За свабоду і праўду

Помнік аўтару звароту «За свабоду і праўду» Іштвану Бібе ў Будапешце.

«За свабоду і праўду» (англ.: For Freedom and Truth) — апошні заклік кааліцыйнага ўрада Венгерскай Народнай Рэспублікі падчас венгерскага паўстання 1956 года. 4 лістапада 1956 года з заклікам, якая атрымала назву «За свабоду і праўду», да венгерскаму народу звярнуўся Дзяржаўны міністр урада Імрэ Надзя Іштван Біба, які ў той час адзіны з чыноўнікаў заставаўся ў будынку Парламента ў Будапешце і чакаў немінучы арышт савецкімі войскамі. Ён заклікаў не прызнаваць законнай уладай савецкую ваенную адміністрацыю і пастаўлены ёю ўрад, а «выкарыстаць у адносінах да іх усё формы пасіўнага супраціву за выключэннем выпадкаў, калі гаворка ідзе пра харчовае забеспячэнне і камунальнае абслугоўванне Будапешта».

Гісторыя

Пасля ўварвання Савецкай арміі ў Венгрыю, на досвітку 4 лістапада 1956 года Імрэ Надзь накіраваўся ў Савецкае пасольства ў Будапешце для перамоваў, але не вярнуўся. Раніцай дзяржаўны міністр Золтан Тылдзі, Іштван Сабо і Іштван Біба сабраліся ў будынку Парламента, але калі савецкія войскі акружылі будынак Золтан Тілдзі выйшаў на перамовы з імі. Была дасягнутая дамоўленасць, што падраздзяленні Чырвонай арміі акупуюць будынак толькі пасля таго, як яго пакінуць усе мірныя жыхары і цяпер.

Аўтар звароту Іштван Біба аказаўся адзіным членам Кабінета міністраў, які застаўся на сваёй пасадзе ў будынку парламента і, такім чынам, лічыў сябе адзіным прадстаўніком венгерскага ўрада на той момант. Пазней Біба быў ненадоўга затрыманы, але затым адпушчаны.

Заклік Іштвана Біба зачытала ад імя венгерскага ўрада на Генеральнай Асамблеі ААН афіцыйны прадстаўнік Венгрыі ў ГА ААН Анна Кетлі.

Змест звароту

У звароце Біба заяўляў, што венгерскі ўрад не імкнуўся праводзіць антысавецкую палітыку і адхіліў абвінавачванні ў тым, што паўстанне было арганізавана фашыстамі. Ён адзначыў, што венгерскі ўрад быў у стане абмежаваць ахлакратыю і менавіта ўмяшальніцтва замежнай арміі стала галоўнай прычынай беспарадкаў.

Іштван Біба заклікаў не прызнаваць законнай уладай савецкую ваенную адміністрацыю і яе марыянеткавы ўрад, выкарыстоўваць дадзеныя ўсе формы негвалтоўнага супраціўлення і грамадзянскага непадпарадкавання, але не грамадзянскай вайны. Пазней Біба сцвярджаў, што ён не заклікаў да ўзброенага супраціву, таму што ён у той час знаходзіўся ва ўрадзе ўсяго адзін дзень і быў не ў курсе ваеннай абстаноўкі.

У звароце Біба таксама заклікаў вялікія сусветныя дзяржавы і ААН абараніць суверэнітэт і свабоду венгерскай нацыі ў адпаведнасці з Статутам Арганізацыі ААН.

Спасылкі

• For Freedom and Truth (нявызн.). reformatus.hu (16 кастрычніка 2016). (англ.)