Касцяніцы арктычныя

Касцяніцы арктычныя
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Ружакветныя Сямейства:  Ружавыя Падсямейства:  Rosoideae Трыба:  Rubeae Род:  Маліна Падрод:  Cylactis Від:  Касцяніцы арктычныя
Міжнародная навуковая назва
Rubus arcticus L., 1753
Ахоўны статус
Выклікаюць найменшыя асцярогі IUCN 3.1 Least Concern : / 64323866
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   24849 NCBI   70741 EOL   16901012 GRIN   t:32262 IPNI   30013297-2 TPL   rjp-827

Касцяніцы арктычныя (Rúbus árcticus) — расліна, від роду Маліна (Rubus) сямейства Ружавыя (Rosaceae).

Распаўсюджанне

Расліна распаўсюджана ў халоднай і ўмеранай зонах Паўночнага паўшар’я: Паўночнай Амерыцы, Канадзе, Фінляндыі, Швецыі, Нарвегіі і Расіі. Расце ў лясах, на разнатраўных лугах, па берагах ручаёў і рэк, у зарасніках кустоў, на балотах і тундрах, да 1200 м над узроўнем мора.

Касцяніцы арктычныя — афіцыйная кветкавая эмблема шведскай правінцыі Норботэн.

Батанічная апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана «Bilder ur Nordens Flora», 1917—1926

Травяністы мнагалетнік да 30 см вышынёй.

Карэнішча доўгае, тонкае, паўзучае, дравяністае, размешчанае на глыбіні 15-25 см.

Лісце тройчатае, зялёнае.

Кветкі адзінкавыя, зверху, з пяццю пялёсткамі, цёмна-ружовага колеру. Раскрываюцца яны з канца мая. Цвіценне расцягнута па часе на 25-35 дзён: у ліпені можна сустрэць і пладаносныя, і квітнеючыя расліны.

Плод — сакавітая шматкасцянка, у спелым выглядзе салодкая на смак, па велічыні і форме падобная на звычайную маліну, але колер яе больш складаны. Водар спелых ягад нагадвае ананас.

Хімічны склад

Кветка

У пладах утрымліваюцца вугляводы, 5-7 % цукроў (глюкозу і фруктозу), 1-2 % лімоннай кіслаты, яблычная і аскарбінавыя кіслоты, дубільныя рэчывы, эфірныя алеі, якія надаюць ягадам смак ананаса.

Гаспадарчае значэнне і прымяненне

Ягада

Лічыцца лепшай паўночнай ягадай. Ягады ўжываюць у свежым і перапрацаваным выглядзе. З ягад рыхтуюць варэнне, сокі, наліўкі, настойкі, лікёр. З лісця гатуюць гарбату.

Сок касцяніц арктычных спрыяе зніжэнню тэмпературы, здавальняе смагу. Рэкамендуецца як танізавальны і ўмацавальны сродак.

Літаратура

• Rubus arcticus // Ботанический словарь / сост. Н. И. Анненков. — СПб.: Тип. Имп. АН, 1878. — XXI + 645 с.
• Якубов В. В. Растения Камчатки (Полевой атлас). — М.: Путь, Истина и Жизнь, 2007.
• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 766. Rubus arcticus L. — Княженика, или Поленика // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 402. — ISBN 9-87317-128-9.
• Брежнева А. П. Целебные фрукты и ягоды. — ФГУИПП «Кострома», 2004.