Драматычныя пракрыты
Драматычныя пракрыты або літаратурныя пракрыты — абагульненая назва стандартызаваных, пісьмовых форм моў-пракрытаў, выкарыстаныя ў драматычных творах і іншай сярэднявечнай літаратуры Індыйскага субкантынента. Верагодна, першапачаткова заснаваныя на тагачасных мясцовых размоўных мовах і яшчэ доўгі час выкарыстоўваліся на пісьме пасля выхаду з вуснага маўлення[1]. Драматычныя пракрыты важны для вывучэння развіцця індаарыйскіх моў, паколькі іхные выкарыстанне ў п’есах і літаратуры заўсёды суправаджалася перакладам на добра вывучаны санскрыт[2].
Да ліку драматычных пракрытаў перадусім адносяць тры найзначнейшыя ў сваім гістарычным уплыве шаўрасені, магадхі і махараштры. Аднак існавала мноства іншых, менш прыкметных пракрытаў, таксама ўключаныя да драматычных, напрыклад: прас’я, бахлікі, дакшынат’я (па сённяшні дзень распаўсюджаны ў штатах Карнатака, Андхра-Прадэш, Тэлангана і Махараштра), сакары, кандалі, сабары, абхіры, драмілі і одры. Выкарыстанне розных пракрытаў у драмах мела надзвычай строгую сістэму. Персанажы гаварылі на розных пракрытах у залежнасці ад сваёй ролі і паходжання; напрыклад, на драмілі гаварылі «лясныя жыхары», на шаўрасені — «гераіня і яе сяброўкі», а на аванты — «ашуканцы і круцелі»[3]. Пракрыты адрозніваліся па ступені ўспрымання: махараштры быў найболей падобны на класічны санскрыт[4], а магадхі — на класічны палі.
Асоба цікавым выпадкам у сваім пераўтварэнні апынуўся махараштры. Будучы часта выкарыстаным у паэзіі, гэты пракрыт адхіліўся ад правільнай санскрыцкай граматыкі ва ўгоду метра розных вершаваных памераў. Граматычныя новаўвядзенні прыжыліся, што прывяло да незвычайнай гнуткасці даўгаты галосных, нараўне з іншымі адступленнямі, у сучаснай маратхі[5].
Тры асноўныя драматычныя пракрыты і некаторыя іхнія мовы-нашчадкі:
- Шаўрасені
- Шаўрасені выкарыстоўваўся ў паўночна-цэнтральнай і заходняй Індыі, пазней развіўшыся ў цэнтральна-ўсходнія індаарыйскія мовы, як хіндустані (падзельна на этналекты хіндзі і урду), і паўночна-заходнія індаарыйскія мовы, як панджабі і іншыя.
- Магадхі
- Ардхамагадхі, ці проста магадхі, выкарыстоўваўся ва ўсходняй Індыі, пазней развіўшыся ва ўсходнія індаарыйскія мовы, у ліку якіх бенгальская, асамская, одыя, біхарскія мовы (бходжпуры, магахі, майтхілі) і іншыя.
- Махараштры
- Махараштры выкарыстоўваўся на паўднёва-заходніх прасторах старажытнай Індыі і пазней даў пачатак паўднёвым індаарыйскім мовам, уключаючы маратхі і конкані, і астраўным індаарыйскім мовам, такім як сінгальская і дывехі (мальдыўская).
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ Chisholm, Hugh, рэд. (1911). . Encyclopædia Britannica [англійская]. Vol. 24 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 172.
As regards these dialectic varieties...
- ↑ Woolner, pg. v.
- ↑ Banerjee, pg. 19-21
- ↑ Introduction to Prakrit. Calcutta, Printed at the Baptist mission press (1917).
- ↑ Deshpande, pg. 36-37
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Woolner, Alfred C. Introduction to Prakrit. Delhi: Motilal Banarsidass, India, 1999.
- Banerjee, Satya Ranjan. The Eastern School of Prakrit Grammarians : a linguistic study. Calcutta: Vidyasagar Pustak Mandir, 1977.