў 1955 годзе. Саар павінен быў рэгулявацца законам пад надзорам еўракамісара, падсправаздачнага Савету Міністраў Заходнееўрапейскага саюза. Дакументы, выяўленыя на 8 траўня 2009 года з дапамогай WikiLeaks[5], паказваюць, што Більдэрбергскай групай у 1955 годзе была выказана падтрымка адзінай еўрапейскай валюты (г.зн. еўра) і для агульнага рынку ў Еўропе з больш нізкімі тарыфнымі стаўкамі, чым тыя, за межы агульнага рынку і больш пан-еўрапейскай інтэграцыі, на аснове тагачасных шасці членаў еўрапейскай супольнасці вугалю і сталі, «асабліва ў дачыненні да прамысловага выкарыстання атамнай энергіі».[5] Пасля няўдалых спробаў стварэння абароны (European Community Defense) і палітычных супольнасцяў (Еўрапейская палітычная супольнасць), лідары сустрэліся ў Месіна на канферэнцыі і стварылі Spaak камітэт які вырабіў даклад Spaak. Даклад быў прыняты на канферэнцыі ў Венецыі (29 і 30 траўня 1956), дзе было прынята рашэнне аб правядзенні міжурадавай канферэнцыі. Міжурадавая канферэнцыя па Агульнаму рынку і Еўратам сканцэнтравана на эканамічным адзінстве, што прыводзіць да Рымскіх дамоваў, якія заключаюцца ў 1957 годзе і ўсталявалі Еўрапейскую эканамічную супольнасць (ЕЭС) і Еўрапейскую супольнасць па атамнай энергіі (Еўратам).[6]

Дзяржавы ЕС

1958—1972: Тры супольнасці[правіць | правіць зыходнік]

З мэтай паглыблення эканамічнай інтэграцыі тыя ж шэсць дзяржаў у 1957 заснавалі Еўрапейскую эканамічную супольнасць (ЕЭС, Агульны рынак) (EEC — European Economic Community) і Еўрапейскую супольнасць па атамнай энергіі (Euratom — European Atomic Energy Community). ЕЭС быў створаны ў першую чаргу як мытны саюз шасці дзяржаў, закліканы забяспечыць свабоду перамяшчэння тавараў, паслуг, капіталаў і людзей. Еўратам павінен быў спрыяць аб’яднанню мірных ядзерных рэсурсаў гэтых дзяржаў. Самым важным з гэтых трох еўрапейскіх супольнасцяў з’яўлялася Еўрапейскую эканамічную супольнасць, так што пазней (у 1990-я гады) яна стала называцца проста Еўрапейскай супольнасцю (EC — European Community). ЕЭС было заснаваны Рымскім дагаворам 1957 года, які ўвайшоў у сілу 1 студзеня 1958. У 1959 членамі ЕЭС быў створаны Еўрапейскі парламент — прадстаўнічы кансультатыўны, а пазней і заканадаўчы орган. Працэс развіцця і ператварэння гэтых еўрапейскіх супольнасцяў у сучасны Еўрапейскі саюз адбываўся шляхам адначасовых структурнай эвалюцыі і інстытуцыйнай трансфармацыі ў больш згуртаваная блок дзяржаў з перадачай усё большай колькасці функцый кіравання на наднацыянальны ўзровень (так званы працэс еўраінтэграцыі, або паглыблення саюза дзяржаў), з аднаго боку, і павелічэння колькасці ўдзельнікаў еўрапейскіх супольнасцяў (і пазней Еўрапейскага саюза) з 6 да 28 дзяржаў (пашырэння саюза дзяржаў). Дзве новыя супольнасці былі створаны асобна ад ЕАВС, хаця яны падзяляюць адны і тыя ж суды і Агульную Асамблею. Кіраўнікі новых супольнасцяў называліся камісіямі, у адрозненне ад «Вышэйшага органа». EEC ўзначаліў Хальштэйн і Еўратам узначаліў Луі Арманд, а затым Эцін Хірш. Еўратам будзе інтэграваць сектар у галіне ядзернай энергіі, у той час як ЕЭС будзе развіваць мытны саюз паміж яго членамі.[6]

На працягу 1960-х гадоў напружанасць стала праяўляцца з Францыяй, якая імкнулася абмежаваць наднацыянальную ўладу і адмаўлялася ад сяброўства са Злучаным Каралеўствам. Тым не менш, у 1965 годзе было дасягнута пагадненне аб аб’яднанні трох суполак у рамках аднаго набору інстытутаў, і, такім чынам, Дагавор аб зліцці быў падпісаны ў Бруселі і ўвайшоў у сілу 1 ліпеня 1967 і абвясціў аб стварэнні Еўрапейскай Супольнасці. Жан Рэй стаў старшынёй на першай аб’яднанай камісіі.

Хаця палітычны прагрэс суполак вагаўся ў 1960-х гадах, гэта быў урадлівы перыяд еўрапейскай прававой інтэграцыі. Многія з асноватворных прававых вучэнняў Суда ўпершыню былі ўсталяваныя ў эпахальных рашэннях на працягу 1960-х і 1970-х гадоў. Іншыя знакавыя рашэнні на працягу гэтага перыяду ўключалі ўсталяванне перавагі еўрапейскага права над нацыянальным заканадаўствам і рашэнне пра «Малочныя прадукты», якое абвясціла, што агульныя прынцыпы міжнароднага права, узаемнасці і адплаты былі забароненыя ў рамках Еўрапейскай супольнасці.

1973—1993: Пашырэнне[правіць | правіць зыходнік]

Пасля доўгіх перамоваў, і пасля змены французскага старшынства, 1 студзеня 1973 г. Данія, Ірландыя і Злучанае Каралеўства (з Гібралтарам) у рэшце рэшт далучыліся да Еўрапейскай Супольнасці. Гэта было першае з некалькіх пашырэнняў, што стала адным з асноўных накірункаў палітыкі саюза.[7]

Пашырэнне ЕС 1952—2007

У 1979 годзе Еўрапейскі парламент правёў свае першыя прамыя выбары на аснове ўсеагульнага выбарчага права. Былі абраныя 410 членаў, з ліку якіх затым была абрана першая жанчына-прэзідэнт Еўрапарламента — Сімона Вэйл.[8] Далейшае павелічэнне мела месца ў 1981 годзе (Грэцыя). У 1982 году Грэнландыя прагаласавала за тое, каб пакінуць Супольнасць. Іспанія і Партугалія далучыліся 1 студзеня 1986 г. у трэцім пашырэнні[9]. У лютым 1986 у Люксембургу быў падпісаны Адзіны еўрапейскі акт, які рэфармаваў Еўрапейскі саюз і паставіў мэту стварыць да 1 студзеня 1993 года адзіны рынак краін-членаў ЕС.

Прызначаны прэзідэнт Камісіі Жак Дэлор пад старшынствам прыняў еўрапейскі сцяг супольнасці ў 1986 г. У першым буйным пераглядзе дамоваў з моманту дамовы аб далучэнні, лідары падпісалі Адзіны еўрапейскі акт у лютым 1986 года. Тэкст разглядаў інстытуцыйныя рэформы, уключаючы пашырэнне паўнамоцтваў суполак — у прыватнасці, у дачыненні да знешняй палітыкі. Ён быў адным з асноўных кампанентаў у завяршэнні адзінага рынку і ўвайшоў у сілу 1 ліпеня 1987 года[10].

Члены ЕС выкарыстоўваюць стандартызаваны дызайн пашпартоў колеру бурундзі з указаннем краіны-члена, гербам і надпісам «Еўрапейскі саюз» на афіцыйнай мове (ці мовах) краіны

У 1987 году Турцыя афіцыйна падала заяўку на ўступленне ў супольнасць, і пачаў доўгі працэс падачы заяўкі для любой краіны. У Цэнтральнай Еўропе прайшлі польскія забастоўкі і пагадненні Польскага круглага стала (1988 г.). У 1989 г. абрынулася Берлінская сцяна, нароўні з жалезнай заслонай. Германія ўз’ядналася, і дзверы пашырэння ў краінах былога ўсходняга блока былі адчынены[11]. З хваляй новых павелічэнняў, 7 лютага 1992 года была падпісана Маастрыхцкіая дамова, якая ўсталявала Еўрапейскі саюз, і ўвайшла ў сілу ў наступным годзе.

1993—2004: Стварэнне[правіць | правіць зыходнік]

У 1992 усе дзяржавы, якія ўваходзяць у Еўрапейскую супольнасць, падпісалі Дамову аб стварэнні Еўрапейскага саюза — Маастрыхцкую дамову. Маастрыхцкая дамова заснавала тры апоры ЕС (pillars):

  • Эканамічны і валютны саюз (ЭВС),
  • Агульную знешнюю палітыку і палітыку бяспекі (АЗПБ),
  • Агульную палітыку ў галіне ўнутраных спраў і юстыцыі.[12]

У 1994 у Аўстрыі, Фінляндыі, Нарвегіі і Швецыі праводзяцца рэферэндумы аб уступленні ў ЕС. Большасць нарвежцаў зноў галасуе супраць.

Аўстрыя, Фінляндыя (з Аландскія астравы) і Швецыя становяцца членамі ЕС з 1 студзеня 1995.

Членамі Еўрапейскай асацыяцыі свабоднага гандлю застаюцца толькі Нарвегія, Ісландыя, Швейцарыя і Ліхтэнштэйн.

У 1994 былі праведзены Еўрапейскія выбары, у выніку якіх сацыялістычная група захавала свае пазіцыі ў якасці найбуйнейшай партыі ў парламенце. Савет прапанаваў Жака Сантэра ў якасці Старшыні Камісіі, але ён быў заўважаны ў якасці другога кандыдата выбару, што падрывала яго пазіцыю. Парламент ухваліў Сантэра, яго камісія атрымала вялікую падтрымку, будучы ўхваленай 416 галасамі супраць 103. Сантэру давялося выкарыстоўваць свае новыя паўнамоцтвы ў адпаведнасці з Маахстрыхцкай дамовай і рабіць большы кантроль над сваім выбарам камісараў. Яны занялі пасаду 23 студзеня 1995 года.[13]

З 30 сакавіка 1994 года перамовы аб далучэнні былі заключаны з Аўстрыяй, Швецыяй і Фінляндыяй. Між тым, Нарвегія, Ісландыя і Ліхтэнштэйн далучыліся да Еўрапейскай эканамічнай зоны (якая ўвайшла ў сілу 1 студзеня 1994 г.), арганізацыя, якая дазволіла дзяржавы Еўрапейскай асацыяцыі свабоднага гандлю, каб увайсці ў адзіны еўрапейскі рынак. У наступным годзе Шэнгенскае пагадненне ўвайшло ў сілу паміж сямі членамі, пашыраецца і ўключае амаль усе астатнія да канца 1996 году

Развіццё еўра[правіць | правіць зыходнік]

1 студзеня 1994 распачаўся другі этап эканамічнага і валютнага саюза, які пачынаецца са стварэння Еўрапейскага валютнага інстытута. У пачатку 1999 года еўра была запушчана як валюта і быў створаны Еўрапейскі цэнтральны банк. З 1 студзеня 2002 года банкноты і манеты былі ўведзеныя ў зварот, замяніўшы старыя валюты цалкам.

Еўра

У 1990-х гадах, канфлікты на Балканах далі штуршок да развіцця ЕС па агульнай знешняй палітыцы і палітыцы бяспекі (АЗПБ). ЕС не рэагаваў падчас пачатку канфлікту, і міратворцы ААН з Нідэрландаў не змаглі прадухіліць разню ў Срэбраніцы (ліпень 1995 г.) у Босніі і Герцагавіне, найбуйнейшыя масавыя забойствы ў Еўропе пасля Другой сусветнай вайны. Арганізацыі Паўночнаатлантычнага дагавора (НАТО), нарэшце, прыйшлося ўмяшацца ў вайну, прымусіўшы ваюючыя бакі сесці за стол перамоваў. Ранні вопыт знешняй палітыкі ЕС акцэнтуецца ў Амстэрдамскай дамове.

Тым не менш, поспех быў азмрочаны бюджэтным крызісам у сакавіку 1999 года, падчас якога парламент адмовіўся зацвердзіць бюджэт Камісіі з-за фінансавай безгаспадарчасці, махлярства і кумаўства. Уся камісія Сантэра падала ў адстаўку.[14] Настрой Еўраскептыцызму замацаваўся за Саветам і Парламентам, якія пастаянна аспрэчвалі пазіцыю Камісіі ў бліжэйшыя гады.[15]

Еўразона

У наступных выбарах сацыялісты страцілі сваю шматгадовую перавагу. У новым парламенце на чале з Продзі хутка ўсталёўваецца новая еўрапейская камісія па барацьбе з махлярствам (OLAF).[16] У адпаведнасці з новымі паўнамоцтвамі Амстэрдамскай дамовы, Асноўныя змены па Амстэрдамскай дамове тычыліся:

  • агульнай знешняй палітыкі і палітыкі бяспекі (АЗПБ),
  • стварэння «прасторы свабоды, бяспекі і правапарадку»,
  • каардынацыі ў галіне правасуддзя, барацьбы з тэрарызмам і арганізаванай злачыннасцю.

Продзі быў апісаны некаторымі як «першы прэм’ер-міністр Еўропы». 4 чэрвеня Хаўер Салана быў прызначаны Генеральным сакратаром Савета і ўмацаваў Высокага прадстаўніка па агульнай знешняй палітыцы і палітыцы бяспекі, прызнаў умяшальніцтва ў Косава. Салана таксама разглядаецца некаторымі як першы міністр замежных спраў Еўропы. Новая дамова была падпісана 26 лютага 2001 года і ўвайшла ў сілу 1 лютага 2003 года. Апошняя падрыхтоўка перад пашырэннем да 10 новых членаў была зроблена ў 2004 годзе.

2004 — цяперашні час: еўрапейскі крызіс. Найноўшая гісторыя Еўрапейскай інтэграцыі[правіць | правіць зыходнік]

Пасля далучэння да ЕС дзесяці новых краін, узровень эканамічнага развіцця якіх прыкметна ніжэй сярэднееўрапейскага, лідары Еўрасаюза апынуліся ў становішчы, калі асноўны груз бюджэтных расходаў на сацыяльную сферу, датацыі сельскай гаспадарцы і г.д. кладзецца менавіта на іх. У той жа час гэтыя краіны не жадаюць павялічваць долю адлічэнняў у агульнасаюзны бюджэт звыш вызначанага дакументамі ЕС узроўню ў 1 % ВУП.

Другая праблема складаецца ў тым, што пасля пашырэння Еўрасаюза менш эфектыўным апынуўся які дзейнічаў да гэтага часу прынцып прыняцця найважнейшых рашэнняў кансэнсусам. На рэферэндумах у Францыі і ў Нідэрландах у 2005 праект адзінай Канстытуцыі ЕС быў адхілены, і ўвесь Еўрасаюз па-ранейшаму жыве па цэлым шэрагу асноватворных дагавораў.

17 снежня 2005 года афіцыйны статус кандыдата на ўступленне ў ЕС быў прадастаўлены Македоніі.

21 лютага 2005 года Еўрапейскі саюз падпісаў план дзеянняў з Украінай. Верагодна, гэта стала вынікам таго, што да ўлады на Украіне прыйшлі сілы, знешнепалітычная стратэгія якіх накіравана на ўступленне ў Еўрасаюз. У той жа час, на думку кіраўніцтва ЕС, аб паўнапраўным членстве Украіны ў Еўрасаюзе пакуль казаць не варта, бо новай уладзе неабходна зрабіць вельмі шмат, каб даказаць, што на Украіне існуе паўнавартасная дэмакратыя, якая адпавядае сусветным стандартам, і правесці палітычныя, эканамічныя і сацыяльныя рэформы.

1 студзеня 2007 года адбылося чарговае пашырэнне Еўрасаюза — уваходжанне ў яго Балгарыі і Румыніі. Еўрасаюз перш папярэджваў гэтыя краіны, што Румыніі і Балгарыі трэба будзе яшчэ нямала зрабіць у галіне барацьбы з карупцыяй і рэфармавання заканадаўства. У гэтых пытаннях Румынія, на думку еўрапейскіх чыноўнікаў, адставала, захоўваючы перажыткі сацыялізму ў структуры эканомікі і не адпавядаючы стандартам ЕС. Акрамя таго, у 2007 годзе Славенія прыняла еўра,[17] Мальта і Кіпр у 2008 годзе[18] і Славакія ў 2009 г. Аднак праблем распрацаваны з існуючымі членамі як Еўразона ўступіла ў сваю першую рэцэсію ў 2008 годзе. Члены супрацоўнічалі і ЕЦБ умяшаўся, каб дапамагчы аднавіць эканамічны рост і еўра быў заўважаны ў якасці бяспечнага прытулку, асабліва тых, хто звонку, такіх як Ісландыя.[19][20] Тым не менш, з рызыкай дэфолту ў Грэцыі, Ірландыі, Партугаліі і іншых членах у канцы 2009-10, лідары еўразоны пагадзіліся з умовамі для крэдытаў дзяржаў-членаў, якія не мог падняць фонды. З Грэцыі спрабуе аднавіць свае фінансы, іншыя дзяржавы-члены таксама знаходзяцца ў небяспецы і наступствы гэта будзе мець на астатняй частцы эканомікі еўразоны, механізм крэдыту быў узгоднены. Крызіс таксама стымулявала кансэнсус у дачыненні да далейшай эканамічнай інтэграцыі, а таксама шэраг прапаноў, такіх як Еўрапейскі валютны фонд або федэральнага казначэйства.[21]

Еўрапейскі саюз атрымаў у 2012 годзе Нобелеўскую прэмію міру за тое, што «ўклад у развіццё міру і прымірэння, дэмакратыі і правоў чалавека ў Еўропе».[22] Нобелеўскі камітэт заявіў, што «гэтыя жудасныя пакуты падчас Другой сусветнай вайны прадэманстравалі патрэбу ў новай Еўропе […] сёння вайна паміж Германіяй і Францыяй неймаверная. Гэта паказвае, як, з дапамогай трапных намаганняў і нарошчвання ўзаемнага даверу, гістарычныя ворагі могуць стаць блізкімі партнёрамі».[23] Рашэнне Нобелеўскага камітэта было сур’ёзна раскрытыкавана. 1 ліпеня 2013 года 28-м членам Еўрасаюза стала Харватыя. На 1 студзеня 2014 года была дададзеная французская тэрыторыя ў Індыйскім акіяне Маёта ў якасці найбольш аддаленай вобласці.[24]

23 чэрвеня 2016 года 52 % брытанцаў прагаласавалі за выхад з Еўрапейскага саюза. Гэта першая краіна, якая выходзіць з ЕС.[25]

Зноскі

  1. а б http://www.schuman.info/9May1950.htm
  2. https://books.google.ru/books?id=6dSCAQAAQBAJ&pg=PT367&dq=%D0%A1%D0%BE%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D0%A8%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B+%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%8B&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjqwpnhyaTUAhXCJSwKHbBGAYI4ChDoAQgwMAM#v=onepage&q=%D0%A1%D0%BE%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5%20%D0%A8%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B%20%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%8B&f=false.
  3. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ee.html Архівавана 15 чэрвеня 2020.
  4. https://www.cvce.eu/
  5. а б https://wikileaks.org/wiki/Bilderberg_meeting_report_Garmisch-Patenkirchen,_1955
  6. а б https://europa.eu/european-union/about-eu/history/1945-1959_en
  7. https://www.cvce.eu/obj/the_first_enlargement-en-fa871903-53b5-497e-855f-01c9842c7b94.html
  8. The new European Parliament
  9. https://www.cvce.eu/obj/negotiations_for_enlargement-en-19a4fd81-119d-4090-bfac-c7cc8ae64a20.html
  10. https://www.cvce.eu/obj/the_provisions_of_the_single_european_act-en-243555aa-d219-4525-9978-34325bb5e17a.html
  11. https://europa.eu/european-union/about-eu/history/1980-1989_en
  12. https://www.cvce.eu/obj/characteristics_of_the_treaty_on_european_union-en-beec7a53-4023-412d-a1ab-2c31b6a3c39d.html
  13. https://www.cvce.eu/obj/the_crisis_of_the_santer_commission-en-7380f95b-1fb2-484d-a262-d870a0d5d74d.html
  14. http://aei.pitt.edu/2919/1/156.pdf
  15. http://eiop.or.at/eiop/texte/2002-014.htm
  16. https://web.archive.org/web/20060619223954/http://www.politics.co.uk/issue-briefs/europe/eu-budget/eu-budget-fraud/eu-budget-fraud-%24366701.htm
  17. http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/5086546.stm
  18. https://web.archive.org/web/20071018013618/http://euractiv.com/en/euro/cyprus-malta-set-join-eurozone-2008/article-163836
  19. https://www.theguardian.com/world/2009/jan/30/iceland-join-eu
  20. https://web.archive.org/web/20081013134028/http://www.eubusiness.com/news-eu/1223856121.86
  21. https://euobserver.com/economic/29773 https://euobserver.com/economic/29623 http://www.voxeurop.eu/en/content/article/190221-eurozone-overhaul
  22. http://www.nytimes.com/2012/10/13/world/nobel-peace-prize.html?_r=0
  23. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2012/press.html
  24. http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:204:0131:0131:EN:PDF
  25. http://www.bbc.com/news/live/uk-politics-36570120